همزمانی مناسبت‌های مذهبی با برخی رخدادهای داغ سیاسی، مداحان را نیز به میدان سیاست کشانده است تا اشعاری را بخوانند که به زعم خود، در تائید دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه‌ای و حمله به کسانی است که عموما در ساختار دولت وقت قرار دارند. رفتارهای سیاسی و فرهنگی و اجتماعی این گروه در عرصه‌های مختلف، موردانتقاد جریانی است که به نوعی مجموعه مداحان مرتبط با هسته‌های سخت قدرت، با همان جریان حشرونشر هم دارند و در مراسم مذهبی آن‌ها شرکت می‌کنند و نوحه می‌خوانند و مداحی می‌کنند.
تازه‌ترین این حاشیه‌ها به محمود کریمی بازمی‌گردد. مداحی که صدای بم پرطنینی دارد و نوحه‌ها و ضربی‌خوانی‌هایش همواره در محافل مذهبی، موردتوجه بوده و برخی از اجراهایش در شبکه‌های مجازی، پربیننده است. او همان کسی است که در یکی از شب‌های اوایل دی ماه سال ۱۳۹۲ با اسلحه خود به سوی یک زوج که با آن‌ها تصادف کرده بود، شلیک کرد و همین موضوع، حاشیه‌های فراوانی برایش به وجود آورد.
در گزارشی که ایسنا از آن رخداد منتشر کرد، آمده است که حادثه «ساعت سه بامداد روز پنجم دی‌ماه در اتوبان بابایی» رخ داده و طرف تصادف، زوج جوانی سوار بر خودروی پژو ۲۰۶ بودند که در نهایت، کارشان به «مشاجره لفظی می‌کشد و مداح معروف بعد از تیراندازی، با همراهان از محل دور می‌شود و سرنشینان ۲۰۶ به کلانتری شکایت می‌برند و شکایت ثبت و به دادسرا ارسال می‌شود اما جناب مداح تیرانداز در جلسه دادرسی حضور پیدا نمی‌کند.»
پس از آن حادثه، حضور کریمی در برنامه‌های رسمی و از جمله مراسمی که بانی آن دفتر رهبر بود، کم شد تا این که بعدها، دوباره از او برای نوحه‌خوانی در بیت، دعوت به عمل آمد و در سال‌های اخیر و پیش از شیوع کرونا، از جمله مداحان آن مراسم بود.
مشابهت‌سازی با جنگ صفین و بازیگران اصلی آن
محمود کریمی در شب ۲۱ ماه رمضان امسال (دوشنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۰) که با شب شهادت امام اول شیعیان همزمان بود، اشعاری را در قالب رباعی خواند که به جنگ صفین و حواشی آن اشاره می‌کرد اما نکته حساسیت‌برانگیز و حاشیه‌ساز این اشعار، مشابهت‌سازی شخصیت‌های آن واقعه با شخصیت‌های امروزی بود. در این مشابهت‌سازی، آیت‌الله خامنه‌ای به علی‌ابن‌ابی‌طالب، قاسم سلیمانی به مالک اشتر و حسن روحانی و محمدجواد ظریف به ابوموسی اشعری و اشعث بن قیس، تشبیه شدند. سرنیزه کردن قرآن هم که کار عمرو عاص (طبق روایت مشهور شیعیان) در جنگ صفین بود، با ماجرای حمله و انتقاد ظریف به قاسم سلیمانی در یک بیت قرار گرفت:سرنیزه که رحل قرآن شد/ وقت تضعیف مرد «میدان» شد
پیش از این خامنه‌ای در یک سخنرانی از گفت‌وگوی اخیر ظریف که فایل آن به بیرون درز کرده بود، انتقاد کرد. ظریف در این گفت‌وگو از قاسم سلیمانی و نیروی قدس سپاه پاسداران با عنوان «میدان» یاد کرده و گفته بود که فعالیت‌های آنان، رشته‌های دولت در سیاست خارجی را پنبه کرده است. خامنه‌ای در انتقاد خود تاکید کرد که این‌ها، سخنان آمریکا و دشمنان است و باعث تعجب و تأسف او است که یک دولتمرد چنین سخنانی بر زبان رانده است.
ظریف اگرچه از سخنانش پوزش خواست، اما ترکش‌های آن همچنان ادامه دارد و جریان منتقد او و دولت، پیکان حمله خود را چندی است که به طرف او نشانه رفته‌اند. از جمله این پیکان‌ها، گروهی از مداحان‌اند که در این روزها، مخاطبان خاصی دارند و تلویزیون هم برخی از برنامه‌های آن‌ها را پوشش سراسری می‌دهد.
کریمی در بخشی دیگر از مداحی خود از افتادن سر رشته به دست جاسوسان داد سخن می‌دهد:
رشته افتاد دست جاسوسان/ اشعری انتخاب مردم شد
و البته در بخشی دیگر هم طعنه‌ای به برجام می‌زند که از دید او، معامله‌ای نافرجام بود:
ابلهی در نشستِ نافرجام/ با زبان و تبسمی شد خام
نهاد مداحان و حضور موثر در پروپاگاندای ضد دولت
در سنت مداحی و تا پیش از دوره جدید، عموم مداحان بعد از روضه خوانی واعظ مسجد یا حسینیه، پای منبر او می‌رفتند و برای نوشتن اشعار یا خواندن آن‌ها با وعاظ و روحانیون مطلع مشورت می‌کردند که نکته تاریخی را به غلط بیان نکنند؛ اما حداقل دو دهه اخیر، شرایط عملا دگرگون شده و حالا این مداحان معروف هستند که برای حسینیه‌ها و مساجد وقت تعیین می‌کنند که چه زمانی و چگونه بخوانند. جدای از آن، در سال‌های اخیر زمان مداحی حتی از برخی سخنرانی‌های وعاظ هم بیشتر شده و آن‌ها با ترکیبی از نوحه‌خوانی و مداحی و دم گرفتن و ذکر گفتن، سعی کرده‌اند هویتی مستقل به برنامه خود ببخشند و به آن پروبالی ویژه دهند.
در کنار آن، برای مداحان معروف، دستمزدهای بالایی هم در نظر گرفته شده است و برنامه مداحی که تا پیش از این بی‌دستمزد و برای رضایت اولیا الهی و معصومان (به باور شیعه) برگزار می‌شد، اکنون چنان گسترشی یافته که خود به شغلی پردرآمد تبدیل شده است.
جدا از این مزایا، از همان سال‌هایی که علی خامنه‌ای به رهبری رسید، سازماندهی مداحان آغاز شد و شخص او برای شکل دادن به نهادی ویژه برای مداحان تاکید داشت. این تأکید سبب شد تا بودجه و امکانات مناسبی در اختیار آن‌ها قرار گیرد و اکنون نهادی نسبتا پرطرفدار در سراسر کشور باشند که برای خود هویتی مستقل دارد و در بزنگاه‌های سیاسی می‌تواند به‌عنوان تریبون گروهی خاص، عمل کنند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت به زبان فارسی، ۷ مه ۲۰۲۱