پس از آن‌که روسیه در موارد بسیاری در جنگ اوکراین با شکست مواجه شد، تقاضا برای بررسی احتمال فعال کردن ماموریت نیروهای «سازمان پیمان امنیت جمعی» به رهبری روسیه به منظور جلب حمایت خارجی در مقابل انزوای تحمیل شده از سوی غرب و همکاری و همبستگی گسترده غرب با کی‌یف افزایش یافت.
سازمان پیمان امنیت جمعی در سال ۲۰۰۲ تاسیس شد. این اتحاد سیاسی-نظامی شامل شش کشور روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان است. این سازمان که «نوعی وزنه تعادل روسیه در برابر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)» تلقی می‌شود، تجاوز به یکی از کشورهای عضو را تجاوز به همه اعضای این پیمان می‌داند.
با این حال، این سازمان از گذشته تاکنون با برخی انتقادهای داخلی روبه‌رو بوده است که تازه‌ترین آن‌ها گفته‌های اخیر نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان در مجلس این کشور است. او گفت که سازمان پیمان امنیت جمعی برخورد مناسبی با تهاجم آذربایجان به ارمنستان در ماه مه سال ۲۰۲۱ نداشت.
در همین حال، روز پنجشنبه گذشته کمیته نظامی سازمان پیمان امنیت جمعی یک نشست ویدیویی برگزار کرد. وزارت دفاع قزاقستان با انتشار بیانیه‌ای در این نشست اعلام کرد که این وزارت تاکنون هیچ درخواستی مبنی بر اعزام کارکنان نظامی قزاقستان به اوکراین یا کشور دیگری در چهارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی دریافت نکرده است.
در این بیانیه آمده است که «جلسه‌های کمیته نظامی پیمان امنیت جمعی به‌طور معمول دو بار در سال و به صورت حضوری یا آنلاین برگزار می‌شود؛ اما موضوع اعزام نیرو برای شرکت در هرگونه عملیات نظامی در دستور کار جلسه اخیر گنجانده نشده بود».
در همین راستا، میچل بلفر، کارشناس امور امنیتی و سیاسی بین‌الملل در گفت‌وگو با «اسکای‌نیوز عربی» گفت: «در حال حاضر در مسکو دو دیدگاه متفاوت در مورد چگونگی برخورد با وضعیت کنونی وجود دارد. به باور برخی مسکو می‌خواهد برای کسب موفقیت در حمله به اوکراین تا آنجا که ممکن است متحدان بیشتری را وارد جنگ کند؛ اما گروه دوم معتقد است که مسکو به دلیل بی‌میلی متحدان در حمایت از ماموریت روسیه در اوکراین و درخواست ندادن به سازمان پیمان امنیت جمعی ابراز نگرانی می‌کند، زیرا در صورت مواجه شدن با چنین وضعیتی روسیه در سطح بین‌المللی سرافکنده خواهد شد».
او افزود: «استفاده از خاک بلاروس و تلاش نیروهای مسلح آن کشور برای حمایت از ماموریت مسکو در اوکراین نتوانست تغییری در جبهه‌های نبرد ایجاد کند و به نظر می‌رسد که بلاروس نیز از اعزام بی‌شمار نیرو به خارج از کشور هراس دارد به‌ویژه این‌که تنش‌های داخلی در حال افزایش است و بلاروس برای حفظ نظم و تامین امنیت به این نیروها نیاز دارد.»
او همچنین خاطرنشان کرد که «به‌رغم این‌که روسیه در اوایل سال جاری به قزاقستان کمک کرد تا با شورشی که حدود ۱۰ روز به طول انجامید مقابله کند، اما قزاقستان از اعزام نیرو برای حمایت از روسیه خودداری می‌کند.»
از سوی دیگر، ایرینا زاکرمن، کارشناس آمریکایی در امور راهبردی در صحبتی با «اسکای‌نیوز عربی» گفت: «ماموریت نیروهای پیمان امنیت جمعی، دفاع از یک عضو این سازمان در برابر نیروهای متجاوز خارجی است و اخیرا نیروهای سازمان پیمان امنیت جمعی برای ارائه کمک به حل مشکل امنیت داخلی قزاقستان برای مدت کوتاهی در آن کشور مداخله کردند.»
او افزود: «جنگ کنونی در اوکراین وضعیت متفاوتی دارد، زیرا روسیه به‌طور مستقیم در معرض تهاجم قرار نگرفته است، بلکه خود طرف متجاوز است. هرچند نیروهای اوکراینی برای مدت کوتاهی به مرزهای روسیه تجاوز کردند، اما اوکراین را به دلیل این‌که روسیه حمله به آن کشور را آغاز کرده است، نمی‌توان طرف متجاوز تلقی کرد، بنابراین در توافق‌نامه سازمان پیمان امنیت جمعی هیچ موردی وجود ندارد که بتواند در شرایط کنونی منافع روسیه را برآورده کند».
البته روسیه سعی کرد برخی از کشورها ازجمله بلاروس و قزاقستان را متقاعد به همکاری در جنگ اوکراین کند، اما قزاقستان از پذیرش این پیشنهاد به صراحت امتناع کرد، در حالی‌که بلاروس بدون این‌که درخواست مسکو را رد یا تایید کند، کمک خاصی به روسیه انجام نداد.
این در حالی است که در ۱۹ ماه فوریه گذشته و پنج روز قبل از آغاز جنگ اوکراین، «استانیسلاو زاس»، دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی اعلام کرد که این سازمان ممکن است «در صورت لزوم» نیروهای حافظ صلح را به مناطقی در شرق اوکراین که تحت کنترل شورشیان مورد حمایت مسکو است اعزام کند.
او در عین حال خاطرنشان کرد که «سازمان پیمان امنیت جمعی ۱۷ هزار نفر نیرو دارد که همواره در حال آماده‌باش‌اند و شمار نیروهای تخصصی حافظ صلح آن به حدود چهار هزار نفر می‌رسد».
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۱ مه ۲۰۲۲