حدود یک‌هزار تن در نظرسنجی زمانه درباره انتخابات ایالات متحده آمریکا شرکت کردند. هرچند کارزار فشار حداکثری و تحریم‌های فلج‌کننده در کنار فساد و سوء مدیریت، وضعیت اقتصادی و معیشتی اغلب مردم را وخیم کرده، شمار فقیران در ایران را افزایش داده، دورنمای کمبود دارو و تجهیزات پزشکی و حتی برخی اقلام اساسی خوراکی را به وجود آورده است، اکثریت پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه خواهان پیروزی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری فشار حداکثری هستند.
اقبال به ترامپ تنها در میان ساکنان داخل ایران ــ اغلب مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی ــ بیشتر از بایدن است. در خارج ایران در میان ساکنان آمریکا که به نظرسنجی زمانه پاسخ داده‌اند، بایدن با اختلاف محبوب‌تر است. در میان ساکنان خارج ایران به جز آمریکا اقبال به دو نامزد برابر است.
در عین حال، اگرچه نزدیک به دو سوم مشارکت‌کنندگان ایرانی در نظرسنجی متمایل به پیروزی ترامپ و مدافع کارزار فشار حداکثری هستند، حامیان درگرفتن جنگ و تقابل نظامی بین دو کشور کمتر از ۲,۵ درصد ــ در محدوده خطای نظرسنجی ــ است. در عوض، شمار معناداری از طرفداران رأی آوردن ترامپ یا بایدن می‌گویند در نهایت امیدی به بهبود شرایط ندارند. با توجه به اینکه بسیاری به فروپاشی جمهوری اسلامی امید دارند، نتایج این نظرسنجی بیش از هر چیز نفرت از حکومت فعلی ایران و نومیدی از آینده در شرایط ناگوار کنونی را نشان می‌دهد.
بیست‌ویکمین نظرسنجی زمانه با عنوان «انتخابات آمریکا: نظر ایرانیان چیست؟» جمعه ۲۳ اکتبر آغاز شد و پنج‌شنبه ۲۹ اکتبر به پایان رسید. در دو روز اول نظرسنجی تنها در میان پنلیست‌های زمانه برگزار شد.
یک‌هزار و ۲۴۳ نفر در نظرسنجی زمانه درباره انتخابات آمریکا شرکت کردند که از آن میان ۹۳۸ نفر به همه سؤالات پاسخ دادند. مبنای تحلیل پیش‌رو پرسش‌نامه‌های تکمیل‌شده است. محدوده خطای نظرسنجی نیز پنج درصد است.
زمانه با انجام این نظرسنجی قصد داشت که نظر ایرانیان داخل و خارج ایران را نسبت به انتخابات آمریکا جویا شود. با این حال باید توجه داشت که نتیجه این نظرسنجی بازتاب نظر جامعه ایران نیست.
از ۹۳۸ پاسخ‌دهنده کامل به نظرسنجی، ۷۲۶ نفر (یا به عبارتی ۷۷٬۵ درصد از افراد) ساکن ایران و ۲۱۲ نفر (۲۲٬۵ درصد) ساکن خارج ایران هستند. همچنین از میان ۲۱۲ پاسخ‌دهنده خارج ایران، ۳۹ نفر خود را ساکن ایالات متحده معرفی کرده اند.
?? ایرانیان در انتخابات آمریکا
بالای ۹۶ درصد از مخاطبان «داخل ایران»، و همینطور درصد مشابهی از مخاطبان در «خارج ایران» گفته‌اند که اخبار انتخابات آمریکا را پیگیری می‌کنند.
توجه پیگیرانه ایرانیان به انتخابات در ایالات متحده با توجه به تاریخ طولانی و پرتنش دو کشور جای تعجب ندارد. از پاسخ‌دهندگان پرسیدیم که دلیل اهمیت انتخابات آمریکا برای آنها چیست. آنها حق انتخاب یک تا دو گزینه را داشتند.
۹۲ درصد مخاطبان «داخل ایران» دلیل اهمیت انتخابات آمریکا برای خود را «تاثیر مستقیم این انتخابات بر شرایط ایران» می‌دانند. همچنین ۲۶ درصد از پاسخ‌دهندگان در داخل «علاقه شخصی» را دلیلی دیگر برای پیگیری انتخابات آمریکا عنوان کردند.
برای ۸۶ درصد شرکت‌کنندگان ساکن خارج از کشور نیز دلیل اول اهمیت انتخابات آمریکا «تاثیر مستقیم این انتخابات بر شرایط ایران» است. اما ۴۳ درصد از این گروه از مخاطبان، دلیل دیگر اهمیت انتخابات را «تاثیر آن بر شرایط زندگی خود در خارج از کشور» عنوان کردند. ۳۳ درصد علاوه بر دلایل بالا انتخابات آمریکا را به خاطر «علاقه شخصی» دنبال می‌کنند.
?? دونالد ترامپ، ترجیح اول مخاطبان نظرسنجی
اکثریت مطلق کل شرکت‌کنندگان در نظرسنجی زمانه (حدود ۶۲٬۵ درصد) گفتند که ترجیح می‌دهند دونالد ترامپ برنده انتخابات ایالات متحده شود. ۲۹٬۵ درصد جو بایدن را برگزیدند و ۸ درصد نیز گفتند که نتیجه این انتخابات برایشان اهمیتی ندارد.
در میان مخاطبان داخل ایران درصد کسانی که دونالد ترامپ را ترجیح می‌دهند بیشتر از گروه مشابه آنها در خارج از کشور است. ۶۹ درصد از پاسخ‌دهندگان در داخل کشور او را برگزیدند.
در میان پاسخ‌دهندگان ساکن خارج به استثنای ایالات متحده، دونالد ترامپ با اختلاف فقط دو درصد از بایدن جلو افتاد. در مجموع ۴۵٬۵ درصد از مخاطبان در خارج (به استثنای ایالات متحده) گفتند که ترجیح می‌دهند ترامپ رئیس‌جمهور شود و ۴۳٬۵ درصد بایدن را برگزیدند. این اختلاف در محدوده خطای نظرسنجی است.
در مقایسه با دو گروه قبلی (شرکت‌کنندگان «ساکن ایران» و «ساکن خارج به استثنای ایالات متحده»)، درصد بسیار کمتری از مخاطبان ساکن ایالات متحده گفتند که می‌خواهند دونالد ترامپ رئیس‌جمهور شود. ترجیح اول ۶۹ درصد آنها بایدن است، ۱۵ درصد ترامپ را انتخاب کردند، و تعداد نسبتا بالای ۱۵ درصد نیز گفته اند که نتیجه انتخابات برایشان اهمیتی ندارد.
?? استقبال از فشار حداکثری؟
از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی زمانه درباره موضعشان نسبت به کارزار فشار حداکثری ایالات متحده پرسیدیم.
باز هم در میان شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، درصد بالاتری از آنها که خود را ساکن ایران معرفی کردند با کارزار فشار حداکثری موافق بودند. در مقایسه با ۶۶٬۵ درصد موافقِ کارزارِ فشار حداکثری در «داخل ایران»، حدود ۵۱ درصد شرکت‌کنندگان «خارج ایران» با این کارزار موافق بودند.
۱۳ درصد شرکت‌کنندگان در خارج ایران از ابراز نظر در این باره اجتناب کردند. این نسبت در میان مخاطبان داخل ایران ۸ درصد بود.
?? نظر موافقان تحریم‌ها چیست؟
از موافقان با تحریم‌های شدید اقتصادی علیه ایران دلیل این موافقت را پرسیدیم. پاسخ‌دهندگان قادر بودند که بیش از یک دلیل را برای موافقت خود ذکر کنند.
حدود ۷۶ درصد از موافقان کارزار فشار حداکثری در «داخل ایران» دلیل موافقت با تحریم‌ها را تضعیف جمهوری اسلامی تا «آستانه فروپاشی» می‌دانند.
همچنین در میان مخاطبان داخل ایران که با کارزار فشار حداکثری موافق هستند دلایل زیر به ترتیب رتبه‌های دوم تا چهارم را کسب کرد:
- تحریم‌ها منابع مالی نظام برای سرکوب در ایران را از بین می‌برد – ۲۹٬۱ درصد
- تحریم‌ها مردم را به شوریدن علیه نظام ترغیب می‌کند – ۲۷٬۵ درصد
- تحریم‌ها باعث عدم مداخله ایران در کشورهای همسایه شده اند.—۲۶ درصد
همچنین اکثریت موافقان فشار حداکثری در «خارج ایران» (۶۵٬۷ درصد) همچون گروه مشابه خود در ایران دلیل موافقت خود با این کارزار را فشار بر ایران تا آستانه فروپاشی عنوان کردند. اما درصد کسانی که به تاثیر تحریم‌ها بر «فروپاشی رژیم» معتقد بودند در میان خارج‌نشینان موافق تحریم کمتر از موافقان تحریم در داخل است.
مقایسه نظرات موافقان تحریم در خارج و داخل کشور نشان می‌دهد گروه اول (خارج ایران) بیشتر از گروه دوم (داخل ایران) به تاثیر تحریم‌ها در «از بین بردن منابع مالی نظام برای سرکوب در ایران» معتقد هستند. حدود ۴۸ درصد پاسخ‌دهندگان در خارج به این گزینه رای دادند.
با این حال، همانطور که در نمودار زیر می‌بینید ترتیب و اولویت دلایل ذکر شده از سوی هر دو گروه برای موافقت با تحریم‌های حداکثری مشابه است.
?? یک تناقض و آینده‌ای نامعلوم
نکته جالب توجه در اینجاست که با وجود آنکه ۷۶ درصد موافقان تحریم در داخل ایران (یا به عبارتی ۴۸ درصد کل پاسخ‌دهندگان داخل ایران) معتقد بودند که «تحریم‌ها رژیم ایران را به آستانه فروپاشی کشانده است»، وقتی از مخاطبان داخل کشور سوال شد که در صورت رئیس‌جمهوری ترامپ چه اتفاقی در ایران رخ خواهد داد تنها ۲۵ درصد گفتند که «جمهوری اسلامی برانداخته خواهد شد».
در پاسخ به این سوال حدود ۲۸ درصد پیش‌بینی کردند که «ایران وادار به مذاکره با آمریکا خواهد شد»، و ۲۸ درصد دیگر نیز «وخیم‌تر شدن اوضاع اقتصادی ایران» را در چشم‌انداز خود می‌بینند.
مخاطبان خارج کشور به ترتیب متفاوتی آینده ایران را در سایه ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ پیش‌بینی کردند.
اولین پیش‌بینی که بیشترین رای (۳۴ درصد) را آورد این است که «جنگی رخ نخواهد داد اما تحریم‌ها بحران اقتصادی ایران را به شرایط وخیم‌تر از این خواهد رساند».
دومین پیش‌بینی با ۲۵ درصد رای این است که «ایران وادار مذاکره با آمریکا خواهد شد». سومین پیش‌بینی با نزدیک به ۱۷ درصد رای نیز این است که «نظامیان در ایران قدرت را قبضه خواهند کرد»، پیش‌بینی‌ای که از نقطه‌نظر پاسخ‌دهندگان داخل ایران محل زیادی از اعراب ندارد و تنها ۷٬۷ درصد رای را از آن خود کرده است.
نظرات «طرفداران انتخاب ترامپ در داخل ایران» نشان می‌دهد که تنها ۳۵ درصد از آنها به احتمال تغییر رژیم در پی انتخاب ترامپ می‌اندیشند. ۳۳ درصد گمان می‌کنند که در صورت انتخاب ترامپ توافقی دیگر میان ایران و ایالات متحده حاصل شود و ۱۹ درصد هم انتظار دارند که ادامه تحریم‌ها شرایط اقتصادی ایران را وخیم‌تر کند. حدود ۱۳ درصد سایرین گزینه‌هایی نظیر نظری ندارم (۷ درصد)، روی کار آمدن نظامیان (۳ درصد)، وقوع جنگ (۲ درصد) و اهمیتی ندارد (۱ درصد) را انتخاب کرده اند.
مخاطبان خارج از کشور بسیار کمتر از پاسخ‌دهندگان داخل به این موضوع خوش‌بین بودند که با روی کار آمدن ترامپ جمهوری اسلامی برانداخته شود. تنها ۱۱٬۸ درصد به این گزینه رای دادند در حالی که طبق نمودار بالا ۲۵ درصد پاسخ دهندگان داخل این گزینه را انتخاب کرده بودند.
تناقضی که در بالا درباره مخاطبان موافق فشار حداکثری در ایران شرحش رفت در نظرات مخاطبان موافق تحریم در خارج از کشور نیز وجود دارد.
نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که ۶۵٬۵ درصد از مخاطبان موافق تحریم در خارج از کشور (یا به عبارتی ۳۳٬۵ درصد از کل مخاطبان خارج کشور) معتقد هستند که تحریم‌ها رژیم ایران را به آستانه فروپاشی کشانده است و اکثریت موافقان تحریم این موضوع را به عنوان دلیل اصلی موافقت خود برگزیدند. با این حال در پاسخ به این سوال که پیامد انتخاب دونالد ترامپ چیست تنها ۱۲ درصد کل پاسخ‌دهندگان در خارج از کشور و همینطور ۱۲ درصد از موافقان تحریم در خارج به وقوع فروپاشی رژیم ایران در صورت انتخاب مجدد ترامپ معتقدند.
تحلیل دقیق‌تر نظرات طرفداران انتخاب ترامپ نشان می‌دهد که درصد بالایی از آنها به احتمال وقوع یک توافق دیگر بین ایران و ایالات متحده می‌اندیشند.
در میان «طرفداران انتخاب ترامپ در خارج ایران»، ۳۴ درصد توافقی دیگر را پیش‌بینی می‌کنند، ۲۸ فکر می‌کنند که شرایط بدتر خواهد شد، ۲۸ از تغییر رژیم می‌گویند و گزینه‌های بعدی همچون طرفداران رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا در ایران است: نظری ندارم (۹,۴ درصد)، نظامیان بر سر کار می‌آیند (۳,۵)، جنگ رخ می‌دهد (۲,۳) و اهمیتی ندارد (۱,۲).
?? نظر مخالفان کارزار فشار حداکثری
از کسانی که مخالف کارزار فشار حداکثری هستند نیز دلیل این نظرشان را پرسیده‌ایم.
درصد بالایی از مخالفان تحریم‌ها در داخل و خارج دلیل اول خود برای مخالفت را «افزایش رنج مردم تحت تاثیر تحریم‌ها» می‌دانند. نسبت بسیار بالای ۹۶ درصد از مخالفان تحریم در خارج به این دلیل رای داده اند. در داخل ایران ۸۴ درصد افزایش رنج مردم را دلیل مخالفت خود دانسته اند.
همانطور که در نمودار زیر می‌بینید درصد تقریبا مشابهی از مخالفان تحریم در داخل و خارج به «بی‌تاثیر بودن تحریم‌ها بر تغییر رژیم ایران» معتقد هستند.
«مخالفان تحریم در خارج ایران» بیشتر از «مخالفان تحریم در داخل ایران» بر این گمانند که تحریم‌ها فضای امنیتی و نظامی را در ایران شدت بخشیده است. ۳۳ درصد از گروه اول در مقابل ۲۱ درصد از گروه دوم به این گزینه رای داده اند.
درصد کمی از هر دو گروه (۹٬۲ درصد) به افزایش خطر جنگ تحت تاثیر تحریم‌ها معتقدند.
?? پیامد انتخاب بایدن چیست؟
از همه مخاطبان پرسیدیم که به نظرشان اگر بایدن رئیس‌جمهور شود چه اتفاقی خواهد افتاد.
همانطور که در نمودار زیر می‌بینید بالای ۴۲ درصد از مخاطبان «داخل ایران» معتقدند که در صورت ریاست جمهوری بایدن «نظام فعلی حاکم بر ایران تقویت خواهد شد».
دومین گروه بزرگ (با ۲۲٬۳ درصد) کسانی هستند که معتقدند در صورت ریاست جمهوری بایدن «مذاکرات تازه بین واشنگتن و تهران» آغاز خواهد شد.
گروه نسبتا کوچکی (حدود ۱۲ درصد) به بازگشت ایران و آمریکا به برجام در صورت ریاست بایدن باور دارند.
بر خلاف مخاطبان ساکن ایران، اولین پیش‌بینی ساکنان «خارج ایران» درباره آینده ایران در صورت ریاست بایدن این است که «مذاکرات تازه بین تهران و واشنگتن آغاز می‌شود». ۳۴٬۳ مخاطبان خارج از ایران به این گزینه رای دادند.
پیش‌بینی دوم این گروه از مخاطبان (با نزدیک به ۲۷ درصد رای) این است که «نظام فعلی حاکم بر ایران تقویت می‌شود».
مشابه با نظرات مخاطبان داخل ایران، گروه نسبتا کوچک ۱۴ درصد از مخاطبان «خارج ایران» معتقدند که انتخاب بایدن موجب می‌شود تهران و واشنگتن به رعایت برجام پایبند شوند.
?? آینده دموکراسی در ایران
به عنوان آخرین سوال، از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی ۲۱ زمانه نظرشان را درباره «عوامل بهبود شرایط در ایران و پیشرفت دموکراسی» پرسیدیم.
حدود ۴۲ درصد پاسخ‌دهندگان در داخل معتقدند که مهمترین عامل «براندازی نظام حاکم بر ایران به هر طریق و ترتیبی است».
۲۰ درصد گزینه تقویت جامعه مدنی و سازماندهی اعتراضات مردمی را برگزیدند و درصد تقریبا مشابهی (۱۹.۵ درصد) گفتند که «امیدی به بهبود شرایط» ندارند.
بررسی دقیق‌تر آمار بدست آمده از نظرسنجی به ما نشان داد که ۱۴ درصد از کسانی که با کارزار فشار حداکثری موافق بودند هیچ امیدی به تغییر یا بهبود شرایط ندارند. آنها با این حال ترجیح می‌دهند که فشارها بر ایران ادامه پیدا کند. یادآوری می‌کنیم که مهمترین دلیل موافقت حامیان تحریم این بود که تحریم‌ها رژیم ایران را به آستانه فروپاشی کشانده است.
البته ۲۰ درصد از کسانی که مخالف کارزار فشار حداکثری بودند نیز امیدی به پیشرفت و دموکراسی در کشور ندارند. اما بیشتر آنها اعلام کرده بودند که با تحریم‌ها به خاطر رنجی که بر مردم تحمیل می‌کند مخالف هستند و در واقع یک توجیه عاطفی مثبت (کاهش رنج) برای مخالفت با تحریم‌ها ارائه داده بودند.
این نومیدی به طور کلی فراگیر است. ۱۷ درصد طرفدارهای ترامپ هم هیچ امیدی به بهبود شرایط ندارند و در سوی دیگر، ۲۰ درصد طرفدارهای بایدن نیز این‌چنین اند. ۴۰ درصد کسانی هم که گفته‌اند ترامپ یا بایدن به نظر آنها فرقی نمی‌کنند، امیدی به بهبود شرایط ندارند.
برگرفته از سایت فارسی رادیو زمانه
۱۲ آبان ۱۳۹۹ – November 2nd, 2020