در شرایطی که مردم در ایران ماه‌هاست با قطع پی در پی برق روبرو هستند، حالا قبض‌های نجومی برق نیز صدای اعتراض آنها را بیش از پیش بلند کرده است. مسئولان شرکت برق مدعی هستند تنها برق مشترکان پرمصرف با افزایش ارقام روبرو شده. اما مردم می‌گویند با وجود مصرف کم و حتا ساعت‌ها نبودن در خانه، قبض‌‌هایی با مبالغ نجومی برای آنها صادر شده است.
بسیاری از کاربران با انتشار تصاویر قبض برق‌شان در شبکه‌های اجتماعی از افزایش تا ۱۰ برابر ارقام پیشین در قبوض جدید خبر می‌دهند. ده برابر شدن قیمت برق برای مردم در حالیست که صنعت فولاد از پرمصرف‌ترین صنایع در مصرف آب و برق کشور هنوز از رانت انرژی سود می‌برد. دولت به بهانه کمبود و ارزان بودن قیمت برق در ایران نسبت به سایر کشورها، بدون اعلام قبلی در عمل اقدام به افزایش تعرفه برق کرده است.
در حالی که بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۰ تعرفه آب و برق باید برای مشترکانی که الگو را رعایت می‌کنند، ۷ درصد و برای مشترکانی که بیش از الگو مصرف دارند ۱۶ درصد افزایش می‌یافت.
بخشی از اعتراضات از سوی ساکنان استان‌های جنوبی از جمله خوزستان مطرح شده است. آنها می‌گویند به دلیل گرمای شدید هوا در تابستان امسال ناچار بوده‌اند بیشتر از کولر استفاده کنند و در نتیجه میزان برق مصرفی آنها زیاد بوده. دولت هم برای آنها قبض‌های نجومی صادر کرده است.
این در حالیست که مبالغ قبض برق در شهرهای مختلف کشور افزایش یافته و شهروندان از سراسر ایران گزارش‌هایی درباره این افزایش قیمت داده‌اند.
احسان سلطانی پژوهشگر اقتصاد افزایش نامستقیم قیمت برق را یک راهکار دولت برای کسب درآمد و پوشش کسری بودجه می‌داند و به این نکته اشاره می‌کند که «اگر بپذیریم که برق را گران کرده‌اند که مصرف کم شود، پس چرا نحوه محاسبه قیمت برق غیرخانگی تغییری نکرده است!»
اعتراضات مردم سبب واکنش نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم شده است. رسول فرخی میکال نماینده لاهیجان و سیاهکل در مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه ۱۳ مهرماه ۱۴۰۰ گفته که اگر چه وزارت نیرو جهت تأمین برق در سراسر کشور با چالش جدی روبرو شده و مردم نسبت به قطع مکرر برق بسیار معترض بودند اما صدور قبوض نجومی برق، مردمی را که تابستان ساعت‌ها در تاریکی بسر برده‌اند بسیار شوکه کرده است.
به گفته رسوی فرخی میکال، مردم بی‌برقی را تحمل کردند اما دیگر توان پرداخت قبوض نجومی را ندارند! قبض یک خانواده که نهایتا ۲۰۰ هزار تومان بود، در عرض یک ماه به ۲ میلیون تومان رسیده که به هیچ عنوان منطقی نیست بنابراین باید این قبض‌ها تعدیل شود چرا که در غیراینصورت منجر به یک نارضایتی خواهد شد.
افزایش قیمت برق و ارقام نجومی قبوض پیشتر نیز مورد انتقاد نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفته بود. فیروزی پوربادی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفته بود که شرکت برق قبل از آنکه به فکر منافع مادی خود باشد باید مردم را در نظر بگیرد.
فیروزی پوربادی با بیان اینکه دولت موظف است به اقشار آسیب‌پذیر جامعه توجه ویژه‌ای داشته باشد، گفته بود که «قبوض صادر شده برای این قشر از جامعه مبلغ بالایی است و قطعا اقشار آسیب‌پذیر از لوازم برقی لاکچری استفاده نکردند که در گروه مشترکان پرمصرف قرار بگیرند. شرکت برق قبل از آنکه به فکر نفع مادی خود باشد یا کسری منابع خود را جبران کند، باید به فکر مردم باشد.»
برق به بهانه یارانه هنگفت انرژی در ایران و همچنین ارزان بودن انرژی در ایران نسبت به سایر کشورها گران شده است. حسین افضلی مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای مازندران گفته «مردم در ایران پول برق را به صورت واقعی نمی‌دهند. تعرفه برق در دنیا هر کیلو وات حدود ۱۳ هزار تومان و حتا در ایتالیا این نرخ بیش از ۸ سنت و حدود ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان است در ایران هر کیلو وات ساعت بین ۶۰ تا ۷۰ تومان محاسبه می‌شود.»
این مقایسه در حالی توجیهی برای گران کردن برق شده که به درآمد و پایه حقوق و سطح دستمزدها در کشورهای دیگر اشاره نمی‌شود! برق در این کشورها با توجه به شرکت‌های مختلفی که آنرا عرضه می‌کنند، مطلقا جزو اقلامی نیست که مردم با حتا حداقل حقوق نتوانند هزینه مصرف خود را بپردازند!
از سوی دیگر بیشترین یارانه انرژی در ایران به صنایع داده می‌شود اما در حالی که بیش از نیمی از مردم زیر خط فقر قرار دارند و بخش صنعت از یارانه انرژی سود کلانی به جیب می‌زند، اختلاف قیمت برق در ایران و سایر کشورها باید از جیب مردم پرداخت شود!
مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق ایران در واکنش به اعتراضات مردم در شبکه‌های اجتماعی و همچنین گزارش‌های رسانه‌ها از افزایش عجیب ارقام قبوض برق گفته بود که «افزایش نجومی قبوض برق این دوره، فقط شامل حدود ۸۵۰ هزار مشترک از میان ۳۰ میلیون مشترک برق خانگی برق می‌شود.»
مصطفی رجبی مشهدی افزوده بود که اگر این افراد، اعتراضی به نحوه محاسبه قبوض خود دارند می توانند شکایت خود را در سامانه «برق من» در قسمت بازرسی کنتور ثبت کنند تا مجدد بررسی و محاسبه شود.
این در حالیست که حجم اعتراضات نشان می‌دهد که صدور قبوض برق با ارقام نجومی خیلی بیش از آنچیزیست که سخنگوی صنعت برق ایران مدعی شده است.
قبض‌های برق آنقدر گسترده با افزایش‌های چندبرابری روبرو شده که حتا برخی هنرمندان نیز صدای اعتراض‌شان بلند شده است. مجید واشقانی بازیگر سینما و تلویزیون در ویدئویی با اعتراض نسبت به افزایش ۷۰۰ درصدی قبض برق آپارتمانش خطاب به مسئولان جمهوری اسلامی گفته که «چرا در این وضعیت بی‌پولی و کرونا اینقدر با اعصاب مردم بازی می‌کنید؟»
ناتوانی مردم در پرداخت قبوض برق سبب شد دولت ساز و کار پرداخت قسطی قبض برق را در دستور کار قرار دهد.
معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر با حضور در برنامه صداوسیمای جمهوری اسلامی اعلام کرد که «مشترکانی که بیش از دو برابر الگوی مصرف برق، برق مصرف کرده‌اند، می‌توانند قبوض خود را در ۳ الی ۴ قسط پرداخت کنند.»
مسعود عزیزی معاون شرکت توزیع نیروی برق تهران درباره شیوه محاسبه قبوض برق گفته که «الگوی مصرف برق در تهران در ماه‌های خرداد، تیر، مرداد و شهریور معادل ۳۰۰ کیلووات ساعت در ماه و در سایر ایام سال معادل ۲۰۰ کیلووات ساعت ماهانه محاسبه می‌شود و اگر مشترکی از این میزان بیشتر مصرف کند، جزو مشترکان پرمصرف به حساب می‌آید.»
معاون شرکت توزیع نیروی برق تهران افزوده که «نحوه محاسبه قبوض به صورت پلکانی بدین صورت است که به ازای هر ۱۰۰ کیلووات ساعت افزایش مصرف برق، نرخ پایه محاسبه بهای برق مصرفی تغییر می‌یابد.»
این در حالیست که به گفته احسان سلطانی پژوهشگر اقتصادی بیش از ۸۰ درصد انرژی بخش صنعت در صنایع رانتی و خصولتی انرژی‌بر مصرف می‌شود.
احسان سلطانی این پرسش را مطرح کرده که «برای بهینه سازی مصرف انرژی در ایران باید ببینیم سیاست‌گذاری در جهت تامین منافع چه کسانی است. اگر بپذیریم که برق را گران کرده‌اند که مصرف کم شود، پس چرا نحوه محاسبه قیمت برق غیرخانگی تغییری نکرده است؟ قیمت ورق فولاد گرم با بیش از ۱۰ برابر افزایش به ۲۳۳۲۴۳ ریال در هر کیلوگرم در مرداد ماه ۱۴۰۰ صعود کرد که ۲.۵ برابر زمان مشابه در سال ۱۳۹۹ است. همچنین قیمت ورق فولاد در دو دوره تحریم‌ها (۱۳۸۸ تا مرداد ۱۴۰۰) ۴۵ برابر شده است. این را در نظر بگیرید که صنعت فولاد هم از رانت انرژی برق و هم آب برخوردار است. خب چرا تعرفه مصرف برق این صنعت با توجه به افزایش چندبرابری سودش تغییر نکرده است؟ چرا از جیب آب رفته مردم باید هزینه گرانی برق و ادعا «بهینه سازی مصرف برق» پرداخت شود؟»
اینهمه در حالیست که به نظر می‌رسد مقامات جمهوری اسلامی نه تنها نظر و حتا واکنش مردم برایشان چندان اهمیتی ندارد بلکه با استفاده از تجربه اعلام گران شدن بنزین، اقدام به گرانی قیمت برق بطور غیرمستقیم کرده‌اند! دولت روحانی در آبان ۱۳۹۸ یک‌شبه قیمت بنزین را گران کرد و واکنش مردم به گرانی بنزین، اعتراضات سراسری آبان ۹۸ را رقم زد اما موتور سرکوب جمهوری اسلامی به خشن‌ترین شکل ممکن و بطور مسلحانه اعتراضات مردم را سرکوب کرد. حالا دولت «قاضی مرگ» ترجیح داده با چراغ خاموش حرکت کند و بدون اعلام قبلی هزینه برق را افزایش داده است. به نظر می‌رسد قرار است بخشی از کسری بودجه دولت سیزدهم از جیب مردم از جمله خانوارهایی تأمین شود که جمهوری اسلامی آنها را به زیر خط فقر رانده است.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۷ اکتبر ۲۰۲۱