آمریکا و سه کشور اروپایی باقی‌مانده در برجام؛ بریتانیا، فرانسه و آلمان، پیش‌نویس قطعنامه‌ای که از ایران به دلیل توقف اجرای پروتکل الحاقی و ادامه ابهام در منشاء اورانیوم کشف شده در سایت‌های «مشکوک» انتقاد می‌کند را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارایه داده‌اند.
این قطعنامه در صورت تصویب، مشابه قطعنامه توبیخی غیرالزام‌آوری خواهد بود که در خردادماه امسال با اجماع آرا در شورای حکام به تصویب رسید. تهران نخست اعلام کرد که به این قطعنامه عمل نمی‌کند و سپس زمینه دسترسی بازرسان به سایت‌های مورد نظر آژانس را فراهم کرد.
اما در شرایطی که دولت دونالد ترامپ با استراتژی فشار حداکثری جای خود را به دولت جو بایدن داده است، مقامات تهران بر خلاف ۹ ماه قبل تهدید کرده‌اند که تصویب این قطعنامه «اوضاع راه به هم می‌ریزد» و اقداماتی را نیز پیش‌بینی کرده‌اند.
علاوه بر ایران، مقامات روسیه نیز تاکید دارند که تصویب قطعنامه با نگاهی انتقادی به پیشرفت در مسیر سیاسی بازگشت به برجام کمک نمی‌کند. مسکو در یادداشتی خطاب به اعضای شورای حکام نوشته، «این قطعنامه این روند را پیچیده‌تر می‌کند و همکاری‌های ایران با آژانس و بازگشت به تعهدات در برجام را ضعیف می‌کند.» هرچند که چین، دیگر کشور باقی‌مانده در برجام در هفته‌های اخیر اغلب در موضوعات مربوط به ایران سکوت اختیار کرده است.
سی‌و‌پنج عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از روز دوشنبه در وین تشکیل جلسه داده‌اند. یک هفته قبل از این نشست، گزارش‌هایی درباره تلاش آمریکا برای تصویب یک قطعنامه توبیخی علیه ایران منتشر شده بود. به گزارش خبرگزاری فرانسه، اکنون انتظار می‌رود این قطعنامه که از حمایت آمریکا و اروپا برخوردار است، روز جمعه به رای گذاشته شود.
گزارش رویترز به نقل از نسخه‌ای از متن پیش‌نویس این قطعنامه حاکی از آن است که کشورهای پیشنهاددهنده آن، «نگرانی عمیقی» نسبت به کاهش همکاری‌های ایران و گام‌های تهران در مسیر کاهش تعهدات هسته‌ای دارند.
تهران از اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۸، به طور مرحله‌ای ضمن کاهش تعهدات در برجام، گسترده فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش داده است. اقدامی که به گفته مقامات جمهوری اسلامی ایران ناشی از تعلل آمریکا و اروپا برای عمل به تعهدات و لغو تحریم‌ها است. در آخرین اقدام، تهران با پشتوانه قانون مجلس شورای اسلامی و حمایت علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، اجرای پروتکل الحاقی را متوقف و سطح نظارت‌های آژانس را کاهش داد.
البته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس در سفر به ایران توانست به توافق سه ماهه‌ای دست یابد که به گفته او ادامه نظارت‌های ضروری را ممکن می‌کند. اما اکنون گروسی می‌گوید بدون اجرای پروتکل الحاقی، اطمینان از ماهیت صلح‌آمیز برنامه‌های هسته‌ای ایران ممکن نیست و «معامله با ایران، کلید بازرسی کامل» است.
نکته‌ای که در پیش‌نویس قطعنامه مورد نظر آمریکا و اروپا نیز به آن اشاره شده است. این قطعنامه همچنان از ایران می‌خواهد که در مورد منبع اورانیوم کشف شده در سه سایت قدیمی که دو مورد آن در گزارش هفته گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به آن اشاره شده بود، توضیح دهد.
گروسی می‌گوید نمی‌خواهد هیچ چیزی روند بازرسی‌ها را مختل کند و امیدوار است تهران به همکاری با آژانس که یک امر ضروری است، ادامه دهد. او می‌گوید،کار بازرسی‌ها نباید به «ابزار معامله» در میز مذاکره تبدیل شود.
اما مقامات تهران نظر دیگری دارند. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی پس از تصویب مصوبه مجلس در حمایت از کاهش همکاری‌ها با آژانس آن را «تقویت‌کننده دیپلماسی» عنوان کرده بود. به این معنی که مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی می‌توانند با تکیه بر تهدید‌های پیش‌بینی شده در این قانون، دست بالا را در چانه‌زنی برای معامله به غرب داشته باشند.
احتمال تصویب قطعنامه‌ای که نسبت به توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران ابراز نگرانی می‌کند و مانند قطعنامه قبلی خواستار همکاری ایران با آژانس و پاسخگویی به پرسش‌ها است، زیاد است. به ویژه که این پیش‌نویس از حمایت آمریکا و اروپا برخوردار است.
همچنین به نظر نمی‌رسد در فاصله سه ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری و در حالی که آمریکا به طور دایم از تمایل به مذاکره و توافق با تهران سخن می‌گوید، واکنش متقابل جمهوری اسلامی به تصویب قطعنامه شورای حکام به نحوی باشد که مسیر پیشرفت رایزنی‌های پشت پرده را مسدود کند.
در این بین دولت جو بایدن نیز می‌تواند از قطعنامه غیرالزام‌آوری که در شورای حکام به تصویب رسانده برای راضی کردن بخشی از منتقدان سیاست‌هایش در قبال ایران استفاده کند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۲ مارس ۲۰۲۱