۱۶ دی ۱۲۸۰: ۱۱۹ سال پيش در چنين روزی محمد مسعود در قم زاده شد: “تاريخ ما در دو فصل خلاصه می‌شود: استبداد و هرج و مرج”.
پدر محمد مسعود پيشه‌ور تنگدست و روشنفكری بود كه از جنبش مشروطه پشتيبانی می‌كرد.
او پس از گذراندن دبستان به “حوزه علميه” رفت تا دانش‌های قديمه بخواند.
در آنجا به تقليد از روزنامه “صور اسرافيل” روزنامه “شفق” را درآورد و از روحانی مسئولش خواست كه سرلوحه آن را به عربی ترجمه كند:
“بيدار شويد از خواب غفلت
به درستی كه شفق عالم را روشن نمود”.
اما آن آخوند او رابا يک سيلی از حوزه بيرون كرد.
۱۵ ساله بود كه پدر را از دست داد و هزينه خانواده بر گردن او افتاد:
“۱۶ ساعت از سن پانزده سالگی كار كرده و با روزی سه ريال اجرت در ميان آفتاب تموز و برف زمستان زحمت كشيده و يک ريال برای سد جوع نداشته‌ام”.
۱۸ ساله بود كه به تهران رفت و برای گذران زندگی به كارهای گوناگون پرداخت:
“از سال ۱۳۰۶ مرتبا در روزنامه‌های “ستاره صبح”، “قانون”، “آئينه ايران”، و … به امضای م. دهاتی مقاله‌نويسی كرده تا سال ۱۳۱۲ چندين كتاب انتشار داده‌ام”.
۳۰ ساله بود كه نخستين رمانش “تفريحات شب” را به صورت “نوشته های پاورقی” در روزنامه “شفق سرخ” به چاپ رساند. كارمند دولت و شاگرد بقال روزها “در تلاش معاش” اند و پس از كار به “تفريحات شب” می‌روند.
او در پنج رمان كه آخری “بهار عمر” ناتمام ماند، با يک نثر روزنامه‌ای زندگی سخت و روحيه نااميد جوانان روزگار خودكامگی رضاشاه را ترسيم كرده كه تنها به فكر لذت‌های زودگذر و فراموشی اوضاع و شرايط خود‌اند.
۳۲ ساله بود كه به بروكسل رفت و چهار سال پس از آن در رشته روزنامه‌نگاری كارشناسی گرفت و به تهران بازگشت.
۴۱ ساله بود كه انتشار هفته‌نامه “مرد امروز” را آغاز كرد و بی‌پروا و پرخاش‌جويانه در ۱۳۸ شماره در طول پنج سال با چندين بار توقيف، به سرمايه‌دار و كمونيست، مذهبی و غربگرا، درباری و پارلمانی و … تاخت و پرده از رازها و تنش‌های جناح‌های گوناگون ايران زمان جنگ دوم جهانی و پس از آن برداشت:
“۱۳ قرن تمام با اين هذيان‌العرفا سرگرم بوديم، تاج سرمان فقر، گنجمان قناعت، دنيا را سه طلاقه، سر زير لحاف كرده، هی گويندگان لا اِله اِلا اللَه بيرون داديم. … شما مرا هرج و مرج‌طلب بدانيد، ولی تا قدرت وجود دارد، بازار ظلم و جور و تعدی رواج كامل دارد، چنانچه تا آتش هست سوزندگی هست”.
محمد مسعود در ۴۶ سالگی در تهران كشته شد.
برگرفته ای از سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۶ ژانویه ۲۰۲۱