کلید و کیف پول؟ بله. ماسک صورت و مواد ضدعفونی دست؟ بله. مانتیور پوشیدنی کووید؟ نه هنوز، اما شاید به زودی.
همهگیری ویروس کرونا به فهرست اشیای لازمی که نباید هنگام خروج از خانه فراموش کنیم، افزوده است. حال دانشمندان امیدوارند که یک ابزار کوچک را به این فهرست اضافه کنند که مثل گیره [به لباس] فرد وصل می‌شود و می‌تواند وجود ویروس کرونا را درهوای اطراف او ردیابی کند.
تیم پژوهشگران دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه یِیل در کانتیکات آمریکا، یک ردیاب سبک‌وزن ویروس موسوم به «فرش ایر کلیپ» (Fresh Air Clip) اختراع کرده است که نیازی به منبع تولید نیرو ندارد و به آسانی می‌توان نتیجه کار آن را به صورت سه‌بعدی کپی کرد.
این دستگاه که نخست برای مطالعه ذرات معلق در هوا، از جمله آلاینده‌ها و سم نباتی اختراع شده بود، می‌تواند با هزینه‌ای اندک به کارمندان سازمان‌ها در محل‌های کار با ریسک بالا، مثل بیمارستان‌ها و رستوران‌ها، امکان دهد که میزان در معرض بودن‌شان در مقابل ویروس را ردیابی کنند، و ابزاری دیگر برای مدیریت خطرات فردی در اختیار آن‌ها بگذارد.
با این حال، استفاده گسترده از این دستگاه به علت آن که نمونه‌برداری‌‌های آن باید در آزمایش‌های «پی‌سی‌آر» تجزیه و تحلیل شود، با مانع رو‌به‌رو است، زیرا درخواست برای آزمایش‌های پی‌سی‌آر در آمریکا، بریتانیا، و دیگر نقاط بیش از عرضه آن است.
کریستال پولیت، صدر تیم پژوهشگران، به ایندیپندنت گفت: «این واقعا یک ابزار مکمل سایر اقدامات موجود برای کنترل بیماری‌های واگیردار است. می‌دانیم که ماسک زدن روش فوق‌العاده موثری برای حفاظت است، می‌دانیم که فقدان ازدحام و تهویه هوا موثر است، این هم ابزار دیگری است که می‌تواند برای آگاهی دادن به مردم در مورد در معرض بودن بالقوه، به‌کار رود و توجه را به فضاهایی جلب کند که به دیگرابزارهای کنترل نیاز دارند تا اطمینان حاصل شود که قرار گرفتن در معرض ویروس، به حداقل کاهش یافته است.»
او در ادامه می‌گوید: «به دلیل نیاز به دستگاههای نمونه‌برداری با پمپ و سیم، اندازه‌گیری ذرات معلق در هوا به روال موجود، بسیار پر سر و صدا و سخت دشوار بوده است. این نوع نظارت امکان می‌دهد که بتوانیم وارد محیطی شویم میزان ذرات معلق در هوای آن را سریع ثبت کنیم.»
هزینه ساخت هر نمونه از این ابزار ۵ تا ۱۰ دلار است.
نوع ساده «فرش ایر کلیپ» پیش از همهگیری در سراسر جهان استفاده می‌شد. تیم پرفسور پولیت آن را به صورت ابزاری که به لباس یا کمربند وصل می‌شود یا دور مچ دست بسته می‌شود، برای مطالعات مربوط به آلودگی هوا، و نیز برای استفاده کودکان مبتلا به بیماری آسم، توزیع کرده بود.
این تیم در پی وجود گازهای مختلف، سم‌های نباتی، و ذراتی بوده است که تصور می‌شود در این بیماری نقش دارند؛ از جمله (در اثر استفاده از) سوخت فسیلی، اجاق خوراک‌پزی، اثاثیه خانه، با این هدف که علل بیماری‌هایی چون آسم و کرون را درک کنند.
پرفسور پولیت افزود: «به محض آغاز کووید، دانستیم که ممکن است این [ویروس] هوازی باشد. آن وقت بود که متوجه شدیم باید از این دستگاه برای نمونه‌برداری ویروس معلق در هوا نیز استفاده کنیم.»
در دو سال پس از آن، پرفسور پولیت و همکارش ،دکتر دونگ گائو، این ابزار را در یک محفظه چرخان مملو از ویروس‌های مشابه سارس- کوو-۲ که عامل کووید-۱۹ است، آزمایش کردند تا شرایط مشابه با ویروس‌هایی که معلق در هوا در محیط‌های مختلف حرکت می‌کنند، بازسازی کنند.
سپس پژوهشگران این ابزار را برای استفاده به مدت پنج روز در اختیار ۶۲ داوطلب گذاشتند. پنج نمونه از این ابزار وجود سارس-کوو-۲ را ردیابی کرد که چهارتای آن‌ها را کارکنان یک رستوران استفاده کرده بودند، و یکی دیگر را یک کارمند پناهگاه افراد بی‌خانمان.
بدنه این ابزار ساده و از جنس پلاسیتک است که سنجاق مغناطیسی چسبیده به آن را می‌توان به برگردان یقه یا جیب وصل کرد. در داخل این ابزار یک قطعه فیلم از ماده پلی‌دیمتیل سیلیکسان (polydimethylsilixane) یا پی‌دی‌ام‌اس جاسازی شده است که ذرات [معلق در هوا] را جذب می‌کند.
سپس آن ابزارها به آزمایشگاه فرستاده شدند تا با آزمایش‌های پی سی آر که دقیق‌تر از آزمایش جریان جانبی و پادتن خانگی است و می‌تواند مقادیر اندک ویروس را فقط با قرار گرفتن گذرا درمعرض آن ردیابی کند، آزمایش شوند.
دریل انجل، دانشجوی دوره دکترا که این آزمایش را انجام داده است، می‌گوید این ابزار با دستگاههای نمونه‌برداری «فعال» که مستلزم وصل شدن به برق است و اغلب قابل حمل نیست، بسیار متفاوت است. او برآورد می‌کند که هر آزمایش ۱۴ دلار (۱۰.۲۸ پوند) هزینه بر‌می‌دارد و بهای هر نمونه از ابزار مذکور نیز تنها حدود ۵ تا ۱۰ دلار است.
از این گذشته، از آنجا که این ابزار نمونه‌ها یا مایعات بدن انسان را آزمایش نمی‌کند، نیازی به مجوز اداره نظارت بر غذا و داروی آمریکا (اف‌دی‌ای) ندارد، و بر این مبنا تولید انبوه آن دشوار نخواهد بود.
آزمایش، چالش عمده است
بزرگترین دشواری برای «فرش ایر کلیپ»، روند آزمایش است. هرچند خانم انجل روش‌های ساده کردن آن روند را تحت بررسی دارد، آن آزمایش‌‌ها مستلزم استفاده از دستگاه تنظیم خودکار پیشرفته است که به آسانی در دسترس نیست.
در این میان، هم آمریکا و هم بریتانیا در طول تعطیلات کریسمس سخت دچار کمبود آزمایش‌های کرونا بوده‌اند. تارنمای مرکزی آزمایش کرونا در بریتانیا در مرحله‌ای اعلام کرد که آزمایش‌های پی‌سی‌آر در هیچ نقطه انگلستان یافت نمی‌شود.
در عین حال، در مقایسه با اطلاع افراد از احتمال تماس نزدیک با فرد مبتلا، یا حتی اطلاع‌رسانی از یک برنامک ردیابی، این ابزار کمک چندانی به «ردیابی» در معرض قرار گرفتن افراد نمی‌کند. اگر ابزار «فرش ار کلیپ» را پنج روز استفاده کنید و سپس آزمایش‌‌تان نتیجه مثبت نشان دهد، نخواهید دانست در چه محل و زمانی به ویروس آلوده شده‌اید. به همین گونه، نمی‌دانید که در چه مقطع زمانی و چقدر از نزدیک، آماج ویروس بوده‌اید. تیم دانشگاه ییل همچنان مشغول تحقیق برای ارزیابی این نکته است که آیا هر کلیپ مقدار ویروس لازم برای آلوده کردن فرد را اندازه‌گیری کرده است یا نه.
با این حال، پرفسور پولیت می‌گوید که این ابزار می‌تواند به فرد کمک کند میزان در معرض بودنش را در فضاهایی خاص ارزیابی کند: «به مردم این گزینه را می‌دهد که بدانند در معرض چه چیزی قرار گرفته‌اند؛ به‌ویژه اگر حس می‌کنند در محیط خطرناکی قرار دارند.»
بزرگترین فایده آن احتمالا برای نهادها است که می‌توانند این کلیپ‌ها را به کارمندان یا مشتریان خود بدهند تا تصویری منظم و روزانه از میزانِ در معرض ویروس قرار گرفتن‌شان به‌دست آورند.
نتایج بیش از حد انتظار، می‌تواند توجه را به نیاز به دستگاههای تهویه بیشتر یا لزوم مقررات حفاظتی جدید جلب کند، یا حتی نشان دهد که تدابیر جاری موثر نبوده یا نیازمند تشدید و تقویت است..
در حال حاضر، تیم پرفسور پولیت در تلاش یافتن راه استفاده گسترده‌تر از این ابزار، و نیز استفاده از آن برای آزمایش طیف بیشتری از ویروس است. این ابزار هم‌اکنون نیز در مراکز درمانی در کانتیکات آزمایش شده است.
پرفسور پولیت می‌گوید: «ده‌ها سال طول نخواهد کشید. اصل آن این است که بتوانیم تجزیه و تحلیل نمونه‌ها را بموقع انجام دهیم. این چالشی است که پیش از ارائه این خدمات، باید بر آن چیره شویم.»
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۵ فوریه ۲۰۲۲