در بسیاری از مناطق، جانوران در معرض نور مصنوعی هستند که انسان برایشان به ارمغان آورده. آلودگی نوری نه تنها ریتم بیولوژیک بسیاری از گونه‌های جانوری را برهم می‌زند که برای برخی به معنای مرگ است.
با جابه‌جا شدن ساعت‌ها در آغاز بهار و پاییز بسیار شنیده‌ایم که برخی از برهم خوردن خواب خود یا به عبارتی ریتم بیولوژیک خود گله می‌کنند. اگر تنها یک ساعت تغییر در نور روز می‌تواند چنین تأثیری بر ریتم بیولوژیک انسان بگذارد، پس وضعیت حیوانات، پرنده‌ها و حشرات چگونه است که ده‌ها سال است در معرض نور مصنوعی‌اند و راه گریزی از آن ندارند؟
پاسخ این پرسش آسان نیست چون پای اکوسیستم‌ها و تأثیرات متقابل آنها بر روی هم و ویژگی‌های منطقه‌ای هم به میان می‌آید. بنابراین پژوهشگران برای پاسخ دادن به این پرسش بیشتر به سراغ تأثیر منابع مشخصی از نور بر روی گونه‌هایی مشخص، در مناطقی مشخص می‌روند.
در گام بعد برای به دست آوردن تصویری کامل از این تکه‌های پازل، پژوهشگران با روش “فراتحلیل” نتایج تحقیقاتی را که تاکنون انجام گرفته با هم یکجا جمع می‌کنند و آنها را به عنوان یک مجموعه داده، تحلیل کرده و به این ترتیب به یافته‌های جدیدی می‌رسند.
پژوهشگرانی به سرپرستی کوین گستن از دانشگاه اکستر بریتانیا، در یک فراتحلیل، از ۱۲۶ پژوهش درباره تأثیرات نور مصنوعی بر روی ۱۱۰۰ گونه جانور به یک نتیجه مشخص رسیدند و آن این که پرتوهای نور مصنوعی ریتم بیولوژیک و رفتار تولید مثل جانورات را به شدت به هم می‌ریزند.
پژوهشگران شدت تأثیرات نور مصنوعی را به ویژه بر تعادل هرمونی بسیاری از حیوانات و ریتم بیولوژیک گونه‌های فعال در شب مشاهده کردند. نتایج این تحقیق در مجله تخصصی “نیچر اکولوژی اند اولوشن” منتشر شده است. برخی گونه‌ها هم هستند که تحت شرایطی خاص از تغییرات اقلیمی و آلودگی نوری بهره می‌برند. اما تأثیر کلی نور مصنوعی بر روی جانوران، تأثیری منفی است.
کوین گستن می‌گوید، پیام روشن این تحقیقات برای ما این است که باید منابع نور مصنوعی را کاهش دهیم. به اعتقاد این پژوهشگر این کار ناشدنی نیست. آلودگی نوری یا روشنایی بیش از حد در طبیعت بر اثر نور مصنوعی، طبیعت را تخریب می‌کند. به همین دلیل گستن معتقد است که به آلودگی نوری باید همانند دیگر مواد مضر نگریست.
این تحقیقات برای مثال نشان دادند که پرندگانی که روز بیدارند و فعال، نور مصنوعی آنها را تحریک می‌کند که زودتر شروع به آواز خواندن کنند و به جستجوی دانه بروند. حیواناتی که در شب فعالند اما در مقابل در اثر نور مصنوعی، به مراتب طولانی‌تر از دیگر حیوانات می‌خوابند. هر دو روند می‌تواند به زنجیره غذایی آسیب برساند و در پی آن اکوسیستم را مختل کند.
از مطالعاتی که در این زمینه بر روی تعادل هرمونی جانوران انجام شد هم نتایج جالبی به دست آمد. در تمامی گونه‌های مورد مطالعه قرار گرفته، چراغ‌های برق برپاشده در خیابان، جاده و شهر و دیگر منابع نور باعث می‌شوند که حجم کمی از هرمون ملانتونین در بدن جانور ترشح شود. ملانتونین به تنظیم چرخه خواب و بیداری در بدن کمک می‌کند.
در مورد اثر آلودگی نوری بر روی تولید مثل جانوران و جمعیت آنها می‌توان به این مثال اشاره کرد: لاک‌پشت‌های دریایی (باخه‌ئیان) تخم‌های خود را در ساحل چال می‌کنند. بچه لاک‌پشت‌هایی که سر از تخم بیرون می‌آورند، باید از همان ساحل راه اقیانوس را پیش بگیرند. آلودگی نوری در ساحل اما باعث می‌شود، که این بچه‌لاک‌پشت‌ها به اشتباه بیفتند و مسیر اشتباه را در پیش گیرند و هیچ‌گاه به آب نرسند.
محققان در تحقیقی که نتایج آن در مجله تخصصی “پژوهش‌های نور و تکنولوژی” Lighting Research and Technology منتشر شده، می‌گویند تیرهای چراغ برق حداکثر مسئول یک پنجم نور مصنوعی موجود در طبیعت هستند. از نظر آنها دست کم در توسان (ایالت آریزونا) این چنین است. پژوهشگران در آنجا در آزمایشی بر روی ۲۰۰۰۰ تیر چراغ برق، شدت روشنایی آنها را در درجات مختلف دستکاری کردند و سپس با استفاده از ماهواره تغییرات در روشنایی کل شهر را زیر نظر گرفتند. در کنار این چراغ‌ها به گفته محققان، پنجره‌های روشن و نور نمای ساختمان‌ها هم آلودگی نوری را بیشترمی‌کنند.
برگرفته ای سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۶ نوامبر ۲۰۲۰