گروه‌های سیاسی مختلف عراق با نگرانی و تردید به اقدام ایالات متحده امریکا به بازگرداندن آرشیو حزب بعث عراق به بغداد می نگرند، این آرشیو شامل درگیری حزب بعث با ملی‌گرایان، کمونیست‌ها و سپس اسلام‌گرایان بعد از تصاحب قدرت در عراق و نیز جدایی دو شاخه عراقی و سوری حزب بعث و ابعاد مختلف اختلافات و دیگر مسائل داخلی، عربی و حتی بین‌المللی و جنگ خلیج در سال ۱۹۹۱ میلادی تا سال ۲۰۰۳ میلادی یعنی زمان سقوط رژیم بعث می شود.
ارتش امریکا این آرشیو را بعد از حمله به عراق به همراه آرشیوهای دستگاه اطلاعات، امنیت و دیوان ریاست جمهوری که مجموع آن به بیش از ۶ میلیون سند می رسد، از مقر فرماندهی امنیتی حزب بعث و دیگر سازمان‌های دولتی در بغداد مصادره کرد و به همراه موسسه «حافظه» عراق که در آن زمان ریاست آن را «مصطفی الکاظمی» برعهده داشت، به امریکا منتقل کرد.
در همین رابطه، روزنامه وال استریت ژورنال چاپ امریکا اخیرا از فرایند انتقال آرشیو حزب بعث به بغداد توسط هواپیماهای باربری نظامی امریکا با هماهنگی طرف عراقی خبر داد و افزود: این آرشیو در مکان «امن» اما نامعلوم در بغداد قرار دارد که از حُسن نیت امریکا در قبال الکاظمی حکایت دارد.
در همین چارچوب، یک منبعی سیاسی نزدیک به نخست‌وزیر که خواست نامش اعلام نشود، به العربی الجدید گفت: آرشیو کامل حزب بعث دربردارنده اسناد سیاسی و امنیتی نظیر افراد همکاری‌کننده به عنوان خبرچین و جاسوس با نیروهای امنیتی رژیم بعث است که اسامی این افراد و جزئیات اطلاعاتی که با دست خط خود در اختیار دستگاه‌های اطلاعاتی بعثی‌ها قرار داده بودند، در آن وجود دارد افزون بر این، در آرشیو مذکور پرونده‌های سیاسی و امنیتی حساس نیز به چشم می خورد اما هنوز معلوم نیست این اسناد تحویل سازمان عدالت و پاکدستی به عنوان نهاد مسئول بررسی پرونده‌های دوران رژیم بعث خواهد شد یا اینکه به در اختیار دستگاه قضایی قرار خواهد گرفت یا کمیته‌ای برای بازبینی اطلاعات موجود در آن تشکیل خواهد شد.
منبع مذکور در ادامه از نگرانی برخی طرف‌ها خبر داد و افزود: بیم آن می رود که این اسناد موقعیت بعضی از شخصیت‌های سیاسی، عشایری، دینی و رسانه‌ای که امروز به عنوان معارض رژیم صدام حسین و مورد تعقیب آن مطرح هستند، تحت الشعاع قرار دهد چرا که اسنادی وجود دارد که نشان می دهد این افراد با رژیم گذشته همکاری اطلاعاتی داشته اند حتی افرادی که خارج از عراق و مشخصا در سوریه، بریتانیا، لبنان و اردن حضور داشته اند.
این سیاست‌مدار عراقی افزود: آرشیو یاد شده می تواند منجر به بروز بحران سیاسی بزرگ و حتی فتنه‌ای شود چرا که طبق گزارش‌های حزبی و امنیتی که نوشته شده، برخی افراد به دست جوخه اعدام صدام سپرده شدند همچنین افرادی نیز هستند که هم با رژیم بعث و هم با مخالفان آن در ارتباط بودند و اکنون در عرصه سیاسی عراق حضور دارند، لذا تعامل با این آرشیو با احتیاط بسیار همراه خواهد بود.
وی اظهار داشت: اغلب گروه‌های سیاسی عراق امروز سعی دارند از محتوای این آرشیو و علت ارسال آن در شرایط کنونی به بغداد آگاهی یابند و به احتمال زیاد امریکایی ها پیش از ارسال آرشیو، اقدام به کپی‌برداری یا اسکن این اسناد به ویژه پرونده‌های مهم کرده اند.
از سوی دیگر، «محمود الزجراوی»، عضو ائتلاف پارلمانی سائرون به العربی الجدید گفت: ایالات متحده امریکا از بازگرداندن این آرشیو در مقطع کنونی قصد و منظور دارد، امریکایی‌ها هنگامی که آرشیو مذکور را به دولت عراق تحویل دادند، یک شرط داشتند و آن این که این پرونده از نو باید گشوده شود چرا که بسیاری در ارتباط با رژیم گذشته بودند و اکنون دارای موقعیت و نفوذ در دولت عراق هستند.
الزجراوی افزود: برخی گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی عراقی از آرشیو حزب بعث برای اهداف انتخاباتی سوء استفاده خواهند کرد به ویژه که کم کم به زمان انتخابات پیش از موعد نزدیک می‌شویم و این پرونده به محمل و ابزاری برای تخریب وجهه رقبا در انتخابات تبدیل خواهد شد.
«اثیل النجیفی»، استاندار اسبق موصل و از رهبران جبهه نجات هم گفت که بازگرداندن آرشیو برای اطلاع از تاریخ واقعی‌مان بسیار مهم است و می بایست این آرشیو به صورت الکترونیکی و کامل به اطلاع مردم عراق رسانده شود تا همه از واقعیت و محتوای آن آگاهی یابند.
«رعن الدهلکی»، عضو ائتلاف پارلمانی القوی العراقیه هم اظهار داشت: بازگشت آرشیوها در شرایط کنونی امری تصادفی نیست بلکه کاملا بررسی شده است، این آرشیو به مثابه جعبه سیاه عراق و حاوی اطلاعاتی پنهان داشته شده از ملت است و یقینا برخی گروه‌ها در پی سوء استفاده از آن برای تخریب شخصیت‌ها و یا حتی دور کردن آنها از صحنه سیاسی و انتخابات زودهنگام خواهند بود.
پیشینه آرشیو:
روزنامه «وال استریت ژورنال» امریکا نوشت که امریکا آرشیو حزب بعث عراق را طی پروازی نظامی به عراق بازگرداند. به گفته این روزنامه این اقدام امریکا به عنوان نشان دادن حسن نیت امریکا به «مصطفی الکاظمی»، نخست وزیری عراق است.
امریکا این آرشیو را ۱۵ سال قبل و دو سال پس از سقوط «صدام حسین» و در هنگام افزایش خشونت ها در پایتخت برای حفاظت به امریکا برده بود. این آرشیو که شامل حدودا ۶ میلیون اسناد و مدارک است در پروازی باری توسط هواپیمای نظامی امریکا به عراق ارسال شد و اکنون در محلی نامعلوم و ایمن در پایتخت عراق نگه داری می شود.
در سال ۲۰۱۳ نیز امریکا بخشی از مدارکی را که پس از سال ۲۰۰۳ در نزد خود نگه داشته بود به عراق بازگرداند که این امر نگرانی برخی کارشناسان در خصوص احتمال سوء استفاده از آنها توسط نوری المالکی، نخست وزیر پیشین عراق را برانگیخته بود.
حزب بعث در سال ۱۹۴۰ به عنوان یک جنبش ملی گرای عرب سکولار تاسیس شد و صدام حسین در سال ۱۹۵۷ به این حزب پیوست و از آن برای اعمال اراده آهنین خود بر کشور پس از به دست گرفتن قدرت استفاده کرد.
به نوشته وال استریت ژورنال پس از هرج و مرجی که در سال ۲۰۰۳ بغداد را فراگرفت، «کنعان مکیه»، یک شخصیت علمی و الکاظمی، نخست وزیری فعلی عراق که در آن زمان مدیر موسسه حافظه عراق بود از بریتانیا به عراق آمدند و در زیر زمینی، انبوهی از اسناد و مدارک را کشف کردند که مکیه آنها را با موافقت امریکا به منزل خود برد و در آنجا نگهداری کرد.
اما با افزایش خشونت های فرقه ای در بغداد، امریکا این اسناد و مدارک را از ترس از بین رفتن‌شان به ایالت ویرجینیای غربی منتقل و در موسسه «هوور» نگهداری کرد. اکنون موسسه هوور یک نخسه دیجیتال از همه این اسناد و مدارک در نزد خود نگه داشته است.
منبع: سایت عراقی میدل ایست نیوز به زبان فارسی، ۴ سپتامبر ۲۰۲۰
تصویر: این آرشیو شامل حدود ۶ میلیون اسناد و مدارک است