عیسی منصوری، معاون اشتغال وزارت کار گفت: «هم‌اکنون ۶۳ درصد درآمد مردم از محل کار و فعالیت نیست بلکه از خریدوفروش مستغلات، سود حساب بانکی و خریدوفروش سکه و ارز است.» روزنامه شهروند نوشته است درآمد بدون کار ایرانی‌ها نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده است. این رقم در سال ۹۶ به ۴۹ درصد می‌رسید. در این گزارش گفته شده مسکن و خودرو در بین مردم به‌عنوان کالاهای سرمایه‌ای تلقی می‌شوند که می‌تواند ارزش سرمایه آنها را در درازمدت حفظ کند.
در این گزارش آمده است: «گرایش ایرانی‌ها به دلالی راه‌حل ناگریز آنها برای معیشت و حفظ ارزش دارایی بوده است.» بر اساس اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، در ایران تقریباً ۴ برابر میانگین جهانی فروشگاه و مغازه وجود دارد. به‌گفته علیرضا قنادان، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران، ناوگان تاکسی ایران بعد از مکزیکوسیتی که دارای ۱۰۰ هزار تاکسی است در رتبه دوم جهان قرار دارد. زهرا کریمی، اقتصاددان درباره ریشه رشد درآمدهای بدون کار خانواده‌های ایرانی گفته است که رشد منفی اقتصاد و پویا نبودنِ اقتصاد کشور موجب شده است که وضع تولید و اشتغال در ایران نامساعد شود و بنگاه‌های تولیدی با رشد هزینه‌ها و کاهش درآمد و در نهایت تعطیلی مواجه شوند.
نتیجه این پدیده آن است که بحران بیکاری تبدیل به یکی از ابرچالش‌های کشور شود. به گفته کریمی، در این شرایط خانواده‌ها برای تأمین درآمد ناچار شده‌اند به مشاغل خویش‌فرمایی روی آورند؛ مشاغلی مانند مغازه‌داری، مسافرکشی و… یا اینکه جوانان در سودای یافتن شغل بهتر به تحصیلات تکمیلی روی آورند. از این گذشته، تورم دورقمی و نبودِ تناسب میان دستمزد و هزینه خانوار موجب شده است که خانواده‌ها برای تأمین کسری بودجه خود در جستجوی راه‌های دیگری مانند ورود به بازار طلا و ارز، مسکن، خودرو و حتی بورس باشند. بر اساس آمار زهرا کریمی، در سال ۹۸ یک‌سوم شاغلان ایران در مشاغل خویش‌فرمایی شاغل بوده‌اند.
منبع: سایت رادیو زمانه (مستقر در هلند)، ۳ سپتامبر ۲۰۲۰