سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران روز چهارشنبه ۱۸ تیر (هشتم ژوئیه) در نشست اضطراری ستاد مبارزه با کرونا در تهران هشداری جدی به مسئولان و مقامهای دولتی داد. او گفت: «گزارش‌های امنیتی برای ما می‌آید. اینکه دوستان از فقر و تهیدستی به سمت طغیان می‌روند، جدی است. رییس جمهور و نیروهای امنیتی باید به معیشت و عدم شکل‌گیری طغیان فکر کنند».
در روزهای اخیر ایران، بویژه کلان شهر تهران شاهد افزایش شدید موارد ابتلا به کرونا و بالا رفتن آمار مرگ و میر بر اثر آن بوده و علت برگزاری این نشست نیز همین منحنی صعودی بوده است.
اوج‌گیری مجددا کرونا در ایران به دلیل برداشتن محدودیت‌ها و اجبار مردم برای رفتن به ادارات، کارخانه‌ها و در یک کلام کسب و کار است، آن‌هم در شرایطی که امکان فاصله‌گذاری اجتماعی بخصوص در شهرهای بزرگ و در وسائل نقلیه عمومی و بسیاری مکان‌های دیگر وجود ندارد.
وزیر بهداشت با تاکید بر همین معضلات گفته: «اینکه ما در بحران کرونا دچار خسران شدیم، نه اینکه ندانیم این بازگشایی آمار را افزایش خواهد داد نه اینکه نفهمیم وقتی مترو و اتوبوس یک سوم توان نقل و انتقال جمعیت را دارد با چنین پدیدهای مواجه نخواهیم شد، اینها جهل ما نبود بلکه ضعف ما و زانو زدن ما در مقابل اقتصادی بود که بیش از این پتانسیل و کشش نداشت».
سعید نمکی به ندادن بودجه کافی از آنچه قرار بود در اختیار بخش سلامت قرار گیرد انتقاد کرد و در یک مقایسه با تمهیداتی که سایر کشورها برای شهروندان خود انجام داده‌اند گفت: «آمریکایی‌ها ۱۱۱ میلیارد دلار فقط برای بخش سلامت هزینه کردند و این به جز چند هزار میلیارد دلار است که برای معیشت خرج کردند. انگلیسی‌ها ۲۰ میلیارد برای بخش سلامت هزینه کردند. ما از یک میلیارد دلار که مقام معظم رهبری فرمودند، زیر ۳۰ درصد را فقط دریافت کردیم.»
حکومت ایران تلاش می‌کند همه مشکلات اقتصادی و معیشتی را به گردن تحریم‌های آمریکا بیاندازد. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و حتی مسئولان درون نظام بارها به این واقعیت اشاره کرده‌اند که بخش عمده مشکلات اقتصادی و خزانه خالی ایران ناشی از فساد گسترده است. علاوه بر این جمهوری اسلامی هزینه‌ای نجومی برای برنامه تسلیحاتی، اتمی و حمایت از متحدان خود در منطقه می‌کند. مجموعه این عوامل باعث شده دولت ایران بودجه‌ای بسیار نازل برای تامین معیشت دهک‌های بسیار پایین جامعه در نظر بگیرد که کفایت حداقل معیشت آنها را نیز نمی‌کند.
برنامه دولت ارائه یک میلیون تومان وام به چهار میلیون خانوار ایرانی است که به عنوان “اقشار خاص” و “آسیب‌پذیر” شناسایی شده‌اند. این در حالی است که حقوق نمایندگان مجلس در سال جاری ۲۰ درصد اضافه شده است. براساس گزارش‌ها حقوق نمایندگان با مزایایی که به آنها تعلق می‌گیرد در سال ۹۹، کم تر از ۳۰ میلیون تومان در ماه نیست. در مقابل حقوق یک کارگر زیر دو میلیون تومان در ماه است. این مقایسه تنها بخشی از بی‌عدالتی حاکم بر ایران را روشن می‌کند. به باور ناظران علت اصلی فقر شدید مردم به خاطر ارقام نجومی است که نهادهای امنیتی، نظامی و شرکت‌های خصولتی از منابع ثروت ایران به جیب می‌زنند. اخبار دزدی‌های آنها بارها جنجال برانگیز شده و پرونده برخی از آنها این روزها در دادگاه در حال بررسی است.
در گیر و دار چنین ساختاری وزیر بهداشت ایران به مسئولان می‌گوید که نمی‌توان «مردمان خسته و وامانده را» با «شعار در خانه نگه داشت» و «کسبه را مجبور کرد که کسب و کار را تعطیل کنند.» او در جای دیگری از سخنان خود از وضع اقتصادی اسفناک سیستم درمانی ایران گفته که بیشترین ضرر اقتصادی را کرده است: «بیمارستان‌های دانشگاهی از درآمدهای اختصاصی‌شان فقط ۱۵ درصد درآمد دارند، در حالی‌که ۶۰ تا ۷۰ درصد مخارج را باید از این درآمد بگذرانند. ما بیشترین ضرر جانی و مالی و حیثیتی را دادیم.»
سعید نمکی در نشست اضطراری ستاد مقابله با کرونا گفت که به شدت تحت فشار بوده است. فشار برای برداشتن محدودیت‌ها، بازگشایی مراکز اقتصادی و حملاتی که به او و دیگر مسئولان و خدمه بهداشتی شده است. وزیر بهداشت از دادن «آدرس غلط» به مقامهای ارشد نظام انتقاد کرده و گفته: « گلایه من این است که وقتی به مقامهای ارشد نظام آدرس غلط می‌دهیم، تصمیم‌گیری‌ها غلط از آب در می آید. دیگر نمی توانم بگویم که پرسنل من آلوده می‌شوند. گلایه من این است که چرا زبان من به عنوان وزیر بهداشت در برابر یک مرجع عالی رتبه کند بشود، به علت استناد به برخی واژه‌های غیرکارشناسی».
یکی دیگر از مواردی که وزیر بهداشت بر آن انگشت گذاشت این بود: «بنده در هفتم بهمن جلسه‌ای برای قطع پروازهای چین برگزار کردم خیلی از افراد باور نمی‌کردند و به شوخی می‌گرفتند.»
بسیاری در ایران معتقدند رژیم جمهوری اسلامی نه فقط قطع پروازها به چین را «شوخی» گرفت، بلکه با جان مردم هم شوخی تلخی کرد؛ در بحبوحه شیوع کرونا در شهرهای ایران آنرا از مردم پنهان کرد تا برنامه‌های راهپیمایی، مراسم مذهبی و انتخابات را برگزار کند، بدون آنکه کوچک‌ترین ابایی از رسیدن سونامی کرونا داشته باشد. پروازها به چین نیز جزئی از همین مجموعه است.
با وجود همه اینها جان‌فشانی کادر بیمارستانی و تلاش‌های مردمی توانست برای دورهای بر موج کرونا غلبه کند و آمار ابتلا و مرگ را کاهش دهد. اما این ظرفیت نیز رو به اتمام است. در روزهای گذشته آمار مرگ و میر بر اثر کرونا در ایران رکورد شکسته و شمار مبتلایان رو به افزایش چشم‌گیری گذاشته است. وضعیت بسیاری استان‌ها قرمز یا هشدارآمیز است.
در نشست روز چهارشنبه علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران گفت: «قریب بیش از چهار ماه پرسنل عرصه مدافع سلامت شبانه روزی تلاش می‌کنند. تعداد زیادی از این پرسنل خسته شدند و در راند دوم بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد زیادی از همکاران ما مجددا در معرض ابتلا قرار گرفتند.» به گفته او تاکنون ۴۴۰۰ نفر از پرسنل درمانی دانشگاه‌ها در تهران به کرونا مبتلا شده‌اند.
وزیر بهداشت ایران در نشست اضطراری روز چهارشنبه از «اقتصاددانان مملکت» نیز انتقاد کرده است که باید به او راهکاری ارائه می‌کردند که بداند چگونه باید وضع را در شرایط سخت کرونا به گونه‌ای اداره کند که جامعه دچار «طغیان ناشی از فقر و گرسنگی» نشود.
اما «اقتصاددانان مملکت» در طول چهار دهه بارها درباره وضعیت اقتصادی ایران هشدار داده‌اند، برنامه پیشنهاد کرده‌اند و باز هشدار داده‌اند. برای برنامه‌ها و دغدغه‌های آنان هیچ‌گاه گوش شنوایی در حکومت ایران نبوده که اقتصادش به گفته ناظران در چنبره فساد و رانت‌خواری مراکز قدرت است. تازه‌ترین نمونه قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین است که با انتقادهای سخت روبرو شده اما حمایت رهبری پشتوانه تصویب و اجرای آن است.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۹ ژوئیه ۲۰۲۰