بر اساس اعلام وزارت بهداشت تاکنون ۱۷۰ میلیون دوز واکسن کرونا تامین شده است که از این میان ۱۵۰ میلیون دوز آن واکسن‌های وارداتی و ۲۰ میلیون نیز واکسن‌های تولید داخل ایران‌اند. با وجود سهم اندک واکسن‌های داخلی در واکسیناسیون عمومی، بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت اعلام کرد که «دیگر خبری از واردات واکسن نیست و واکسیناسیون عمومی از طریق واکسن‌های داخلی ادامه می‌‌یابد.»
این در حالی است که آمار وزارت بهداشت نشان می‌دهد حدود ۵۳ درصد جمعیت ایران به طور کامل در برابر کرونا واکسینه شده‌اند که همچنان فاصله زیادی با هدف واکسینه کردن ۸۰ تا ۹۰ درصد جمعیت دارد.
از سوی دیگر باتوجه به کاهش ایمنی واکسن‌ها از جمله سینوفارم که بخش عمده‌ای از جمعیت ایران با آن واکسینه شده اند، در بسیاری از کشورها از هفته‌ها قبل روند تزریق دوز سوم و حتی چهارم آغاز شده است.
بهرام عین‌اللهی، روز پنج‌شنبه چهارم آذرما در جریان بازدید از یکی از مراکز تجمیعی واکسیناسیون، از «تلاش برای توقف واردات واکسن» و «تکیه بر توان داخلی» خبر داد. او هنگام تحویل پنج میلیون دوز واکسن رازی نیز ادعا کرد که تاکنون ۱۰۳ میلیون دوز واکسن در کشور تولید شده است.
وزیر بهداشت، گفت که پنج واکسن تولید داخل ایران شامل برکت، پاستور، رازی، فخرا و سیناژن وارد سبد واکسیناسیون کشوری شده است. با این حال گفته‌های عین‌اللهی در موسسه رازی نشان می‌دهد که وزارت بهداشت، از میان واکسن‌های تولید داخل این بار روی واکسن رازی حساب ویژه‌ای باز کرده است.
مقام‌های بهداشتی ایران سال گذشته نیز با تکیه بر تولید واکسن برکت که کار تولید آن در ستاد اجرایی فرمان امام، آغاز شده بود واکسیناسیون عمومی را به تعویق انداخته‌اند. موسسه برکت در بهار ۱۴۰۰ وعده داده بود که تا پایان تابستان بیش از ۵۰ میلیون دوز واکسن را به وزارت بهداشت تحویل دهد و با آغاز صادرات واکسن، ایران را به یکی از قطب‌های تولید واکسن در جهان تبدیل کند اما حالا با نزدیک شدن به پایان فصل پاییز حسن جلیلی، مدیرعامل کارخانه شفارمد (نهاد تولیدکننده واکسن برکت) خبر داده است که تاکنون ۱۲ میلیون دوز واکسن برکت تحویل وزارت بهداشت شده است.
او در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم ادعا کرد که این کارخانه با توجه به نیاز روز تولید خود را تنظیم می‌کند. جلیلی نیز همچون دیگر مقام‌های ستاد اجرایی، ادعای صادرات واکسن را مطرح کرد و گفت که در حال حاضر چند کشور آسیایی، آفریقایی، آمریکای جنوبی و همسایگان ایران برای خرید واکسن برکت رایزنی‌هایی انجام دادند اما ما هنوز مجوز صادرات این واکسن را نداریم.
بررسی آمار واکسن‌های تولیدی در ایران نشان می‌دهد که واکسن‌سازان داخلی با وجود ادعای تولید انبوه واکسن و ایجاد اختلال در واکسیناسیون که بیماری و مرگ شهروندان را به دنبال داشت، نتوانستند به وعده خود عمل کنند با این حال نه تنها به شکست و ناتوانی خود اعتراف نکردند بلکه به واردات واکسن نیز معترض شدند.
بر اساس اعلام روزنامه شرق، موسسه برکت برای پیش‌فروش ۱۲۰ میلیون دوز واکسن، یک میلیارد دلار از محل اعتبارات دولتی پول گرفته است. مدیران پروژه‌های واکسن فخرا و رازی نیز از جمله واکسن‌سازانی بودند که به واردات واکسن اعتراض کردند. به دنبال این اعتراض‌ها سازمان غذا و دارو اعلام کرد که ۱۳۰ میلیون یورو ارز دولتی به واکسن‌سازان داخلی اختصاص داده می‌شود با این حال تولیدکنندگان داخلی که اغلب آنان وابسته به نهادهای حکومتی‌اند، به این مقدار ارز تخصیصی نیز رضایت ندادند و فشارها تا آنجا ادامه یافت که حالا خبر رسیده است واردات واکسن بار دیگر متوقف می‌شود.
خبر توقف واردات واکسن را بهرام عین‌اللهی هنگام تحویل پنج میلیون دوز واکسن رازی اعلام کرد و گفت: «ما دیگر وارداتی نخواهیم داشت و متکی به تولیدات داخلی خواهیم بود و این اطمینان را داریم که برای مردم هر نوع واکسنی خواهیم داشت.»
پیش از او در فروردین ۱۴۰۰ سعید نمکی وزیر سابق بهداشت نیز مدعی شده بود که «واکسن داخلی در درخشان‌ترین شرایط قرار دارد»، او نیز به مردم ایران وعده واکسیناسیون با واکسن‌های داخلی را داده بود اما بر اساس آمار رسمی، در فاصله فروردین تا شهریور ۱۴۰۰ نزدیک به ۴۰ هزار نفر دیگر از شهروندان ایرانی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باختند و موج پنجم این بیماری، وضعیت فوق‌اضطراری در کشور ایجاد کرد.
نکته قابل توجه این بود که برخلاف وعده‌ها تعداد واکسن‌های تزریقی برکت در همین دوره زمانی به چهار میلیون دوز نیز نرسید و هیچ‌یک از واکسن‌های تولیدی دیگر در سبد واکسیناسیون جای نداشتند. با این حال وزیر بهداشت دولت سیزدهم نیز در رویه‌ای تکراری با دیگر مقام‌های حکومتی ایران مدعی شده است: «طبق بررسی‌ها واکسن‌هایی که در داخل تولید می‌شود به لحاظ اثربخشی و کیفیت بی‌نظیر است که این امر برای رسانه‌های معاند سنگین است و علیه واکسن‌های ایرانی جنگ تبلیغاتی به راه می‌اندازند.»
در حال حاضر ۹ شرکت داخلی در ایران کار تولید واکسن کرونا را آغاز کرده‌اند. علاوه بر واکسن‌های برکت و رازی که تبلیغات وسیعی برای آن‌ها انجام شد، واکسن‌های پاستور، اسپایکوژن، پارس، فخرا، نورا، اسویک و وکتورال نیز در حال تولیدند اما مراحل کارآزمایی برخی از آن‌ها هنوز تمام نشده است و برخی دیگر با وجود دریافت مجوز مصرف اضطراری، یا هنوز در سبد واکسیناسیون جای نگرفته‌اند یا تولید آن‌ها اندک است. با وجود اینکه جمهوری اسلامی، بودجه قابل توجهی را برای واکسن‌های داخلی صرف کرده است، هیچ‌یک از واکسن‌های ایرانی مجوز سازمان بهداشت جهانی را ندارند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی،۲۶ نوامبر ۲۰۲۱