برای اولین بار در تاریخ، نشست ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران برگزار شد. این شورا رای به تشکیل کمیته حقیقت‌یاب درباره سرکوب خشونت‌بار اعتراضات در ایران داد.
پنج‌شنبه ۲۴ نوامبر / ۳ آذر نشست ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو به منظور بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران برگزار شد.
شورای حقوق بشر سازمان ملل در نشست اضطراری خود به تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب جدید برای انجام تحقیقات در مورد گزارش‌های «نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران در رابطه با اعتراضاتی که پس از ۲۵ شهریور (روز قتل حکومتی ژینا امینی) آغاز شد» رای مثبت داد.
در این نشست اضطراری ۲۵ کشور به پیش‌نویس طرح مکانیزم مستقل بررسی نقض حقوق بشر در ایران رای مثبت دادند و این طرح در مجمع عمومی شورای حقوق بشر سازمان ملل تصویب شد. چین، ونزوئلا، اریتره، ارمنستان و پاکستان از جمله کشورهایی بودند که به طرح تشکیل کمیته حقیقت‌یاب در مورد نقض حقوق بشر در ایران رأی منفی دادند. ۱۶ عضو دیگر این شورا نیز رای ممتنع دادند.
این اولین بار است که چنین کمیته‌ای به منظور بررسی موارد نقض حقوق بشر در ایران تشکیل می‌شود.
قرائت نتیجه این نشست از سوی رئیس شورای حقوق بشر سازمان ملل با تشویق کنشگران و برخی دیپلمات‌های حاضر در نشست همراه شد.
خدیجه کریمی، نماینده جمهوری اسلامی ایران در ژنو، پیشتر دولت‌های غربی را به استفاده از شورای حقوق بشر برای هدف قرار دادن ایران متهم کرد و این اقدام را «شرم‌آور» خواند. نماینده جمهوری اسلامی همچنین گفت که حقوق بشر ابزاری برای کشورهای غربی جهت مداخله در امور دیگر کشورها شده است.
ریاست دوره‌ای شورای حقوق بشر بر عهده کشور آرژانتین قرار دارد و نماینده این کشور در شورا موظف شد که اطلاعات لازم را در ارتباط با تمامی کسانی که درگیر سرکوب اعتراض‌های ایران بوده اند، جمع‌‌‌آوری کند.
در قطعنامه تصویب شده در روز پنج‌شنبه، از ایران درخواست شده که با ناظران و کارشناسان مستقل سازمان ملل همکاری کند و زمینه دسترسی آنها را به گزارش‌ها، اشخاص و اماکن مورد نیاز فراهم کند.
بر اساس قطعنامه، تشکیلات کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل موظف شد تا حمایت تکنیکی، لجستیکی و نهادی از این تحقیقات را انجام بدهد.
در نشست ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل چه گذشت؟
نشست اضطراری شورای حقوق بشر سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در جریان اعتراضات اخیر در ایران و خشونت حاکمیت علیه معترضان، از ساعات ابتدایی صبح روز پنج‌شنبه به صورت رسمی آغاز به کار کرد.
چند گروه از فعالان حقوق بشر ایرانی، از جمله بخش ایران سازمان عفو بین‌الملل در این نشست حضور دارند.
جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، ضمن انتقاد از مقام‌های جمهوری اسلامی گفت آنها در هیچ موردی حاضر به گفت‌و‌گو با معترضان نشدند.
جاوید رحمان همچنین اشاره کرد که مقام‌های جمهوری اسلامی هر معترضی را با اتهام «دشمن» و «عامل خارجی» طرد می‌کنند و با اشاره به اظهارات ابراهیم رییسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران و غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه درباره سخت‌گیری در برخورد با معترضان و نیز نامه نمایندگان مجلس که خواهان اعدام معترضان شده بودند، آنها را مورد نقد قرار داد.
جاوید رحمان همچنین به «یورش نیروهای امنیتی به دانشگاه‌ها، کشتن کودکان، برگزاری دادگاه و اعترافات اجباری و صدور حکم اعدام برای معترضان» اشاره کرد و خواستار توقف فوری صدور این احکام علیه معترضان شد.
ولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، نشست شورای حقوق بشر را با یاد مهسا امینی، تقدیر از فرهنگ و ادبیات ایران و همچنین شجاعت مردم ایران آغاز کرد و گفت:
«وقتی آن‌چه در حال حاضر در ایران می گذرد، تصاویر کودکان کشته‌شده، زنانی که در خیابان‌ها مورد ضرب‌وشتم قرار می‌گیرند و افرادی که به اعدام محکوم شده‌اند را می‌بینم، آزارم می‌دهد. ما اکنون در یک بحران حقوق بشری تمام عیار [در ایران] روبه‌رو هستیم.»
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۲۵ نوامبر ۲۰۲۲