لایحه دائمی کردن تحریم‌های ایران در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا به اتفاق آرا تصویب شده است. در مرحله بعدی، این لایحه برای رای‌گیری به صحن مجلس می‌رود. در همین حال اکونومیست در تحلیلی معتقد است که آمریکا به دنبال کاهش تنش با ایران است.اما شاید این کاهش تنش تنها برای خریدن زمان باشد.
طبق گزارش اکونومیست، ایران به اندازه مساله اوکراین یا تایوان مساله‌ساز نیست، اما به زودی می‌تواند به همان اندازه خطرناک باشد. برنامه هسته‌ای ایران، این کشور را در موقعیتی قرار داده که می‌تواند به بمب هم دستیابی پیدا کند.
از آنجایی که امکان مذاکرات تمام عیار میان طرفین غیرممکن شده، یک جنگ دیگر، خاورمیانه را تهدید می‌کند؛ آن هم از طریق حملات آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران. از همین رو، اینکه دولت بایدن به دنبال کاهش تنش با ایران است، در حال حاضر خوب است.
از سال ۲۰۱۸، زمانی که دونالد ترامپ، رییس جمهوری وقت آمریکا با بی‌پروایی برجام را ترک کرد، ایران با محدودیت‌های کمتری در برنامه هسته‌ای خود مواجه شده است. پیمان اولیه بین ایران و ۵ قدرت جهانی، برخی تحریم‌ها را علیه تهران لغو کرد؛ در مقابل هم ایران موافقت کرد که حداقل تا سال ۲۰۳۰ به مجموعه‌ای از تعهداتش پایبند باشد. این تعهدات محدود کردن غنی‌سازی اورانیوم تا سقف ۳.۶۷ درصد و پذیرش بازرسی‌های سرزده بود. هدف این بود که ظرف مدت یک سال، غنی‌سازی اورانیوم برای تولید بمب متوقف شود.
ترامپ این توافق را به عنوان «بدترین توافقی که تاکنون» نوشته شده تلقی کرد. در مقابل هم ایران با تسریع فعالیت غنی‌سازی خود و تهدید از طریق راه‌های دیگر واکنش نشان داد.
طی این مدت حکومت ایران هواپیمای بدون سرنشین به روسیه فرستاد؛ از سپتامبر سال گذشته، پس از مرگ یک زن جوان در بازداشتگاه گشت ارشاد، اعتراضات ضدرژیم را سرکوب کرد؛ در ماه فوریه هم بازرسان بین‌المللی ذرات اورانیوم غنی شده با خلوص ۸۳.۷ درصد در تاسیسات هسته‌ای پیدا کردند.
حالا به گزارش اکونومیست، تمهیدات جدیدی میان آمریکا و ایران در جریان است که البته هیچ کس آن را توافق نمی‌نامد. اما به نظر می‌رسد برای کاهش فشار صورت گرفته است: ایران غنی‌سازی ۶۰ درصد را محدود می‌کند و بازرسی‌های بیشتر را می‌پذیرد. در مقابل آمریکا هم تا حدودی تحریم‌ها را کاهش می‌دهد. برای مثال به عراق و کره جنوبی اجازه می‌دهد ۱۰ میلیارد دلار از بدهی‌های ایران را بپردازند و نیازی هم به تایید کنگره نخواهد بود.
اکونومیست معتقد است که این وضعیت به ایران حتی برای رفتاری کمی خطرناک‌تر کمک می‌کند. تا زمانی که گزینه‌های جایگزین در نظر گرفته نشود، نتیجه وحشتناک به نظر می‌رسد. این در حالی است که سیاست‌های ترامپ برای فروپاشی رژیم از طریق تحریم هم شکست خورده است.
تولید ناخالص داخلی ایران از سال ۲۰۱۲ بر اساس دلار ۴۴ درصد کاهش یافته است. اما حکومت جمهوری اسلامی با ریختن خون و خشونت بیشتر، قدرت را حفظ کرده است؛ ۳۴۹ نفر در سال جاری در ایران اعدام شده‌اند. صادرات نفت عمدتا به چین صورت گرفته و در سال گذشته سه برابر شده است. صادرات نفت ایران الان به بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است. همچنین توافق میان ایران و عربستان با میانجیگری چین باعث شد که تهران منزوی‌تر از قبل نشود.
برجام مرده است؟
اکونومیست در تحلیل خود نوشت: «زمان شکست ایران روزانه اندازه‌گیری می‌شود نه سالانه. حامیان توافق در تهران قدرت خود را از دست داده‌اند. از طرفی احتمال انتخاب مجدد ترامپ به عنوان رییس جمهوری به این معنی است که آمریکا نمی‌تواند تعهد بلندمدت معتبری داشته باشد. گزینه نظامی هم خوب نیست.»
طبق این تحلیل، حمله به تهران به رهبری آمریکا، تلاش ایران برای هسته‌ای شدن را نابود نمی‌کند، بلکه تنها آن را ماه‌ها یا سال‌ها به تعویق می‌اندازد. از طرفی این وضعیت ممکن است یک جنگ منطقه‌ای را شعله ور کند.
گروسی: پرونده سایت‌های اعلام نشده ایران باز است؛ دوربین‌ها نصب شدند اما فعلا به آنها دسترسی نداریم
این در حالی است که آمریکا اولویت‌های دیگری هم دارد؛ از جمله کمک به اوکراین و جلوگیری از پیشروی چین در آسیا. آخرین چیزی که آمریکا نیاز دارد، یک جنگ در خاورمیانه است.
از طرفی اکونومیست این طور نوشته است که شرایط برای توافق یا معامله‌ای بزرگ با تهران فراهم نیست اما این وضعیت می‌تواند تغییر کند. آن هم ما مرگ علی خامنه‌ای، رهبر ۸۴ ساله ایران و شروع یک مبارزه برای جانشینی او. طبق این گزارش، توافق میان عربستان سعودی و اسرائیل هم می‌تواند دیپلماسی خاورمیانه را متزلزل کند. در این میان با توجه به ذخایر نفت، چین می‌تواند ایران را تحت فشار بگذارد تا مسئولانه‌تر عمل کند.
حتی اگر دستیابی به توافقی بزرگ برای همیشه دور از دسترس باشد، شدت جنگ اوکراین ممکن است روزی تمام شود. بنابراین منابع نظامی آمریکا آزاد خواهد شد، اما خرید زمان برای حفظ گزینه توسل به زور علیه ایران بدترین انتخاب است.
برگرفته ای از سایت یورونیوز (اتحادیه اروپا) به زبان فارسی،۲۳ ژوئن ۲۰۲۳