آگهی‌های معاوضه کفش و لباس با برنج و روغن؛ تکرار تجربه فقرِ یونان و ونزوئلا در ایران

روزنامه شرق، چاپ تهران، روز یکشنبه با انتشار گزارشی با عنوان «معامله لوازم شخصی با غذا» از انتشار آگهی‌های تعویض لوازم شخصی با غذا در سایت خرید و فروش آنلاین به نام «دیوار» خبر داد که با وجود «تورم افسارگسیخته غذا در ایران و سقوط سرانه مصرف بسیاری از اقلام غذایی، حاکی از تشدید فقر غذایی خانواده‌های ایرانی است».

مهفام سلیمان‌بیگی، گزارشگر بخش اقتصادی روزنامه شرق در این گزارش نوشته است: «کتانی کهنه یا به نوشته خودش کارکرده‌اش را که البته رد رفو و تعمیر روی آن به چشم می‌خورد، با برنج و روغن تعویض می‌کند. ساکن اصفهان است و در توضیحات آگهی‌اش تنها نوشته این کار را به علت نیاز مالی انجام می‌دهد. آن دیگری پیراهن‌‌های نخی چهارخانه‌اش را با برنج یا روغن تعویض می‌کند. صاحب آگهی در ارومیه زندگی می‌کند و پنج پیراهن دست‌دوم تابستانی‌اش را مجموعا ۲۶۰ هزار تومان قیمت‌گذاری کرده و آن را با همین مقدار مواد خوراکی تعویض می‌کند. شخص دیگری که پدر یک خانواده ساکن در نازی‌آباد تهران است، کتاب‌های درسی فرزندش را در قبال برنج، روغن، مرغ یا هر کالای خوراکی دیگری می‌دهد.»

جعفر خیرخواهان، کارشناس فقر، به روزنامه شرق گفته که مشابه چنین وضعیتی در دنیا فقط در یک بازه زمانی در ونزوئلا و یونان دیده شده است. این کارشناس اقتصادی توضیح داده است: «این آگهی‌ها اصلا عجیب نیست و واقعیات و مقتضیات زمانه و شرایط فعلی اقتصاد ایران و تورم سنگینی است که از سوی مراجع رسمی آماری گزارش می‌شود. چهره فقر در ایران به حدی دلخراش شده که محتمل است شمار افراد مبتلا به سوءتغذیه بیشتر شده و این افراد در مراحل بعد ناچار شوند برای تامین کالری مورد نیاز خود به خوراک غیر‌متعارف روی آورند.» 

آقای خیرخواهان همچنین یادآور شده که در حال حاضر درآمد سرانه بنگلادش که از نظر منابع و زمین بسیار فقیر و دائم گرفتار بحران‌های پرهزینه مانند سیل است، به درآمد سرانه ایران رسیده که سرشار از منابع و امکانات است.

مطابق تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه منتهی به آبان ماه ۱۴۰۱ به ۴۴ درصد و نرخ تورم نقطه‌ای نیز در این ماه به ۴۸.۱ درصد رسیده که نشان می‌دهد خانوارهای ایرانی در آبان ماه گذشته به طور میانگین ۴۸.۱ درصد بیشتر از آبان سال پیش برای خرید یک «سبد کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.

این گزارش همچنین حاکیست که تورم اقلام خوراکی در ایران از نرخ تورم عمومی عبور کرده و در آبان امسال نرخ تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به حدود ۶۸ درصد و نرخ تورم سالانه آن نیز ۶۱.۳ درصد بوده است.

نرخ تورم سالانه در ایران طی چهار سال گذشته سه بار به بالای۴۰ درصد رسیده و در طول این مدت همواره بالای ۲۵ درصد بوده است. شرایطی کم‌سابقه از افت قدرت خرید عمومی که پیش‌تر ایران تنها پس از اشغال کشور طی جنگ جهانی دوم تجربه کرده بود.

ادامه کاهش قدرت خرید عمومی موجب کاهش قابل توجه سرانه مصرف انواع اقلام غذایی در ایران شده است؛ چنان که افشین صدر‌دادرس، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک، از نصف‌شدن سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران طی سال ۱۴۰۰ خبر داده و گفته که سال پیش، سرانه مصرف گوشت در ایران از ۱۲ کیلوگرم در سال به شش کیلوگرم رسید. 

موسی شهبازی، مدیر‌کل وقت دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس ایران هم سال گذشته به خبرگزاری تسنیم گفته که سرانه مصرف گوشت قرمز فقیرترین مردم ایران یعنی دهک اول تا سوم به ۲۵ گرم در ماه رسیده است. همچنین وزارت بهداشت ایران از سقوط سرانه مصرف لبنیات در ایران به ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم در سال خبر داده است.

حسن تقی‌زاده، رئیس اتحادیه برنج‌فروشان بابل نیز در گفت‌وگو با همین خبرگزاری از کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی خرید برنج ایرانی به دلیل گرانی خبر داده و حسین فرهادی، سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی به روزنامه شرق گفته که با افزایش قیمت‌ها، تقاضای مواد غذایی به‌شدت کاهش داشته است.

در همین زمینه زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت ایران، در گفتگو با خبرگزاری‌‌های ایلنا و ایسنا هشدار داده که افزایش ناامنی غذایی مشاهده شده به‌ویژه در مناطق محروم کشور، منجر به افزایش شیوع سوءتغذیه کودکان زیر پنج سال و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر تغذیه‌ای مانند مادران باردار و نوجوانان و کمبود ریزمغذی‌ها مانند کمبود آهن، روی، ویتامین آ و کمبود دریافت مواد پروتئینی که شواهد کمبود آن همیشه در کشور وجود داشته است، خواهد شد.

برگرفته ای از سایت یورونیوز (اتحادیه اروپا) به زبان فارسی، ۲۴دسامبر ۲۰۲۲