سخنان برخی مسئولان و اطلاعیه هلال احمر ایران مبنی بردسترسی زودتر آندسته از مردم که پول خرید واکسن کرونا را دارند، با واکنش تندی روبرو شد. منتقدین می‌گویند «ایران نباید اولین کشوری شود که واکسن را به مردم خود می‌فروشد».
وضع بسیاری از استانهای ایران قرمز و حتی برخی مانند تهران «سیاه» است. تعداد زیادی از بیمارستانها جای خالی برای بیماران غیرکرونایی ندارند. کادر درمانی خسته و مردم بی‌دفاع و خشمگین‌اند. دولت سردرگم و ناکارآمد در تهیه به موقع و کافی واکسن است.
در این شرایط این خبر نیز منتشر شد که ارز نیمایی در اختیار برخی شرکت‌های «خصوصی» گذاشته می‌شود تا واکسن وارد کنند، واکسن‌هایی که رایگان نخواهند بود. روزنامه بهار ۳۰ فروردین (۱۹ آوریل) در گزارشی در همین زمینه به نقل از اطلاعیه سازمان هلال احمر نوشت: «این جمعیت در روزهای آتی واکسن کرونا وارد می‌کند، اما این واکسن‌ها رایگان نخواهد بود».
خبرگزاری میزان به نقل از علیرضارئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا به این اشاره کرد که «برخی عجله» دارند و «ستاد ملی مقابله با کرونا مجوز داده افراد یا شرکت‌ها با ارز نیمایی، واکسن وارد کنند تا افرادی که نمی‌توانند طبق سند ملی واکسیناسیون، منتظر دریافت واکسن باشند، از واکسنهای واردشده توسط این افراد استفاده کنند و پول آن را نیز پرداخت کنند.»
او اضافه کرد «طبق سیاست‌های اعلام شده،همه مردم تا پایان سال رایگان واکسینه خواهند شد،اما اگر نوبت فردی برای دریافت واکسن در سند ملی واکسیناسیون به عنوان نمونه آذرماه است، می‌تواند با پرداخت هزینه زودتر این واکسن را دریافت کند.»
این در حالی است که رئیسی روز گذشته گفته بود: «پیش‌بینی می‌شود تعداد بستری‌های کرونا در این موج به ۶۰ هزار نفر برسد و حالا حالاها از وضعیت قرمز خارج نمی‌شویم.»
در این میان، کیانوش جهانپور، مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت به اخبار مربوط به پولی شدن واکسن واکنش نشان داد و اعلام کرد: «وزارت بهداشت هرگونه سیاست موازی یا دور زدن این برنامه ملی، تحت هر عنوان اعم از پرداخت هزینه واکسن را که ناقض برنامه ملی واکسیناسیون باشد، تکذیب می‌کند.»
جهانپور گفت وزارت بهداشت «هرگونه سیاست موازی یا دور زدن این برنامه ملی تحت هر عنوان اعم از پرداخت هزینه واکسن را که ناقض برنامه ملی واکسیناسیون باشد تکذیب می‌کند» و تاکید کرد که «هر واکسن مجاز از هرجا وارد کشور شود توسط وزارت بهداشت خریداری و در چارچوب برنامه واکسیناسیون ملی علیه کووید۱۹ بصورت رایگان توزیع و تلقیح خواهد شد.»
واکسن کرونا حداقل به شکل رسمی در تمام کشورها رایگان است. این نکته ای است که برخی از مسئولان نیز برآن انگشت گذاشتند. روزنامه فرهخیتگان از قول علیرضا ناجی، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا و عضو کمیته ملی واکسن کرونا نوشت: «تا جایی که من اطلاع دارم هیچ کشوری واکسن را به مردم کشور خود نمی‌فروشد. ما اولین کشوری هستیم که چنین تصمیمی می‌گیریم. این ظاهر خوبی ندارد.»
او انتقاد کرد که «اگر می‌توانیم واکسن را وارد کنیم، چرا این واکسن را دولت نگیرد و این کار را انجام ندهد»؟ آیا «مشکل ما این بود که از مردم بابت واکسن پول بگیریم؟ یعنی اگر مردم پول بدهند می‌توانیم واکسن وارد کنیم؟»
به گفته عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا این سیاست افرادی را در الویت قرار می‌دهد که امکان پرداخت واکسن را دارند و نه افرادی که در معرض خطر جدی و «حتی «خطر مرگ هستند».
او این سیاست را «کمال بی‌معرفتی» به مردم دانست که «پولدارها واکسینه شوند و کسانی که پول ندارد در صف انتظار بایستند.»
رسانه‌های ایران علاوه بر انتظار طولانی مردم برای ورود واکسن و نجات از این وضع، به عملکرد ضعیف دولت اشاره کردند. روزنامه بهار سخنان رئیسی و جهانپور را «نماد واضح دیگری از دستپاچگی، سردرگمی، بی‌برنامگی و تناقض‌گویی مقامات در مقابله با بحران کرونا و البته واکسیناسیون» دانست.
این روزنامه نوشت حتی «اقتصاد‌های کاپیتالیستی مثل آمریکا و انگلیس هم که گفته می‌شود در آنجا با پول هر چیزی را می‌توان خرید درمورد مساله سلامت و خرید واکسن در چنین شرایطی دست به چنین اقدامات تبعیض‌آمیزی نمی‌زنند.»
بهار همچنین گفته است که چنین سیاستی «این پرسش را مطرح می‌سازد که نکند بعد از بازار ارز و بورس، دولت بازار جدیدی یافته تا از مردم کسب در‌آمد کند؟»
در این میان برخی نیز پولی بودن واکسن را به نوع «خاص» ملت ربط دادند که با ایجاد «فشار کاذب» چاره‌ای برای دولت باقی نگذاشته‌اند. محمدحسین یزدی، رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران گفته که مشکل مردم ایران این است که «ما ملت خاص خود هستیم. برخی مردم به نظام سلامت فشار وارد می‌کنند که واکسن وارد کنید. این فشار را برای اینکه تعدیل کنیم، مجبوریم برای کسانی که عجله دارند آزاد تهیه کنیم. درست نیست ولی چاره‌ای جز این نیست.»
بخش بزرگی از واکسنهای وارد شده به ایران از چین و روسیه است. به نوشته روزنامه بهار خود چینی‌ها اعلام کرده‌اند که واکسن ساخت این کشور «چندان تاثیری ندارند و شوربختانه آمار شیلی نیز چنین مساله‌ای را به نوعی تایید می‌کند».
این روزنامه به آمار بالای مرگ در شیلی اشاره کرده که «جزء بهترین کشورها در عرصه واکسیناسیون بوده با این تفاوت که از سینوفارم چینی در واکسیناسیون استفاده کرده» و حالا با روزانه نه هزار مبتلا نسبت به پیک قبل (هفت هزار ) روبروست.
واکسنهای روسی هم «با اما‌و‌اگرهای بسیاری روبه‌رو هستند» و به گفته مینو محرز، عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا «خود روس‌ها نیز در کشورشان به آن اعتماد ندارند؛ حتی وقتی از پوتین درباره جنس واکسنی که زده می‌پرسند می‌گوید فقط خود و پزشکم دراین‌باره می‌دانیم.»
خبرگزاری ایرنا به نقل از حیدر محمدی، مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو از میزان واکسنهای وارد شده و شروط وزارت بهداشت برای واردات واکسن کرونا از سوی بخش خصوصی و با ارز نیمایی خبر داده است.
به گفته حیدر محمدی : تاکنون ۵۲۰ هزار دوز اسپوتنیک، ۶۵۰ هزار دوز واکسن چینی، ۷۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا و ۱۲۵ هزار دوز واکسن بهارات هند وارد ایران شده و تاکنون حدود ۵۰۰ هزار دوز واکسن کرونا به مردم تزریق شده است.
بر اساس همین اظهارات کووکس قرار بود ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن به ایران بدهد، اما فعلا فقط ۷۰۰ هزار داده، بهارات هند قرار بود طبق قرارداد به ۲.۵ میلیون دوز واکسن بدهد، اما فقط ۱۲۵ هزار داده و روسیه برای واکسن اسپوتنیک از قرارداد ۱۰ میلیونی دو میلیون دوز آن را نهایی کرده است که از آن هم فعلا ۵۲۰ هزار دوز به ایران داده است.
او در رابطه با فروش واکسن به مردم نیز گفته است: «در حال حاضر وزارت بهداشت واکسیناسیون را فقط از طریق مراکز بهداشت و درمانی و به صورت رایگان است. بنابراین اگر کسی گفت که واکسن کرونا می‌فروشم، مردم مطمئن باشند که واکسن تقلبی است، مگر اینکه ما خودمان رسما اعلام کنیم که فلان جا واکسن را عرضه می‌کند». به عبارتی حیدر محمدی نگفته واکسن فروشی نیست، بلکه فقط تاکید کرده است که واکسن‌هایی که «خودمان رسما اعلام کنیم» را بخرید.
مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره واردات واکسن از سوی بخش خصوصی و با ارز نیمایی نیز گفته است: «ما از تیر ماه سال گذشته این اطلاع‌رسانی را کرده بودیم که بخش خصوصی اگر می‌تواند در زمینه واردات واکسن کرونا وارد شود، اما خیلی مورد استقبال قرار نگرفت و برخی هم که اعلام آمادگی کردند، موفق به واردات واکسن نشدند. در حال حاضر اما بسیاری از شرکت‌ها برای واردات واکسن اعلام آمادگی کردند.»
او در مورد وارد کردن واکسن توسط بخش خصوصی گفته است که تنها چیزی که مهم است، این است که «شرکت واردکننده، از طرف خارجی که کمپانی تولید کننده واکسن است، یک برگه نمایندگی داشته باشد که به تایید اتاق بازرگانی آن کشور و سفارت ما در آن کشور برسد.»
به عبارتی شرکت های بازرگانی بین المللی «که اصطلاحا عمده فروش بین المللی هستند» باید اعلام کنند «واکسن معتبر مورد تایید» دولت ایران را دارند. در آن صورت «شرکت، نامه نمایندگی یا معرفی نامه کمپانی را از عمده فروش بینالمللی می گیرد و به تایید سفارت می رساند و یک نامه هم از واسطه گرفته و برای سازمان غذا و دارو می آورد. شرکت‌های خصوصی از این دو راه می توانند برای واردات واکسن کرونا از سازمان غذا و دارو مجوز دریافت کنند.»
بنابر همین گزارش تاکنون سه شرکت از بخش خصوصی مجوز واردات واکسن کرونا را از سازمان غذا و دارو دریافت کرده‌اند.
مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری روز ۳۰ فروردین به خبرگزاری ایسنا گفته است که واکسن شرکت “برکت” اواخر خرداد ماه به تولید انبوه می‌رسد و عرضه خواهد شد. واکسن “اسوید ۱۹” نیز در اواخر مهرماه به تولید می‌رسد. به گفته او ایران سه واکسن مشترک دارد که یکی از آنها مشترک کوبا و انستیتو پاستور و دومی واکسن گامالیا مشترک ایران و روسی است.
آیا واکسنهای ساخت ایران به تایید سازمان بهداشت جهانی رسیده‌اند؟ کیانوش جهانپور در زمان آزمایش واکسن ایرانی اعلام کرد «واکسن‌ها به تایید سازمان‌های جهانی نمی‌رسند، مگر آنکه قصد صادرات‌شان وجود داشته باشد که آن موقع به این کار نیاز داریم»
روزنامه بهار با اشاره به این سخنان نوشته است: «متاسفانه ایران در مورد اینکه واکسنهای ایرانی را به تایید سازمان جهانی بهداشت می‌رساند یا نه، شفاف‌سازی نکرده است و خیلی‌ها این موضوع را به منزله عدم‌تایید این واکسن‌ها در سازمان جهانی بهداشت پیش از واکسیناسیون سراسری می‌دانند».
به نوشته بهار از میان تمامی واکسنهای ایرانی تنها واکسن برکت در فاز سه قرار دارد و به نوعی آن را پشت‌سر گذاشته است. باقی واکسن‌ها هنوز در فاز دو یا آستانه فاز سه هستند و این بیانگر راه طولانی تولید این واکسن‌هاست.
بنابر آمار مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت ایران تا کنون ۴۱۶ هزار و ۸۴ نفر دوز اول واکسن کرونا و ۱۳۴ هزار و ۴۷ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده اند. مجموع واکسنهای تزریق شده در این کشور به ۵۵۰ هزار و ۱۳۱ دوز رسیده است.
از روز گذشته تا کنون ۲۴ هزار و ۳۴۶ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در ایران شناسایی شده است. مجموع بیماران مبتلا به کرونا در ایران به دو میلیون و ۲۶۱ هزار و ۴۳۵ نفر رسیده و در همین فاصله زمانی، ۳۹۸ بیمار جان خود را از دست دادند. مجموع جان باختگان این بیماری در ایران بنابر آمار رسمی که کارشناسان مستقل در مورد دقت و صحت آنها تردید اساسی دارند، به ۶۷ هزار و ۱۳۰ نفر رسید.
برگرفته ای از سایت دویچه وله فارسی، ۲۰ آوریل۲۰۲۱