نماینده روسیه در مذاکرات وین درباره تماس دوجانبه با نماینده آمریکا می‌گوید رویه “عمل‌گرایانه” باید “به دیگر زمینه‌های منافع مشترک” دو کشور تعمیم داده شود. رئیس سابق کمیسیون ملی مجلس از نقش “سودجویانه” روس‌ها می‌گوید.
نگاه افکار عمومی ایرانیان بیش از پیش به نقش فعال روسیه در مذاکرات هسته‌ای وین جلب شده است. آنها می‌پرسند، در پس مذاکرات دوجانبه میان نمایندگان روسیه و آمریکا در وین چه مسائلی مطرح می‌شود؟
آیا مسئله هسته‌ای ایران به وجه‌المصالحه‌ای برای دیگر توافق‌های روسیه و آمریکا بدل شده است؟ آیا میخائیل اولیانوف، نماینده ارشد روسیه در این مذاکرات منافع جمهوری اسلامی را نمایندگی و تأمین می‌کند، یا تنها به دنبال منافع کشور خود است؟ نقش علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی در وین چیست، وقتی نماینده روسیه سکان مذاکرات را از جانب ایران در دست گرفته است؟
این پرسش‌ها و تردیدها باعث شده که سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی واکنش نشان دهد.
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی، روز سه‌شنبه ۲۱ دی (۱۱ ژانویه) در پاسخ به سوالی در رابطه با اظهارات اولیانوف درباره مذاکرات، علی باقری را “تنها نماینده رسمی ایران در مذاکرات” دانست و گفت: «هیچ شخص و کشور دیگری نماینده ایران نیست.»
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات هسته‌ای وین در پیام توییتری خود از دیدار دوباره خود با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در جریان مذاکرات وین خبر داد و افزود: «گفت‌وگوی دوجانبه ما با یکی بودن هدف هدایت می‌شود (که احیای برجام است) و بسیار عمل‌گرایانه است. این رویه باید به دیگر زمینه‌های منافع مشترکمان نیز تعمیم داده شود.»
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی در روزهای آینده راهی مسکو می‌شود تا “سند همکاری ۲۰ ساله” با روسیه را امضا کند.
از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی نیز قرار است برای مذاکره در خصوص “سند همکاری ۲۵ ساله” با چین رهسپار پکن شود.
روزنامه محافظه‌کار کیهان روز سه‌شنبه ۲۱ دی (۱۱ ژانویه) در ستون یادداشت خود به ضرورت پیمان‌های استراتژیک ایران با شماری کشورها اشاره می‌کند و می‌نویسد: «آیا باید به دور کشور حصار کشید؟ آیا نباید با آنها پیمان بست و متحد استراتژیک‌شان شد؟ پاسخ این سؤال‌ها ساده و برای همه روشن است: نمی‌توان دور کشور حصار کشید. باید خوب دید، خوب تجزیه و تحلیل کرد و بر اساس واقعیات و محاسبات، کشورها را انتخاب و بر اساس همان منافع و مصالح، روابط را تنظیم کرد.»
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس سابق کمیسیون ملی مجلس با اشاره به علل نگرانی برخی از سیاستمداران داخلی در خصوص دل بستن بیش از حد دولت رئیسی به روس‌ها در برجام و سایر امور دیپلماتیک می‌گوید: «بر اساس یک تحلیل اشتباه مسئولان ایرانی فکر می‌کنند که چین و روسیه دوست راهبردی ایران هستند؛ درحالی‌که امروز دیگر راهبرد معنا ندارد و تمام سیاستمداران در دنیای امروز تاجر شدند و راهبردسازی توافقات آنها را متوقف می‌کند.»
این تحلیلگر حوزه دیپلماسی و روابط بین‌الملل و نماینده ادوار مجلس در مصاحبه با سایت خبری-تحلیلی “قرن نو” گفت: «در دنیای امروز اکثر کشورها در زمینه ارتباط با سایر دولت‌ها از ابتدا به دنبال سود و منافع خود می‌روند و روسیه نیز برهمین اساس در کنار ایران قرار گرفته است.»
فلاحت‌پیشه در این مصاحبه تأکید کرد که حتی روسیه در موضوع ساخت نیروگاه اتمی برای ایران بیش از یک دهه با معطل کردن ایران از کشور سود دریافت کرد و حتی موجب طولانی‌تر شدن اختلاف ایران با جهان نیز شد. او می‌گوید، نباید چین و روسیه را دوست قطعی خود بدانیم.
“کارشکنی روسیه در برجام”
این رئیس پیشین کمیسیون ملی مجلس با تشریح “نگاه سودجویانه روس‌ها در موضوع برجام” یادآور شد: «در آخرین مذاکره تلفنی پوتین و بایدن، موضوع اصلی مذاکره مسئله اوکراین بود؛ ولی ما می‌بینیم روس‌ها با اولیانوف و دیگران بحث برجام را مطرح کردند؛ چون آنها برجام را به اوکراین می‌فروشند.»
از نظر این تحلیلگر مسائل دیپلماسی: «نگاه همه کشور‌های حاضر در بحث برجام به ایران، یک نگاه فرصت و خاکریز است و باید بپذیریم روسیه ایران را خاکریز می‌بیند و این واقعیتی است که وجود دارد. قبل از انقلاب، آمریکا ایران را به عنوان یک خاکریز در مقابل روسیه می‌دید و بعد از انقلاب روسیه ایران را یک خاکریز در مقابل آمریکا می‌بیند.»
“روسیه در دوران تحریم کمکی به ایران نکرد”
این نماینده پیشین مجلس می‌گوید، اگر دستاورد‌هایی که توان چانه‌زنی ایران در مذاکرات را افزایش داده را مرور کنیم، در هیچکدام روسیه موثر نبوده است.
او افزود، در بحث مقاومت در مقابل تحریم‌ها “بنده شاهد بودم ایران بار‌ها مذاکره کرد که روسیه روزانه صد هزار بشکه نفت با قیمتی که خودش می‌دهد از ایران بخرد و در مقابل آن کالا دهد، اما روس‌ها زیر بار نرفتند”.
“تعلل ده ساله روس‌ها برای ساخت نیروگاه بوشهر”
رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پارلمان گفت: «روس‌ها نیروگاه بوشهر را یازده سال دیر تحویل دادند و دو هزار و پانصد تکنسین روسی در ایران سال‌ها حقوق گرفتند؛ درحالی‌که روسیه در کمتر از یک‌یازدهم آن زمان برای کشور‌های دیگر نیروگاه احداث کرده است.»
فلاحت‌پیشه می‌گوید: «روس‌ها اختلافات ایران را با دنیا طولانی می‌کنند. شما این خرده را به روس‌ها می‌گیرید که چرا این رفتار را در قبال ایران انجام می‌دهند؛ ولی من معتقد هستم در دنیا همه منافع خودشان را در اولویت قرار می‌دهند».
این کارشناس برجسته مسائل بین‌الملل ضمن تأیید کلیت قراردادهای درازمدت با روسیه و چین تأکید کرد که “جزئیات” قرارداد راهبردی ایران با روسیه و چین بهتر است در زمان تحریم‌ها منعقد نشود، زیرا اگر ایران بر سر جزئیات حوزه‌های اجرایی توافق‌نامه‌های راهبردی توافق کند، حتماً یک توافق در شرایط تحریم است، یعنی در شرایطی است که گزینه‌های همکاری اقتصادی ایران محدود است.
برگرفته ای از سایت دویچه وله فارسی، ۱۲ ژانویه ۲۰۲۲