هم‌زمان با شروع به کار بازار در سال جدید، دلار روندی صعودی به خود گرفت و وارد کانال ۵۰ هزار تومان شد. دلار در روز دوشنبه پنجم فروردین تا نرخ ۵۱ هزار و ۸۴۰ تومان نیز پیش رفت. در حالی که در آخرین روزهای فعالیت بازار تهران، قیمت دلار هرات ۴۶ هزار و ۶۵۰ تومان و دلار سلیمانیه ۴۵ هزار و ۷۲۰ تومان معامله شده بود.
با این حساب بزرگ‌ترین چالش نهادهای پولی در سال گذشته، با شروع سال جدید هنوز پا‌برجاست. تورم یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت دلار در سال گذشته عنوان شده است. اما با توجه به شروع عجیب ۱۴۰۲، تداوم شرایط تورمی، سیاست‌های تهاجمی و تروریستی در سیاست خارجی، مناقشات هسته‌ای و نابسامانی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی داخل ایران، نمی‌توان نشانه‌ای برای بهبود شرایط یافت. اگر شرایط همین‌طور ادامه پیدا کند، بعید نیست به زودی یک صفر دیگر به نرخ‌های دلار اضافه شود.
شهرام سیدقلعه که با پیش‌بینی دلار ۴۵ هزار تومانی در سال ۱۴۰۰ با انتقادهای زیادی روبرو شده بود، چندی قبل پیش‌بینی کرده بود که نرخ دلار در تابستان ۱۴۰۲، ۱۰۰هزار تومان را رد خواهد کرد. این کارشناس اقتصادی ماه گذشته با اشاره به پیش‌بینی قبلی خود نوشت: «اگر آن روز هزار دلیل برای امیدوار بودن وجود داشت، امروز حتی یكی هم باقی نمانده. برعكس هزار دلیل وجود دارد كه اوضاع دلار و اقتصاد از این كه هست به‌مراتب بدتر و بدتر و بدتر می‌شود. روزی كه رئیس‌جمهوری فعلی به كنایه گفت (خوب شد من رئیس‌جمهور نشدم دلار بشه پنج هزار تومن)، هیچ تصوری از دلار پنجاه و چند هزار تومانی وجود نداشت. امروز هم دلار چند صد هزار تومانی واقعیت نزدیكی است كه به مقاومت ما در مقابل باور كردنش اعتنا نخواهد كرد.»
شهرام سید قلعه در پایان این یادداشت خود که وب‌سایت انصاف‌نیوز منتشر کرده بود، نوشت: «اگر اتفاق خاصی نیفتد، كه با شرایط موجود بعید است و جایی برای خوش‌بینی نمانده، تا تابستان دلار به ۱۰۰ هزار تومان سلام خواهد كرد. در این وضعیت هیچ كاری از دست ملت ساخته نیست. فقط باید دعاگو باشیم و منتظر.»
سیاست‌های اقتصادی جمهوری اسلامی در یک‌سال گذشته از پیش‌بینی‌ها نیز پیشی گرفته است. سازمان برنامه و بودجه در مهر ماه ۱۴۰۰ یک پیش‌بینی در‌مورد اوضاع اقتصادی ایران در صورت تداوم تحریم‌ها و لغو تحریم‌ها منتشر کرده بود. براساس پیش‌بینی این سازمان، در صورت تداوم تحریم‌ها، نرخ دلار در سال ۱۴۰۱ به ۳۵ هزار تومان می‌رسید. با انتشار این آمار بسیاری آن را غیر‌واقعی و سیاه‌نمایی خواندند، ولی در عمل نرخ دلار در این سال عدد ۶۰ هزار تومان را نیز تجربه کرد، رقمی که از پیش‌بینی نرخ دلار در سال ۱۴۰۲ نیز فراتر رفته است. پیش‌بینی سازمان برنامه و بودجه برای سال ۱۴۰۲ نیز دلار ۴۶ هزار تومانی بوده است. براساس این پیش‌بینی، نرخ دلار در سال ۱۴۰۴ به ۱۱۰ هزار تومان و در سال ۱۴۰۶ به ۲۸۴ هزار تومان خواهد رسید.
افزایش نرخ ارز و تورم تنها حوزه‌ای است که جمهوری اسلامی از پیش‌بینی‌ها نیز پیشی گرفته و توانسته است ارقامی را به ثبت برساند که اکثر کارشناسان فکرش را هم نمی‌کردند. هومن مقراضی، تحلیلگر ارشد بازارهای مالی لندن و مشاور مالی و مدیر سرمایه‌گذاری، ۹ عامل را برای این اتفاق معرفی کرده است.
مقراضی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفت که حذف ارز ترجیحی شش قلم کالای باقی‌‌مانده، معافیت مالیاتی ورود ارز به کشور، سفر رئیسی به عمان، حذف دلار از معاملات ایران و روسیه، افزایش ۵۰ درصدی سقف دریافت اسکناس صرافی‌ها و انتشار اوراق ارزی، تغییر و تحولات مدیریتی در بانک مرکزی و بگیر‌و‌ببندهای انتظامی در بازار ارز و ناآرامی‌های اجتماعی، خلاصه‌ای از رویدادهایی بودند که در سال ۱۴۰۱ قیمت دلار را تحت تاثیر قرار دادند.
او در‌مورد پیش‌بینی نرخ دلار در سال جدید به نرخ دقیق اشاره نمی‌کند، اما می‌گوید: «بانک مرکزی تورم را در سال ۱۴۰۱، ۴۳ درصد اعلام کرد. من معتقدم عدد بانک مرکزی آن‌طور که باید‌و‌شاید بیانگر واقعیت تورم کشور نیست. برای همین منظور تورم ۴۳ درصدی بانک مرکزی را مقداری افزایش می‌دهیم و حدود ۵۰ تا ۶۰ در نظر می‌گیریم. اگر تورم را ۵۰ درصد در نظر بگیریم، دلار در سال ۱۴۰۱ باید حدود ۳۷ هزار تومان می‌بود. با تورم ۶۰ درصدی این اسکناس آمریکایی تا قیمت حدود ۴۰ هزار تومان می‌رسید. با همین فرمول اگر قیمت دلار را برای سال آینده در نظر بگیریم، قیمت دلار در سال ۱۴۰۲ با تورم ۵۰ درصدی افزایش قابل‌توجهی خواهد داشت.»
از سوی دیگر، برای حل معضل بالا رفتن نرخ دلار عوامل بسیاری نیاز است. برزو حق‌شناس، کارشناس اقتصادی، معتقد است که صعودی بودن نرخ دلار ناگزیر است، اما اگر سیاست تنش‌زدایی با کشورهای همسایه جدی و ادامه‌دار باشد و دسترسی بانک مرکزی به منابع دلاری مقداری بهبود یابد، قیمت دلار در سال پیش رو با یک شیب ملایم، صعودی خواهد بود.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۶ مارس۲۰۲۳