۱۸ آذر ۱۲۶۵؛ ۱۳۴ سال پيش در چنين روزی محمدتقی بهار در مشهد به دنیا آمد. می‌گفت: “صندلی بهتر ز مرد بی‌هنر بر صندلی” ملك‌الشعرا محمدتقی بهار در ۱۸ آذر ۱۲۶۵ خورشیدی در مشهد زاده شد.
پدرش ملك‌الشعرای آستان امام هشتم شيعيان بود:
«وقتی به خانه می‌آمد، با ما صحبت‌های علمی و ادبی و تاريخی می‌داشت و بر مدارج معلومات مادرم و من می‌افزود. خيلی شعرهای فارسی و عربی است كه من از طفوليت شنيده و هنوز فراموش نكرده‌ام. همچنين ترجمه نوشته‌های الكساندر دوما مثل “كنت مونت كريستو” و “سه تفنگدار”».
پنج ساله بود كه نخست به مكتب‌خانه زن عمويش رفت و سپس در مكتب‌خانه‌های ملایان ديگر درس خواند كه خاطره خوشی برايش نداشتند:
“پنجاه شاگرد در يك مسجد گرداگرد هم می‌نشستيم. معلم در يك زاويه می‌نشست در گوشه ديگر يك فلك و يك دسته چوب گذاشته بودند كه لوحه تربيت شاگردان بود”.
۱۰ ساله بود كه نخستين شعرش را سرود كه فكاهی بود و گوشه چشمی به لهجه مشهدی داشت.
۱۷ ساله بود كه با درگذشت پدرش عنوان ملك‌الشعرايی به او رسيد اما ديری نپاييد كه به جای ستايش فرمانروايان و خاندان پيامبر اسلام، در حال و هوای جنبش مشروطه، به سرودن چكامه‌هايی در ستايش آزادی‌خواهی و مردم‌سالاری و نكوهش خودكامگی پرداخت:
“با شه ايران ز آزادی سخن گفتن خطاست
كار ايران با خداست”.
۲۱ ساله بود كه مجله ادبی “نوبهار” را نخست در مشهد به راه انداخت و هر بار پس از توقيف آن با نام‌های گوناگون در مشهد و تهران بازگشايی كرد.
۲۷ ساله بود كه برای نخستين بار نماينده مجلس شورا شد و به تهران رفت و با اينكه از پایتخت خوشش نمی‌آمد در آنجا ساكن شد و در كنار فعاليت در “حزب دموكرات” چكامه‌های انتقادی و اجتماعی و پژوهش‌های تاريخی و ادبی ارزنده‌ای انتشار داد.
با بر آمدن رضاشاه چهار بار به زندان افتاد و يك بار به اصفهان تبعيد شد.
اگر مثنوی‌های او حكايت‌های بومی، روايت‌های تاريخی، ترجمه‌های ادبیات اروپايی و پندآموزی برای كتاب‌های درسی بودند، قصيده‌هايش آينه اوضاع سياسی جامعه و زندگی شاعر هستند:
“در هزار و سيصد و سی روسيان روسپی
طرد كردندم به ری زيرا كسم ياور نبود”.
او سازنده ترانه‌های ماندگاری مانند “مرغ سحر” و “به اصفهان رو” و سراينده چكامه‌های روانی چون “دماونديه” است كه به كتاب‌های درسی نیز راه يافتند:
“ای ديو سپيد پای در بند
ای گنبد گيتی ای دماوند”.
قصیده غرای او در نکوهش جنگ تا امروز از مهمترین سروده‌های صلح‌دوستانه در زبان فارسی شناخته میشود:
فغان ز جغد جنگ و مرغوای او … که تا ابد بریده باد نای او
محمدتقی بهار در ۶۵ سالگی در لوزان سويس درگذشت.
برگرفته ای از سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۹ دسامبر ۲۰۲۰