حکومت جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر با استفاده از سیاست آسیب‌رسانی، انهدام و توقیف شناورهای غیرنظامی و به‌خصوص کشتی‌های نفتکش در برخی موارد موفق شده است تا کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را مجبور به پذیرش خواسته‌هایش نماید. این مسئله بار دیگر سران حکومت را ترغیب کرد تا روز گذشته با استفاده از پنج قایق تندرو و یک فروند هلیکوپتر بل ۴۱۲ ئی پی نیروی دریایی سپاه به توقیف یک نفتکش کره‌ای حامل ۷۲۰۰ تن اتانول که به تازگی بندر الجوبیل را در عربستان سعودی ترک کرده بود و در راه بندر فوجیره در امارات متحده عربی و در نهایت کره جنوبی بود، در آب‌های مرکزی خلیج فارس و در نزدیکی جزیره لاوان توقیف کند.
در هفته‌های گذشته مقامات جمهوری اسلامی ادعا کرده‌اند که مبلغ ۲۰۰ میلیون یورو یا ۲۴۴ میلیون دلار برای خرید ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز از واکسن کرونا ساخت شرکت چینی سینوواک تامین خواهند کرد. مبلغی که بعدا مشخص شد قرار است از محل پول‌های توقیفی ایران در بانک‌های کره جنوبی تامین شود. به نظر می‌رسد که هدف اصلی از توقیف این نفتکش «هانکوک چِمی» فشار بر دولت کره جنوبی جهت نادیده گرفتن تحریم‌های آمریکا و آزادسازی بخشی از حدود هشت میلیارد دلار پول‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های این کشور جهت مصرف به منظور خرید نه تنها واکسن بلکه دیگر مصارف نیز هست.
آن چه از شواهد و قرائن پیداست در روزهای گذشته، مقامات جمهوری اسلامی موفق به تامین کمتر از دو میلیون دلار برای خرید واکسن‌های کرونا شده‌اند. واکسن‌هایی که برخی از مقامات ورودشان را به کشور انکار کردند و برخی دیگر آن‌ها را واکسن آنفولانزا نامیدند درحالی که واکسن‌های آنفولانزای مورد نیاز کشور همواره در اواخر فصل تابستان (شهریور ماه) برای استفاده در فصل پاییز به کشور وارد می‌شوند، آن هم از کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس چون ترکیه و نه کره جنوبی و با صرف هزینه هنگفت سوخت هواپیما.
در سال‌های اخیر، نیروی دریایی سپاه بیش از آن که به ماموریت اصلی خود یعنی حفاظت از آب‌های سرزمینی ایران در خلیج فارس و تنگه هرمز مشغول باشد، به پیش بردن سیاست‌های راهبردی حکومت جمهوری اسلامی با اهداف سیاسی و اقتصادی مشغول بوده است. اگرچه نیروی دریایی سپاه را نمی‌توان به عنوان یک نیروی کلاسیک حساب کرد به خصوص اگر با نیروی دریایی ارتش مقایسه شود، اما شناورها و زیردریایی‌های کوچک و سریع این نیرو امکان انجام حملات ایذایی و اخلال در روند کشتیرانی را در آب‌های بین‌المللی خلیج فارس به راحتی برای حکومت تهران فراهم کرده است.
آسیب‌رسانی به چهار کشتی تجاری از سوی نیروهای ویژه نیروی دریایی سپاه در نزدیکی بندر فجیره در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۸، حمله به دو نفتکش دیگر به نام‌های کوکوکا کوراجِس (Kokuka Courageous) و فرانت آلتِیر (Front Altair) با استفاده از مین‌های چسبان (Limpet Mines) در خلیج عمان و در نزدیکی تنگه هرمز در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۳۹۸ که منجر به انهدام کامل یکی از آن‌ها به علت آتش‌سوزی شدید شد و در نهایت ربودن نفتکش انگلیسی «اِستِنا ایمپِرو» به دست نیروهای ویژه نیروی دریایی سپاه با استفاده از چهار قایق تندرو و یک فروند هلیکوپتر میل-۱۷۱ در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۹۸ و انتقال آن به بندرعباس و توقیف آن به مدت حدود سه ماه.
یکی از مهم‌ترین نمونه‌های بارز از موفقیت‌های کسب شده از سوی وزارت امور خارجه حکومت جمهوری اسلامی از طریق سیاست ناامن‌سازی آبراه‌های بین‌المللی برای کشتیرانی کشورهای خارجی پس از توقیف نفتکش استنا ایمپیرو رخ داد که در نتیجه آن، حکومت جمهوری اسلامی موفق شد به شرط آزادی این نفتکش انگلیسی، نفتکش خود را به نام آدریان دریا که از تاریخ ۱۳ تیر ۱۳۹۸ در توقیف دولت جبل الطارق بود، پس بگیرد و آن را به همراه محموله نفتی‌اش به سوریه روانه کند. آدریان دریا که تا پیش از آزادی «گِریس ۱» نام داشت، در نهایت در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۹۸ به دستور مقامات دولت انگلیس از طرف جبل الطارق آزاد شد. پس از تخلیه محموله سوختی آن در سوریه، نفتکش انگلیسی استنا ایمپرو در تاریخ ۵ مهر ۱۳۹۸ آزاد شد.
تلاش برای آزادسازی پول‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی
در روزهای گذشته حکومت جمهوری اسلامی تلاش کرده است تا هزینه خریداری واکسن کرونا از شرکت چینی سینوواک را به جای پرداخت از صندوق ذخیره ارزی از محل پول‌های توقیف شده ایران در بانک‌های کره جنوبی بپردازد و این مسئله را بهانه‌ای کند برای پیدا کردن راهی جهت باز پس گرفتن پول‌های توقیف شده ایران. مقامات ایرانی مدعی هستند که هشت الی هشت و نیم میلیارد دلار از پول فراورده‌های نفتی ایران که در سال‌های اخیر به کره جنوبی فروخته شده بود، در بانک‌های این کشور به علت تحریم‌های آمریکا توقیف است و سالیانه مبلغی از آن به عنوان هزینه‌های نگهداری کم می‌شود. مقامات کره‌ای و رسانه‌های غربی می‌گویند این مبلغ کمی بیش از هفت میلیارد دلار [B1] است.
رئیس کل بانک مرکزی، عبدالناصر همتی روز ۵ دی ماه اعلام کرد [B2] که به علت تحریم‌های آمریکا و نیاز به اخد موافقت اوفک، خرید واکسن کرونا از طریق شرکت کوواکس (Covax) کارگزار سازمان بهداشت جهانی با تاخیر مواجه شده بود اما در نهایت موافقت اولیه برای انتقال از حساب یک بانک (غیر از منابع بانک مرکزی در کره) بامداد پنجشنبه ۴ دی ۱۳۹۹ دریافت شد و دستور پرداخت وجه صادر گردید. پس از آن مقامات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ادعا کردند که برای خرید ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن کرونا، ۲۰۰ میلیون یورو [B3] معادل ۲۴۴ میلیون دلار تخصیص یافته است.
در نهایت در روز ۱۲ دی ۱۳۹۹ مشخص شد که مبلغ انتقال یافته از طریق یک بانک خارجی (احتمالا واقع در کره جنوبی) برای خرید واکسن کرونا بسیار ناچیز بوده است زیرا براساس اطلاعاتی که به دست نگارنده رسید، تنها برای خرید حدود صد هزار دوز واکسن کرونا کافی بوده است که قیمت تمام شده‌شان یک میلیون و ۴۵۲ هزار دلار است. این واکسن‌ها با یک فروند هواپیمای باربری پهن پیکر بوئینگ ۷۴۷-۲۸۱اِف شرکت هواپیمایی فارس ایر قشم با شناسه کشوری EP-FAB از فرودگاه بین‌المللی اینچئون به فرودگاه بین‌المللی خمینی تهران منتقل شد. پس از انتشار خبر ورود این واکسن‌ها، ابتدا سخنگوی وزارت بهداشت و درمان و سپس سخنگوی سازمان غذا و دارو این خبر را تکذیب کردند اما ساعاتی بعد یک مقام ناشناس در وزارت راه و شهرسازی به خبرگزاری فارس اعلام کرد که محموله مورد نظر واکسن آنفولانزا بوده است[B4] .
آیا کره جنوبی در روند خرید واکسن بیشتر برای ایران کارشکنی کرده است؟
نه تنها پرداخت هزینه واکسن‌های خریداری شده کرونا از طریق پول‌های توقیف شده ایران در بانک‌های کره جنوبی به دلیل تحریم‌های اوفک یک چالش بزرگ برای جمهوری اسلامی است، بلکه خرید سوخت و فراهم کردن خدمات فرودگاهی برای هواپیماهای باربری ایرانی که قابلیت حمل و انتقال واکسن‌های خریداری شده از طریق کره جنوبی را داشته باشند، برای ایران به آسانی ممکن نیست. چرا که استفاده از این هواپیماها به علت حمل تسلیحات و مهمات از ایران به سوریه در سال‌های پس از آغاز جنگ داخلی این کشور از طرف وزارت خزانه داری آمریکا تحریم شده است. براساس تحریم‌های ایالات متحده، فروش سوخت و فراهم کردن هرگونه خدمات فرودگاهی برای این هواپیماها می‌تواند باعث تحریم شرکت‌های خدمات‌دهنده در این زمینه شود.
یک روز پیش از ورود محموله واکسن‌ها به ایران که بعدا ادعا شد واکسن آنفولانزا بوده است، بوئینگ ۷۴۷-۲۸۱اف شرکت هواپیمایی فارس ایر قشم از فرودگاه بین‌المللی مهرآباد تهران به اینچِئون پرواز کرد و ساعت ۰۹:۴۵ به وقت گرینویچ (۱۲:۱۵ به وقت تهران) در مقصد خود در کره جنوبی فرود آمده بود. درحالی که شرکت‌های هواپیمایی و حمل بار همواره در تلاشند تا با بارگیری سریع هواپیماهایشان پس از فرود مدت زمان توقف را به حداقل دو ساعت کاهش دهند تا از افزایش هزینه‌های هندلینگ یا خدمات فرودگاهی جلوگیری کنند، اما هواپیمای EP-FAB تا ساعت ۲۰:۴۵ به وقت گرینویچ (۲۳:۱۵ به وقت تهران) یعنی هشت ساعت و ۳۰ دقیقه در فرودگاه اینچئون توقف داشت تا روند ارسال محموله واکسن‌ها و بارگیری آن که با تاخیر شدیدی روبه‌رو شده بود تکمیل شود.
از دلایلی که احتمالا مقامات کره‌ای و شرکت‌های خدمات فرودگاهی در فرودگاه اینچئون در تامین خدمات فرودگاهی به هواپیمای مورد نظر و احتمالا تامین سوخت آن تعلل کرده‌اند همان طور که در بالا ذکر شد تحریم [B5] بودن این هواپیما یعنی EP-FAA از طرف وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا از تاریخ ۴ بهمن ۱۳۹۷ است. دلیل تحریم این دو فروند بوئینگ ۷۴۷-۲۸۱اف شرکت فارس ایر قشم، استفاده سپاه قدس از آن‌ها برای ارسال سلاح و تجهیزات به فرودگاه بین‌المللی دمشق و همچنین پایگاه هوایی تیاس یا تی ۴ در استان حمص سوریه بود. در ئهایت پس از تاخیر طولانی‌مدت، پس از رایزنی مقامات وزارت امور خارجه حکومت جمهوری اسلامی با همتایان کره‌ای خود و احتمالا با مجوز دولت ایالات متحده سوخت‌رسانی و فراهم آوردن تجهیزات فرودگاهی جهت بارگیری محموله واکسن در ساعات پایانی روز ۱۱ دی ماه فراهم شد.
مشخص نیست که حکومت جمهوری اسلامی با توقیف نفتکش «هانکوک چِمی» و محموله ۷ میلیون دلاری آن بتواند کره جنوبی را مجبور کند تا بخشی از پول‌های توقیفی ایران را از بانک‌هایش آزاد کند. مقامات کره جنوبی معتقدند که نیروی دریایی سپاه پاسداران ممکن است برای سایر کشتی‌های تجاری و نفتکش‌های آن‌ها که از آب‌های جنوبی ایران به بنادر کشورهای حاشیه خلیج فارس رفته‌اند و فرآورده‌های نفتی و سایل محصولات را حمل می‌کنند، حمله کرده و یا آن‌ها را توقیف کند به همین دلیل بنابر اعلام رسمی وزارت دفاع این کشور، یک واحد از نیروی دریایی جمهوری کره که پیش‌تر در خلیج عدن برای مقابله با دزدی دریایی حضور داشته است به تنگه هرمز اعزام می‌شوند تا از کشتی‌های کره‌ای دربرابر هجوم نیروی دریایی سپاه محافظت کنند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۶ ژانویه ۲۰۲۱