قربانی انتقادهای ملایم

۲۰ آذر ۱۳۱۰: ۸۹ سال پیش در چنین روزی علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، ادیب، پژوهشگر و فعال سیاسی در سیرجان زاده شد: “وطن امروز اسیر دو سه تن بی‌وطن است / انهدام وطن از نکبت این چند تن است”.

پدر علی‌اکبر سعیدی سیرجانی کتابفروش بود و دستی در ادبیات داشت. دبستان و دبیرستان را در زادگاهش گذراند.

۱۷ ساله بود که به دانش‌سرای مقدماتی کرمان رفت و سه سال پس از آن به دانشگاه تهران وارد شد و هم‌زمان سه جُنگ شعر به چاپ رساند.

۲۴ ساله بود که رشته فلسفه را به پایان برد و در دبیرستان‌های بم و سیرجان آموزگار شد. ۲۶ ساله بود که همکاری با بنیاد لغتنامه دهخدا را آغاز کرد و شش سال پس از آن همکار و دوست نزدیک پرویز ناتل خانلری در “بنیاد ایران” شد.

پس از انقلاب ۵۷ چندین اثر پژوهشی ماندگار نوشت که انتقادهای غیر مستقیمی به اوضاع و شرایط حاکم به شمار می‌آمدند: “ضحاک ماردوش”، “سیمای دو زن” و “شیخ صنعان” که در آن به ریاکارانِ دین به دنیافروش می‌تازد.

۵۷ ساله بود که پس از ممنوعیت تدریس، حق انتشار کتاب‌هایش هم سلب شد و او را واداشت به وزیر ارشاد، رئیس جمهور و سرانجام رهبر نظام نامه‌های شکوه‌آمیز بنویسد: “پیام عتاب‌آمیز جناب عالی را برایم خواندند، متأسف شدم. نه به علت اینکه مورد قهر آن مقام معظم قرار گرفته‌ام و به زودی امت همیشه در صحنه حسابم را خواهند رسید. بگذریم از لحن تهدیدآمیز که قاصد را شرمنده کرد. حیرتم از این است که جنابعالی با استناد به کدامین سند و قرینه و امارت مرا مرتد قلمداد کردید و نامعتقد به اسلام؟”

در ۲۴ اسفند ۱۳۷۲ در چاپخانه‌ای در تهران بازداشت شد و در غیابش مأموران خانه‌اش را بازرسی کردند. نخست به بازداشتگاه و سپس به “خانه امن وزارت اطلاعات” منتقل شد. ۹ ماه خانواده از او هیچ خبری نداشتند و وکیلش نیز هیچگاه حضوری او را ندید. در روزنامه‌های رسمی او را به “نگهداری مواد مخدر، مشروبات الکلی، ویدئوی مستهجن، فعالیت شنیع اخلاقی و لواط، همکاری با افسران ساواک و جاسوسی، دریافت پول از دولت‌های اروپایی و ایالات متحده، شرکت در کودتای نوژه و عضویت در شبکه قاچاق مواد مخدر” متهم کردند.

در دومین ماه بازداشت، اعتراف‌نامه‌ای از او در روزنامه کیهان منتشر شد: “بازجوی عزیز سلام. از اینکه لجاجت‌هایی با حقانیت آرمان شما و صداقت همکارانتان کردم، شرمندگی بر من مستولی می‌گردد”.

بعد درگذشت او به علت “سکته قلبی” اعلام شد و از همسرش تعهد گرفتند که “به شرط عدم درخواست کالبدشکافی” اجازه دفن صادر خواهد شد.

علی‌اکبر سعیدی سیرجانی در ۶۲ سالگی در تهران کشته شد.

برگرفته ای از سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۱۱ دسامبر ۲۰۲۰