علیرضا منافی
پروژه اینترنت ماهواره‌ای کویپر، متعلق به شرکت آمازون، در تلاش است با استارلینک رقابت کند.
تحقیق و توسعه پروژه کویپر آمازون اولین بار در سال ۲۰۱۸ آغاز شد. این شرکت در سال ۲۰۱۹ هم‌زمان با شروع به کار استارلینک، از پروژه اینترنت ماهواره خود پرده‌برداری کرد. همان زمان بود که ایلان ماسک در واکنش به شروع به کار پروژه کویپر، جف بیزوس، مدیرعامل وقت آمازون، را «کپی‌کار» خواند. چندی بعد در سال ۲۰۲۰، کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده برای شروع استقرار و بهره‌برداری از ماهواره به این شرکت مجوز داد.
اینترنت ماهواره‌ای آمازون چگونه کار می‌کند؟
استفاده از اینترنت پروژه کویپر مستلزم سه بخش اصلی زیرساخت زمینی، ماهواره و پایانه است. زیرساخت زمینی متشکل از آنتن‌های دروازه‌ای است که به طور ایمن داده‌های کاربر را به ماهواره‌ها ارسال و از آن دریافت می‌کنند. ماهواره‌های پروژه کویپر در مدار «پایین زمین» مستقرند و داده‌ها را بین دروازه زمینی و کاربران بازپخش می‌کنند. پایانه یا همان بشقاب ماهواره هم چیزی است که مشتریان آمازون در نهایت برای دریافت خدمات پهنای باند از آن استفاده می‌کنند. در این پایانه‌ها، آنتن‌ها و پردازنده‌ها به صورت فشرده تعبیه شده‌اند.
شرکت آمازون سه مدل بشقاب ماهواره برای ارائه به بازار در نظر گرفته است که افراد با توجه به نیازهای خود، می‌توانند سرویس مدنظر را انتخاب کنند. دیش استاندارد با ابعادی کمتر از نیم متر و وزن نزدیک به ۲.۵ کیلوگرم، سرعت ۴۰۰ مگابیت بر ثانیه ارائه می‌دهد و گفته می‌شود که هزینه ساخت این مدل دیش کمتر از ۴۰۰ دلار است.
دیش اقتصادی آمازون کمتر از نیم کیلوگرم وزن دارد و حداکثر سرعت ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه ارائه می‌کند و برای مشتریان مسکونی و دولتی در نظر گرفته شده است.
سومین نوع دیش ترمینال قدرتمند شرکت آمازون است که در ابعاد ۴۸ در ۷۶ سانتی‌متر ارائه خواهد شد و با استفاده از آن، می‌توان به حداکثر سرعت یک گیگابیت بر ثانیه دست یافت. این بشقاب به منظور ارائه خدمات به سازمان‌ها و شرکت‌های مخابراتی طراحی شده است.
از نقاط قوت پروژه کویپر تراشه سفارشی آمازون است که ترمینال را تغذیه می‌کند. این تراشه که با نام Prometheus تولید شده است، در ماهواره‌ها و آنتن‌های دروازه زمینی هم استفاده خواهد شد و به سیستم اجازه می‌دهد حداکثر یک ترابیت در ثانیه ترافیک را روی هر یک از ماهواره‌ها پردازش کند. این تراشه‌ها قدرت پردازشی مودم‌های ۵جی (۵G) تلفن را با ایستگاه‌های زمینی سلولار ترکیب می‌کنند تا هزاران مشتری بتوانند به صورت هم‌زمان از سرویس استفاده کنند.
اینترنت ماهواره‌ای شرکت آمازون از چه زمانی در دسترس قرار می‌گیرد؟
مجموعه ماهواره‌های شرکت آمازون که به آن‌ها اصطلاحا «صورت فلکی ماهواره‌ای» گفته می‌شود، قرار است شامل سه هزار و ۲۳۶ ماهواره باشد. دو نمونه اولیه ماهواره در سال ۲۰۲۳ پرتاب می‌شوند اما مجموعه ماهواره‌های آمازون در نیمه اول ۲۰۲۴ پرتاب خواهند شد و آمازون بر اساس مجوز خود، ملزم است حداقل نیمی از این سه هزار و ۲۳۶ ماهواره را تا ژوییه ۲۰۲۶ در مدار مستقر و فعال کند.
اگرچه آمازون هنوز جزئیات قیمت را اعلام نکرده، در بخش پرسش‌های متداول توضیح داده است که قصد دارد این سرویس را تا حد امکان مقرون‌به‌صرفه به بازار دهد. آمازون همچنین خاطرنشان می‌کند که ارائه خدمات ممکن است از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد تا قیمت و خدمات مناسب در اختیار مشتریان هر منطقه قرار گیرد.
از آنجایی که آمازون انتظار دارد اولین ماهواره‌های تولیدی خود را در نیمه اول سال آینده راه‌اندازی کند، مشتریان اولیه می‌توانند از سال ۲۰۲۴ به سرویس اینترنت ماهواره‌ای دسترسی داشته باشند. در افتتاحیه این پروژه، قرار است دو نمونه اولیه ماهواره کویپر به نام‌های کویپرست۱ و کویپرست۲ در اردیبهشت امسال پرتاب شوند.
به گفته سخنگوی آمازون، ماهواره‌ها قرار است در مداری در ارتفاع حدود ۶۰۰ کیلومتری قرار بگیرند و عرض‌های جغرافیایی از کانادا تا آرژانتین را پوشش دهند و به ۹۵ درصد جمعیت جهان برسند.
آمازون همچنین از کمیسیون ارتباطات فدرال درخواست کرده تا صورت فلکی خود را به هفت‌هزار و ۷۷۴ ماهواره افزایش دهد تا این پروژه همچون استارلینک بتواند مناطق شمالی و جنوبی از جمله آلاسکا را پوشش دهد.
رقابت سخت استارلینک و کویپر
در چند سال گذشته، غول‌های فناوری تلاش کرده‌اند تا ارائه اینترنت از طریق ماهواره را هم به عنوان سرمایه‌گذاری تجاری و هم برای تامین اینترنت افرادی که در مکان‌های دوردست‌اند، گسترش دهند. صورت فلکی استارلینک متشکل از بیش از سه هزار و ۵۰۰ ماهواره بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری این حوزه است؛ اما شرکت آمازون تلاش می‌کند به رقابت با استارلینک وارد شود و بخشی از بازار اینترنت ماهواره‌ای را از آن خود کند.
آمازون سال گذشته فاش کرد که برای مقابله با اسپیس‌اکس تمام ظرفیت پرتاب موشک جهان را خریداری کرده است. به لطف قراردادهای چند میلیارد دلاری آمازون با یونایند لانچ الیانس (United Launch Alliance) و بیزوس بلو اوریجین (Bezos’s Blue Origin) در ایالات متحده و آریان‌اسپیس (Arianespace) در اروپا، انتظار می‌رود ماهواره‌های پروژه کویپر طی پنج سال آینده در ۹۲ پرتاب مختلف در مدار مستقر شوند. البته این قراردادها تاثیر چندانی بر استارلینک ندارند، زیرا اسپیس‌اکس ماهواره‌ها را با موشک‌های ساخت خود پرتاب می‌کند.
نکته مهم دیگر این است که پرتاب هیچ یک از موشک‌هایی که آمازون برای سوار کردن ماهواره بر آن‌ها خریداری کرده، موفقیت آمیز نبوده‌اند و تمام تلاش‌ها تاکنون با شکست مواجه شده است.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۳۰ مارس۲۰۲۳