روز، دوشنبه نهم تیرماه دادستان نظامی تهران در حضور بعضی از خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی و وکلای آنها توضیحاتی درباره یافته‌های جدید این حادثه ارائه داد. توضیحاتی که برخی گوشه‌های تاریک این فاجعه انسانی را روشن‌تر کرده است.
دادستان نظامی تهران در گزارش خود صراحتا گفته است که «سامانه موشکی که هواپیمای اوکراینی را زد، سمت شمال را درست تشخیص نمی‌داده و بدون آنکه دستور داشته باشد شلیک کرده است». بنا به این گزارش آثاری از قطعات «موشک شلیک شده» روی بدنه هواپیما مشهود است و هواپیما بر اثر برخورد با زمین منفجر شده و قطعات آن تا شعاع وسیعی از محل اصابت پراکنده شده است.
این سخنان در واقع نخستین گزارش رسمی دستگاه قضایی ایران درباره سرنگونی هواپیمای مسافری اوکراینی است. در گزارش دادستانی نظامی تهران آمده است که «دلیلی بر هک سایبری و الکترونیکی [پدافند] به‌دست نیامده و سامانه بدون اجازه از شبکه، به سمت هواپیمای مسافربری شلیک کرده است». این گزارش صراحتا می‌گوید که به هیچ شواهدی برای «خرابکاری و جاسوسی» در هواپیما نرسیدیم.
در بخشی از این گزارش و با اشاره به شرایط «پرواز ممنوع» آمده است که اگر حمله هوایی دشمن خارجی به کشور قطعی باشد باید «فرمان توقف پروازها» صادر شود که برابر شواهد و قرائن و تشخیص سلسله‌مراتب فقط «احتمال حمله و تهدید» وجود داشته است. پس مراجع مسئول مطابق مقررات به اتخاذ تدابیر کنترلی اکتفا کردند و آسمان بر روی پروازها «به طور کامل» بسته نشده بود.
گزارش دادستانی نظامی علت تاخیر یک ساعته پرواز ۷۵۲، هواپیمایی اوکراینی را «بار اضافی» و «افزایش وزن هواپیما» بیش از حد استاندارد فنی عنوان کرده است. گزارش دادستان نظامی درباره هنگام شلیک موشک و دلایل شلیک دوباره پدافند سپاه به این هواپیمای اوکراینی می‌گوید که «سامانه سیاری که موشک شلیک کرده، پس از راه‌اندازی دوباره، به‌دلیل شرایط میدانی، شمال واقعی را دقیق تعیین نمی‌کند و همین اشتباه فاحش موجب می‌شود سمت اهداف شناسایی‌شده از سوی سامانه با اختلافی ۱۰۵درجه‌ای نزد اپراتور سامانه دیده شود و این خطا، مبنای اشتباهات دیگری قرار می‌گیرد».
گزارش دادستانی می‌گوید که «این خطای انسانی در تنظیم مختصات موجب می‌شود اپراتور سامانه پدافند هوایی، هواپیما را به عنوان هدفی که از ناحیه شمال غربی در حال نزدیک شدن به تهران است و محل و سمت حرکت آن، ارتباطی با باند پروازی فرودگاه ندارد، در رادار مشاهده کند».
گزارش دادستانی درباره جزئیات لحظه اصابت موشک به هواپیمای مسافربری می‌گوید که «کاربر سامانه پدافندی، مشخصات هدف شناسایی شده را به مرکز هماهنگی مربوط اعلام می‌کند، ولی پاسخی دریافت نمی‌کند و اطلاعات ثبت‌شده نشان می‌دهد که پیام سامانه دفاعی با مرکز هماهنگی مبادله نشده و پیشاز دریافت پاسخ، اپراتور شلیک کرده- در حالی‌که قطع ارتباط با مرکز تنها چند ثانیه بود».
گزارش دادستانی در شرح این لحظه و قطع شدن سامانه ارتباطی و سپس شلیک موشک می‌گوید «کاربر سوال را می‌پرسد و منتظر پاسخ نمی‌شود و شلیک می‌کند و انتشار خبری از شلیک موشک کروز در سامانه، ناشی از مشاهده نورهای پرتاب‌شونده در مناطق مرزی توسط دیده‌بانان در ساعاتی پیشاز این سانحه نیز مزید بر علت می‌شود».
به ادعای ابن گزارش قضایی «هیچ دستور شلیکی از سوی شبکه به سامانه‌های پاییندستی صادر نشده است» و در زمان سانحه، وضعیت سامانه‌های پدافندی با مقررات «آتش محدود» کار می‌کرده‌اند نه «آتش‌به‌اختیار» و صرفا باید با «مجوز شبکه»، شلیک می‌شد. گزارش قضایی دادستانی نظامی البته توضیح داده است که «افرادی که مجموعه این خطاها را مرتکب شدند، بازداشت شدند».
این گزارش در بخش پایانی خود به وضعیت «جعبه‌های سیاه» هواپیما و بازخوانی آنها هم پرداخته است و مدعی شده که «در اثر سانحه آسیب فیزیکی دیده و بازخوانی آنها پیچیدگی فنی خاصی را دارد». در روزهای گذشته خبر رسید که «جعبه سیاه» هواپیمای مسافربری اوکراینی برای بررسی به فرانسه فرستاده شده است. دیروز، محسن بهاروند، معاون امور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده بود که «چنانچه همه چیز به همین نحو پیش رود و اتفاق غیر مترقبه‌ای رخ ندهد جعبه سیاه توسط تیم هواپیمایی کشورمان به فرانسه منتقل و کار استخراج و خوانش اطلاعات جعبه سیاه ۳۰ تیر ۹۹ (۲۰ جولای ۲۰۲۰) شروع خواهد شد».
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۲۹ ژوئن ۲۰۲۰