در حالی که منابع حکومتی و گزارش‌های رسمی عمده دلایل تصادف‌های رانندگی را متوجه خطای فردی و عامل انسانی می‌کنند، نقش خودروهای بی‌کیفیت و جاده‌های ناایمن و غیراستاندارد در وقوع شمار بالای تصادفات، غیرقابل کتمان است.
روزهای قبل، بعد و خود ایام آغاز سال ۱۴۰۲ مانند هر سال با «سفرهای نوروزی» شهروندان در «جاده‌های مرگ» همراه بود. ۸۵ هزار و ۴۶۹ فقره تصادف رانندگی به مرگ دست‌کم ۸۷۱ نفر انجامید و صدها خانواده داغدار شدند.
در ایران بر اساس برخی آمارها سالانه دست‌کم ۳۰۰ هزار و بر اساس برخی آمارهای دیگر تا ۸۰۰ هزار تصادف رانندگی رخ می‌دهد و روزانه ۴۳ نفر کشته می‌شوند. در حالی که این آمار از مرگ یک نفر در هر ۷۰ دقیقه خبر می‌دهد، در دهه ۸۰ خورشیدی، این رقم سه نفر در هر ساعت بود.
با وجود این کاهش میانگین شمار جان‌باختگان، آمار تصادفات رانندگی در ایران همچنان بسیار بالاست. در برخی جداول، ایران پس از لیبی، در جایگاه دوم بیشتر تعداد تصادفات رانندگی در جهان قرار گرفته است.
بر اساس یک ارزیابی آماری از سوی ستاد دیه تا سال ۱۳۹۲، در طول ۳۵ سال پس از انقلاب سال ۵۷ در ایران، دست‌کم ۸۰۰ هزار نفر جان خود را بر اثر حوادث رانندگی از دست داده‌اند.
ایام تعطیل از جمله تعطیلات آغاز سال نو از جمله مقاطعی هستند که بیشترین تصادف‌های جاده‌ای و مرگ و میرها در آن رخ می‌دهند. سال گذشته، تعداد قربانیان ۱۸ روزه سفرهای نوروزی در تصادفات جاده‌ای، ۷۴۶ فوتی اعلام شد که امسال بیش از ۱۰۰ نفر افزایش یافته است.
از سوی دیگر در حالی که منابع حکومتی و گزارش‌های رسمی عمده دلایل تصادف‌های رانندگی را متوجه خطای فردی و عامل انسانی می‌کنند، نقش خودروهای بی‌کیفیت و جاده‌های ناایمن و غیراستاندارد در وقوع شمار بالای تصادفات، غیرقابل کتمان است.
در نوروز ۱۴۰۲، ۲۷ درصد خودروها در تصادفات منجر به مرگ از نوع پژو، ۲۴ درصد از نوع پراید، پنج درصد از دسته خودروهای خارجی و کمتر از یک درصد هم اتوبوس بودند. مابقی: انواع دیگر خودرو و موتورسیکلت
سهم ۵۱ درصدی پراید و پژو در آمار کشته‌های تصادفات رانندگی نوروز امسال در حالی از سوی جانشین فرمانده پلیس راهور فراجا مطرح شده است که او گزینه «ناامن بودن خودروهای داخلی» و «غیراستاندارد بودن جاده‌های کشور» را از فهرست «مهم‌ترین دلایل وقوع تصادفات رانندگی در ایام نوروز ۱۴۰۲» حذف کرده است.
این در حالی است که بر اساس بیلان ارائه شده از سوی تیمور حسینی، در حوادث رانندگی تعطیلات نوروزی امسال، نیمی از فوت‌شدگان، سرنشین خودروهای پراید و پژو بوده‌اند.
حسینی روز چهارشنبه ۱۶ فروردین درباره سهم خودروهای داخلی از کل تصادفات منجر به فوت نوروز ۱۴۰۲ به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت:
۲۷ درصد خودروها در تصادفات فوتی، خودروی پژو، ۲۴ درصد خودروی پراید، پنج درصد خودروهای خارجی و کمتر از یک درصد هم اتوبوس بودند. مابقی نیز مربوط به انواع دیگر خودرو و موتورسیکلت بوده است.
بر اساس اعلام کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور کشور، تصادف‌های جاده‌ای منجر به مرگ به صورت مستقیم و غیرمستقیم معادل ۵,۴ میلیارد تومان به ایران ضرر وارد می‌کنند.
بخش قابل اعتنا و تأسف‌باری از خسارت‌های غیرقابل جبران تصادف‌های رانندگی، کودکانی هستند که جان خود را از دست می‌دهند. در نوروز ۱۴۰۲، یک‌سوم کشتهشدگان (۲۹۰ نفر) کودک بوده‌اند
هادیانفر در آستانه نوروز ۱۴۰۱ گفته بود: زیان تصادفات رانندگی معادل هشت درصد از تولید ناخالص ملی ایران است اما خسارت معنوی را در کشور ما چه کسی جبران می‌کند؟ چه سازمانی داریم تا خانواده‌ای را که بابت تصادف، متلاشی شده و از دست رفته، احیا کند؟ این موضوع جزو مطالبات ماست.
بخش قابل اعتنا و تأسف‌باری از خسارت‌های غیرقابل جبران تصادف‌های رانندگی، کودکانی هستند که جان خود را از دست می‌دهند.
در نوروز ۱۴۰۲، یک‌سوم کشتهشدگان کودک بوده‌اند:
۲۸ درصد از کشتهشدگان معادل حدود یک‌سوم آمار فوتی‌ها، کودک و نوجوان (زیر ۱۸ سال)، ۳۳ درصد رانندگان وسایل نقلیه، ۱۰ درصد موتورسواران و سه درصد هم عابران پیاده بوده‌اند.
دچار معلولیت شدن از دیگر عوارض تصادفات رانندگی هستند. سال گذشته ۶۰ هزار نفر به دلیل حوادث رانندگی دچار معلولیت شده‌اند.
آماری در تاریخ ۲۰ دی ماه ۱۴۰۱ از سوی رئیس پلیس راه کشور ارائه شد که بر اساس آن تا سال ۱۴۰۰، شمار موارد «معلولیت ناشی از سوانح رانندگی و تصادفات جاده‌ای» حدود ۴۴ هزار نفر بوده است که این رقم در سال ۱۴۰۱ به ۶۰ هزار نفر رسیده است.
نمود محرومیت سیستان و بلوچستان در آمار تصادفات
بیشترین تصادفات منجر به فوت نوروز امسال در استان سیستان و بلوچستان اتفاق افتاده است.
تیمور حسینی در بیلان خود ضمن ارائه آمار جزیی‌تری از کشتهشدگان حوادث رانندگی به ایسنا گفت از ۸۷۱ مرگ رخ داده در سفرهای نوروزی، ۷۳ مورد در استان سیستان و بلوچستان رخ داده است.
از جمله محرومیت‌هایی که استان سیستان و بلوچستان سال‌هاست از آن در رنج است، وضعیت جاده‌ها و شرایط ترابری در این استان است. با توجه به این که امسال این استان مقصد سفر بسیاری از ایرانیان برای گردشگری بود، شلوغی و ترافیک جاده‌ها باعث افرایش تصادفات منجر به فوت شده است.
شدیدترین تصادف منجر به فوت بازه زمانی تعطیلات نوروزی هم مربوط به واژگون شدن یک خودروی پژو در محور خاش-زاهدان بود که در جریان آن هشت نفر کشته و چهار نفر مجروح شدند.
آمار بیشترین تعداد مجروح هم به سیستان و بلوچستان مربوط می‌شود که در جریان آن، بر اثر تصادف منجر به واژگونی یک اتوبوس در محور خاش، علاوه بر فوت پنج سرنشین، ۲۲ نفر مجروح شدند.
حدود ۵۱۴ میلیون تردد در تعطیلات نوروزی
به گفته جانشین پلیس راهور فراجا، در تعطیلات نوروزی در مجموع ۵۱۳ میلیون تردد و ۸۵ هزار و ۴۶۹ فقره تصادف شامل فوتی، جرحی و خسارتی ثبت شده است.
تیمور حسینی اما «سرعت غیرمجاز، سبقت غیرمجاز، تجاوز به چپ، عدم توجه به جلو و خستگی و خواب‌آلودگی» را به عنوان دلایل اصلی بروز این تصادف‌ها اعلام کرده و نیازی ندیده است به موضوع غیراستاندارد بودن جاده‌ها و ایمن نبودن خودروهای ساخت داخل اشاره کند.
این در حالی است که سایر مقام‌های جمهوری اسلامی هم پیوسته رعایت نکردن حق تقدم، ناتوانایی در کنترل وسیله نقلیه و سرعت و سبقت غیرمجاز را از دلایل عمده تصادف‌ها اعلام کرده و گفته‌اند ۸۲ درصد حوادث جاده‌ای بر اثر عدم توجه به جلو و خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان به ویژه در محورها و مسیرهای اتفاق می‌افتند.
با وجود این، کارشناسانی هم هستند که با استناد به اطلاعات ارائه شده از سوی مقام‌های رسمی، استاندارد و ایمن نبودن خودروهای تولید داخل و وضعیت نامناسب جاده‌ها را به عنوان عوامل اصلی وقوع تصادفات معرفی می‌کنند.
یکی از این آمارهای مورد استناد، از سوی کمال هادیانفر مطرح شد که اخیرا گفت:
پنج هزار و ۲۰۰ نقطه حادثه‌خیز [برای تصادفات رانندگی] در کشور داریم که از بین آن‌ها تقریبا ۸۷۷ نقطه پر‌حادثه هستند و مشکلشان باید با اولویت‌دهی برطرف شود.
اما کشته شدن ۸۷۱ تن در جریان سفرهای امسال به دلیل تصادفات جاده‌ای در حالی بوده است که ۴۳ درصد از کشتهشدگان پس از انتقال به بیمارستان جان خود را از دست داده‌اند.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۸ آپریل ۲۰۲۳