افزایش قیمت مواد خوراکی در حالی سبب آغاز دوباره‌ی اعتراضات سراسری در ایران علیه جمهوری اسلامی شده، که حالا گزارش‌ها از کمبود شدید ذخایر استراتژیک، افزایش رکود، و ادامه‌دار بودن دامنه گرانی کالاها و خدمات مختلف حکایت دارند.
دولت رئیسی به بهانه فساد و تخلف در تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی، این ارز را در عمل و بطور خزنده حذف کرده و در مقابل متعهد شده که اختلاف قیمت دلار ۴۲۰۰ تومانی و قیمت نیمایی را که بیش از ۲۵ هزار تومان است، در قالب یارانه به اقشار تنگدست بپردازد.
در همین حال مقامات مدعی بودند نه در ذخایر استراتژیک کمبودی وجود دارد و نه در زمینه تولید و موجودی کالاها؛ اما خبرها نشان می‌دهد نه تنها دولت منابع ارزی کافی برای عرضه به واردکنندگان در اختیار ندارد بلکه در زمینه تولید و ذخایر مواد خوراکی اساسی نیز مشکلات جدی وجود دارد.
روغن نباتی، گوشت، مرغ، تخم مرغ و لبنیات با اجرای طرح «اصلاح نظام پرداخت یارانه» از روز پنجشنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ بطور رسمی افزایش یافت و چند برابر شد. پیش از اجرای رسمی طرح «اصلاح نظام پرداخت یارانه» که نام مستعار حذف یارانه بخش‌هایی از جمعیت است که قبلا یارانه دریافت می‌کردند، در هفته‌های گذشته نیز قیمت بسیاری از کالاهای اساسی از جمله روغن و ماکارونی افزایش یافت. همچنین قیمت انواع نان فانتزی و بسیاری از نان‌های سنتی با افزایش روبرو شده و هر عدد نان سنگک به ۲۵ هزار تومان رسیده است.
این در حالیست که قیمت دیگر کالاهای خوراکی که مشمول طرح یارانه‌ای دولت در این مرحله از اجرا نبودند هم با افزایش قیمت روبرو شده است.
قیمت گوجه فرنگی در روزهای گذشته با افزایش چشمگیری روبرو شده بطوری که رب ۸۰۰ گرمی برند «یک و یک» که قبل از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، ۳۱ هزار تومان بود، اکنون به ۵۱ هزار تومان افزایش یافته است.
قیمت گوشت قرمز نیز از مرز ۲۰۰ هزار تومان عبور کرده و قیمت هر کیلو گوشت گوسفند خورشتی به حدود ۳۰۰ هزار تومان رسیده است.
در یکی از تازه‌ترین اظهارات، محمد قربانی معاون وزیر جهاد کشاورزی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده که «در روزهای آینده برای تنظیم بازار از روسیه و پاکستان گوشت قرمزِ گرم وارد می‌کنیم.»
پیش از این مقامات وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده بودند تولید گوشت قرمز در داخل کشور با ١,٨ میلیون رأس افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل، به ٧٣/٩ میلیون رأس رسیده و هیچ مشکلی در تولید گوشت قرمز وجود ندارد.
دامداران و مرغداران اما از کمبود شدید و گرانی نهاده‌های دامی خبر می‌دهند که سبب کاهش تولید و گرانی اقلام مربوطه شده است. یکی از مرغداران استان خراسان رضوی روز گذشته در ویدئویی گفته که «مردم عزیز! ما تولیدکنندگان باعث گرانی نیستیم! ما با شماییم! سیاست و ناکارآمدی مسئولان باعث گرانیست!»
در حالی که دولت ابراهیم رئیسی رسما قیمت چند قلم کالا، از جمله روغن، آرد، مرغ، تخم مرغ، پنیر و شیر را افزایش داده، گزارش‌ها حاکیست که قیمت دیگر محصولات کشاورزی نیز چندین برابر شده است.
احمد مقدسی رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران نیز روز شنبه ۲۴ اردیبهشت گفته بود که نهاده‌های دامی بین ۵ تا ۶ برابر افزایش قیمت داشته بطوری که جو از ۱۸۰۰ به ۱۲ هزار تومان رسید که حدود ۶ برابر افزایش داشته است. ذرت ۱۹۰۰ تومانی به ۱۲ هزار تومان و سویای ۳ هزار و ۷۰۰ تومانی به ۱۷ هزار تومان رسیده است.
به گفته احمد مقدسی، در پی جهش قیمت نهاده‌های دامی، قیمت گوشت دام زنده از ۸۰ هزار تومان به ۱۰۴ هزار تومان رسیده است.
همچنین آرش نبی‌زاده مدیرعامل اتحادیه ماهیان سردابی نیز در روزهای گذشته هشدار داده که «کمبود نهاده ماهی و سیاست‌های غلط دولت این احتمال را تقویت کرده است که در مهر و آبان امسال شاهد کاهش تولید و در نتیجه انفجار قیمت ماهی باشیم.»
آرش نبی‌زاده افزوده که «پیش‌بینی می‌شود با حذف ارز ترجیحی، نرخ واقعی مرغ و به کیلویی ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان برسد، البته نرخ ماهی نیز متاثر از نرخ مرغ به کیلویی ۱۰۰ هزار تومان می‌رسد در این شرایط احتمال اینکه پروتئین مرغ و ماهی از سبد خانوارها حذف شود تقویت می‌شود.»
مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز امروز گفته که «تهاتر با کوبا بطور جدی پیگیری می‌شود و بنا شده بطور سیستماتیک در ازای صادرات نفت غلات مورد نیاز خود را تامین کنیم.»
یادآوری می‌شود که کمتر از دو ماه پیش میشل عون رئیس جمهور لبنان در حساب کاربری توئیتر خود نوشته بود که «حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران پس از دیدارشان در بیروت به وی اطمینان داده است که ایران آماده است در همه زمینه‌ها به ویژه در تامین گندم از لبنان حمایت کند.»
اینهمه در حالیست که تولید گندم در داخل کشور به دلیل خشکسالی به شدت کاهش یافته. ایران همچنین در بهار گذشته برای ثبت سفارش واردات گندم به روسیه، پولی در بساط نداشت و در نتیجه واردات گندم به کشور نیز با اختلال روبرو شده است.
پیش از این یک نماینده مجلس شورای اسلامی نسبت به کمبود ذخایر کالاهای استراتژیک در کشور هشدار داده بود. جلال محمودزاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی ششم فروردین ۱۴۰۱ با انتقاد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی گفته بود که «با کمبودهایی در ذخایر استراتژیک کشور روبرو هستیم و تبعات حذف ارز ترجیحی هم نه فقط با ۲۰۰ هزار تومان یارانه بلکه با یک میلیون تومان هم جبران نخواهد شد.»
اثرات کمبود گندم در گرانی قیمت گندم عرضه شده از سوی دولت و افزایش قیمت آرد و نان نمایان شده است. بطوری که محمدجواد کرمی رئیس اتحادیه نان‌های حجیم و نیمه حجیم اعلام کرد قیمت آرد برای تولیدکنندگان نان‌های فانتزی ۱۰ برابر شده و فروش این نان‌ها ۶۰ تا ۷۰ درصد کاهش یافته است. او افزوده که پیش از آزادسازی قیمت، ۱۰۰کیسه آرد هفت میلیون تومان بود اما هم‌اکنون یک واحد صنفی باید آن را ۷۰ میلیون بخرد.
رئیس اتحادیه نان‌های حجیم و نیمه‌حجیم اعلام کرده که «با حذف دلار ۴۲۰۰ و تدابیر برخی مسئولین شاهد پیدایش تعدادی اَبَرمیلیاردر در کشور هستیم؛ همان عزیزی که با دلار ۴۲۰۰ کالا خریده و با قیمت بالا می‌فروشد. در بازار، با اتخاذ همین ساز و کارها، سرمایه‌های بزرگ سرمایه‌های کوچک را می بلعند و با خلع ید از آنان توده‌های بیشتری از جامعه را به طبقه فرودست می‌کشانند.»
در این میان محسن منصوری استاندار تهران با این ادعا که قیمت آرد افزایش نیافته گفته که «آرد و نان حساسیت بالایی دارد و حساسیت این دو کالا با دیگر اقلام قابل مقایسه نیست. هیچ نوسانی در توزیع نان پذیرفتنی نیست و نباید صورت بگیرد.»
استاندار تهران افزوده که «مسئولان امر باید کاملا به بازار آرد و نان مسلط باشند. در مسئله نان با کسی تعارف نداریم.»
در اعتراض به ناکارآمدی مزمن جمهوری اسلامی در مدیریت کشور و توسعه فقر و فلاکت و گرانی که ناشی از ساختار بی‌کفایت و سیاست‌های داخلی و خارجی نظام است، بار دیگر اعتراضات مردمی از نیمه اردیبهشت در استان خوزستان آغاز شده و تا کنون با گسترش به ده‌ها شهر کشور به صورت اعتراضات سراسری ادامه یافته است.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۱۷ می ۲۰۲۲