همان گونه که اعلام شده بود مایک پمپئو بعد از ظهر پنجشنبه به وقت نیویورک در مقر سازمان ملل حضور یافت و درخواست آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی را به رئیس دورهای شورای امنیت ارائه کرد.
این مکانیسم برای حل اختلاف میان کشورهای مشارکت‌کننده در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در نظر گرفته شده و فعال شدن آن می‌تواند به بازگشت خودکار تمام قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه رژیم ایران منجر شود.
خبرگزاری آلمان روز جمعه ۳۱ مرداد (۲۱ اوت) با اشاره به این اقدام آمریکا نوشت اختلاف بر سر چگونگی برخورد با جمهوری اسلامی، شکاف عظیمی میان ایالات متحده و هم‌پیمانان اروپایی آن ایجاد کرده و چشم‌انداز رفع این اختلاف روشن نیست.
مکانیسم ماشه ساز و کاری است که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پیشبینی شده است. این قطعنامه سال ۲۰۱۵ و پس از امضای توافق هسته‌ای میان رژیم ایران و شش قدرت جهانی تصویب شد و برجام ضمیمه آن است. برپایه این ساز و کار کشورهای مشارکت‌کننده در برجام می‌توانند در صورت عدم پایبندی ایران به تعهداتش، بازگشت خودکار قطعنامه‌های تحریمی بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی را درخواست کنند.
آمریکا اردیبهشت ۲۰۱۸ با خروج از توافق هسته‌ای به مشارکت خود در برجام خاتمه داد. به همین دلیل پنج کشور باقیمانده در توافق، از جمله سه کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان معتقدند ایالات متحده امکان فعال کردن مکانیسم ماشه را ندارد. وزیران خارجه سه کشور اروپایی در بیانیه مشترکی اقدام آمریکا را مغایر با تلاش‌های خود برای حفظ توافق هسته‌ای اعلام کرده و گفته‌اند به همین دلیل نمی‌توانند از آن پشتیبانی کنند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، هایکو ماس، ژان ایو لودریان و دومینیک راب با تاکید بر پایبندی به برجام از جمهوری اسلامی خواسته‌اند تعهدات برجامی خود را به طور کامل اجرا کند.
رژیم ایران در نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اجرای تعهدات برجامی خود را در پنج مرحله کاهش داد. آمریکا از جمله به این دلیل جمهوری اسلامی را به نقض برجام متهم کرده و خواستار فعال شدن مکانیسم ماشه شده است.
مایک پمپئو در واکنش به مخالفت سه کشور اروپایی با تلاش آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه این کشورها را به “جانبداری از آیت‌الله‌ها” متهم کرد.
از زمان ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید اختلاف میان آمریکا و کشورهای اروپایی بر سر توافق هسته‌ای افزایش یافت و اکنون به یکی از نقطه‌های اوج خود رسیده است. ترامپ از دوران مبارزات انتخاباتی در سال ۲۰۱۶ بارها توافق هسته‌ای را بدترین توافق تاریخ خوانده و معتقد است این توافق برای همیشه مانع دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی نمی‌شود و به اقدام‌های این کشور برای بی‌ثبات کردن منطقه و برنامه‌های موشکی مناقشه‌برانگیز آن خاتمه نمی‌دهد.
در خواست آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه پس از آن در دستور کار قرار گرفته که قطعنامه پیشنهادی واشنگتن برای تمدید تحریم تسلیحاتی رژیم ایران در شورای امنیت رد شد.
مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ تحریم تسلیحاتی رژیم ایران مهرماه امسال به پایان می‌رسد. برخی مسئولان ارشد جمهوری اسلامی تهدید کردهاند که تمدید تحریم تسلیحاتی به معنای مرگ ابدی برجام خواهد بود.
درخواست کشورهای اروپایی از ایران
سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای ضمن مخالفت با اقدام آمریکا تائید کردهاند که ایران “به طور سیستماتیک” تعهدات برجامی خود را نقض کرده اما تاکید میکنند که این معضل را باید از طریق گفتوگو حل کرد.
فرانسه، بریتانیا و آلمان از جمهوری اسلامی خواسته‌اند “هرچه سریع‌تر” تمام اقدام‌های مغایر با تعهدات برجامی را متوقف کند و به اجرای کامل تعهدات خود بازگردد.
ریاست دورهای شورای امنیت را اندونزی بر عهده دارد و درخواست آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه به سفیر این کشور در سازمان ملل ارائه شده است. هنوز مشخص نیست که شورای امنیت با در خواست آمریکا چه برخوردی می‌کند. با توجه به رای ممتنع ۱۱ عضو شورای امنیت به قطعنامه هفته گذشته آمریکا، برخی ناظران مسکوت گذاشتن درخواست آمریکا را یکی از احتمالات ارزیابی میکنند.
جواد ظریف، وزیر دستگاه خارجه جمهوری اسلامی روز پنجشنبه در نامه مفصلی خطاب به رئیس دورهای شورای امنیت، درخواست آمریکا برای فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران را “فاقد هرگونه اعتبار یا مشروعیت” خواند و خواستار رد این درخواست شد.
واشنگتن در تلاش تشدید دوباره تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی است. دونالد ترامپ اعلام کرد که آمریکا قصد دارد در سازمان ملل “مکانیسم ماشه” را جهت بازگرداندن تمامی تحریم‌ها در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران فعال کند.
واکنش روحانی به تهدید ترامپ برای فعال کردن “مکانیسم ماشه” روحانی با اشاره به قصد آمریکا برای فعالکردن مکانیسم ماشه پیشبینی شده در برجام، گفت برجام تنها برای کسانی است که در داخل آن هستند و گفت آمریکا نمی‌تواند از این مکانیسم برای بازگرداندن تحریم‌های علیه ایران استفاده کند.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۲۱ اوت ۲۰۲۰
تصویر: مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در مقر سازمان ملل در نیویورک، ۲۰ اوت ۲۰۲۰