بحران نان در ایران

در روزهای گذشته تصاویری از صف‌های طولانی مقابل نانوایی‌ها و کمبود نان در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. خبر از ارومیه آغاز شد، به تبریز رسید، و بعد خبر کمبود نان در اردبیل، زابل و قوچان در نزدیکی شهر مشهد نیز در برخی گزارش‌ها آمد.

اخبار غیررسمی حکایت از کمبود گندم و به تبع آن، کمبود آرد در کشور دارد. ولی مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی رژیم ایران، با تکذیب خبر‌هایی مبنی بر کمبود گندم و آرد در کشور، گفت: «هم‌اکنون در کشور کمبود آرد و گندم وجود ندارد.»

علی ربیعی، سخنگوی دولت، نیز در نشست خبری هفته پیش خود با اشاره به اخبار منتشر شده در مورد کمبود نان و صف‌های طولانی مقابل نانوایی‌ها در برخی شهرهای ایران گفت:«در روز‌های اخیر بحث کمبود نان در برخی استان‌ها مطرح شده بود. این موضوع در دولت هم مورد بحث قرار گرفت. بررسی‌ها نشان داد هیچ علت خاص و نگران کننده‌ای برای این مسئله منطقه‌ای وجود نداشته و هیچ کمبودی در کل کشور نداریم.»

خبرگزاری حکومتی ایلنا اما نوشته است: «نمایندگان کارفرمایی و اتحادیه نان سنتی، افزایش دستمزد کارگران و هزینه‌های آب و برق نانوایی‌ها را بهانه می‌کنند تا قیمت نان را افزایش دهند.از طرفی دولت هم حاضر به افزایش حمایت‌های یارانه‌ای خود به صنف نانواها نیست.»

گفته می‌شود منشاء این تغییرات می‌تواند اختلاف قیمت آرد دولتی و آزاد باشد که به تازگی تا بیش از ۴ برابر رشد قیمت را شاهد بوده است. دریافت آرد دولتی و احتکار آن برای فروش با قیمت بیشتر در بازار آزاد، از جمله مواردی است که طی ماه‌های گذشته در گزارش‌های مختلف به آن‌ها اشاره شده است.

طی روزهای گذشته و با انتشار خبر کمبود و گرانی نان در شهر قوچان، رئیس اداره غله و خدمات بازرگانی قوچان گفت: «به دلیل افزایش قیمت آرد خارج از سهمیه دولتی و عدم صرفه اقتصادی، نانوایی‌ها در این شهرستان تمایلی به خرید آرد مازاد نداشته و همین امر باعث کاهش ساعات پخت نان در نانوایی‌های این شهرستان شده است.»

برخی مقام‌های رسمی افزایش نرخ گندم و در پی آن، افزایش قیمت آرد را دلیل کاهش تقاضای نانوایی‌ها در تهیه آرد و فروش نان می‌دانند.

در تیرماه، پایگاه خبری تحلیلی اقتصاد بازرگانی، از گرانی ۳۰ درصدی قیمت آرد خبر داد. ولی دولت همچنان می‌گوید قیمت آرد سهمیه‌ای که در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌دهد، تغییری نکرده است. در حالی که سیداسماعیل انجمنی، مسئول روابط عمومی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل، پیش‌تر گفته بود که بررسی‌های صورت گرفته در کارگروه آرد و نان و ستاد تنظیم بازار استان، نشان می‌دهد که قیمت انواع نان در نانوایی‌های سهمیه‌پز ۱۰ درصد افزایش‌ و از ۲۹ اسفند ماه اجرایی شده است. ناصر میرمرسلی، رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت خلخال، نیز گفته است که افزایش نرخ نان در خلخال در راستای اجرای دستورالعمل جدید شورای آرد و نان استان اردبیل بوده است. بر این مبنا، علت صف‌های طولانی نانوایی در اردبیل و اعتراض مردم به گرانی نان در این شهر روشن است.

اخبار ضد و نقیص در مورد گرانی نان در ایران، پیش‌تر، در پاییز سال ۱۳۹۳ و با طرح «اصلاح قیمت نان» مطرح شد. در آن طرح مقرر شده بود که کیفیت نان بهبود یابد و قیمت آن متناسب با کیفیت نان عرضه شده تعیین شود. از آن تاریخ، نان هرساله گران‌تر شد، اما قیمت رسمی برای آن تعیین و مقرر نشد.

دولت در آن سال عنوان کرد که قیمت نان در نانوایی‌های یارانه‌پز تغییری نکرده است و تغییر تنها در نانوایی‌های آزادپز رخ داده است. در نهایت، دولت اعلام کرد که دیگر نانوایی آزادپز وجود ندارد و همه نانوایی هم از آرد یارانه‌ای استفاده می‌کنند. با گذشت ۶ سال از آن مقطع، کمبود آرد، گرانی نان، و نبود قیمت رسمی مصوب برای این کالای اساسی در ایران، همچنان دغدغه قشر بزرگی از مردم است که این روزها با افزایش قیمت کالاهای مختلف، ترس از بی‌نانی را هم باید تجربه کنند.

برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۱۹ اکتبر ۲۰۲۰