شاخص کل بازار بورس تهران که در میانه مرداد کانال دومیلیون واحدی را هم فتح کرده بود سقوط خود را از ابتدای شهریورماه آغاز کرد و در پایان دومین هفته شهریورماه به یک‌میلیون و ۶۳۱ هزار واحد رسید.
کاربران شبکه‌های اجتماعی در هفته گذشته با هشتگ #بورس_محکم از دولت خواستند تا با عرضه گسترده‌تر و مداخله در بازار سهام، جلوی سقوط ارزش دارایی‌هایشان را بگیرد.
همزمان تجمعاتی در تهران و کرج برگزار شد و عده‌ای از تازه‌واردان بورس که به امید حفظ دارایی‌هایشان پا در این قمار بزرگ گذاشته‌اند به سقوط ارزش بازار سهام اعتراض کردند.
رسانه‌های وابسته به دولت نیز که در تیرماه و مردادماه اخبار متعددی از صعود شاخص کل به کانال سه‌میلیون واحدی در میان مدت می‌دادند و از مردم می‌خواستند سرمایه خود را وارد این بازار کنند در دو هفته گذشته سکوت کرده‌اند.
از ابتدای فروردین و تا پیش از سقوط شاخص کل، رشد بازار رقم بی‌سابقه ۲۹۲ درصد بود. این در حالی بود که در سراسر سال ۱۳۹۸، متوسط بازدهی بازار سرمایه کمتر از ۲۵۰ درصد بود.
رشد ۲۹۲ درصدی در ۸۰ روز بسیاری از مردم را به این صرافت انداخت که بازار تا انتهای سال حداقل رشد ۱۰۰۰ درصدی و شاید هم بیشتر خواهد داشت.
در میانه بحران کرونا و سقوط ارزش ریال در برابر دلار، این تنها تکیه‌گاهی بود که مردم برای حفظ دارایی خود به آن متوسل شده بودند. اغواگری این بازار به حدی بود که برخی از افراد از کار اصلی خود دست کشیده و صرفاً بر خریدوفروش سهام در بورس متمرکز بودند.
در ماه‌های گذشته و با تبلیغ گسترده‌ای که برای ورود به بورس انجام می‌شد، برخی اقتصاددانان و کارشناسان قدیمی بازار سرمایه درباره ورود هیجانی رشد حبابی و ضرر گسترده تازه‌واردان هشدار دادند.
حتی برخی اقتصاددان‌ها نسبت به تبعات امنیتی این موضوع ابراز نگرانی کردند و نوشتند که اگر بازار بورس سقوط کند، جمهوری اسلامی با اعتراضاتی گسترده‌تر از آبان ۹۸ و دی ۹۶ مواجه خواهد شد.
هجوم به بازار سهام در خرداد و تیرماه چنان گسترده بود که حتی شرکت‌های زیان‌ده نیز با رشد ارزش سهام مواجه بودند. در نمونه‌ای دیگر، عرضه سهام برخی پتروشیمی‌ها که هنوز در حد طرح هستند و کار عملیاتی آنها آغاز نشده، با هجوم خریداران و رشد قیمت مواجه شد.
محمدرضا پورابراهیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در اردیبهشت ماه که بورس هنوز صعود بزرگ خود را تجربه نکرده بود در نامه‌ای خطاب به روحانی نوشت: «در صورت عدم تمهیدات به‌موقع و مناسب در جذب نقدینگی و افزایش بی‌رویه قیمت سهام که با معیارهای علمی و ارزش‌گذاری فاصله‌ای معنادار پیدا می کند، ممکن است موجب بحران‌های اقتصادی و اجتماعی جدی شده و نظام را با مخاطرات تازه‌ای روبرو سازد.»
رشد بازار بورس در ایران در سال‌های گذشته، تابعی از تورم، رشد نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی بوده است. در حقیقت بزرگ شدن بازار سرمایه نه به دلیل رشد شاخص سرمایه ثابت در کشور که هماهنگ با بی‌ارزش شدن پول ملی رخ داده است. در سال‌های گذشته، این اتفاق را در بازار سرمایه ونزوئلا که سردم‌دار کاهش ارزش پول ملی است هم شاهد بودیم. با این وجود و برای جذب سرمایه‌های عمومی در شرایطی که دولت با کسری بودجه حدود ۲۹۰ هزار میلیارد تومانی مواجه است، تنها راه برای اقتصاد جمهوری اسلامی است تا خود را لنگان لنگان به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در نوامبر برساند.
هرچند علی خامنه‌ای در سخنان هفته گذشته خود به مناسبت هفته دولت از حسن روحانی خواست تا با فرض باقیماندن تحریم‌ها در ده سال آینده، اقتصاد کشور را اداره کند ولی در فقدان چشم‌انداز گشایش منابع ارزی، توسعه صادرات و بازگشت ارزهای صادراتی، این سخن رهبر جمهوری اسلامی بیشتر مصرف رسانه‌ای دارد.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۳ سپتامبر ۲۰۲۰