قیمت نان در روزهای گذشته افزایش یافته و تنها در شهر مشهد قیمت انواع نان تا ۴۰ درصد گران‌تر شده است. در گزارش مرکز آمار ایران درباره تورم تیرماه نیز تورم سالانه نان و غلات ۵۸/۳ درصد اعلام شده است.
در حالی که از چند هفته پیش موضوع افزایش قیمت نان با تصمیم مقامات استانی مطرح بود، قیمت انواع نان در مشهد از ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است. افزایش «ناگهانی» قیمت نان در این شهر از سوی مسئولان تأیید شده است.
بر اساس جداول منتشر شده از قیمت نان در مشهد نان بربری سنتی یارانه‌ای که تا روز گذشته با قیمت ۸۵۰ تومان فروخته می‌شد اکنون ۱۲۰۰ تومان به دست خانوارها می‌رسد. تافتون سنتی یارانه‌ای از ۶۵۰ به ۹۰۰ تومان، سنگک یارانه‌ای از ۱۴۰۰ به ۲ هزارتومان و بربری خراسانی نیمه یارانه‌ای از ۱۳۰۰ به ۱۸۰۰ تومان رسیده است.
احمدرضا کشتگر رئیس اتحادیه صنف نانوایان مشهد با تأیید افزایش قیمت نان در این شهر گفته «پیشنهاد اتحادیه افزایش ۱۱۰ تا ۱۱۵ درصدی قیمت بود اما دولت آن را به ۴۰ درصد رساند». وی تأکید کرده که افزایش ۴۰ درصدی قیمت‌ها هرچند که هزینه‌های تولید را کاهش داده اما هنوز هم تولید نان به صرفه نیست.
به گفته رئیس اتحادیه صنف نانوایان مشهد «با توجه به افزایش هزینه‌های تولید نان، قیمت‌های جدید باید اول فروردین اعلام می‌شد اما اکنون ۵ ماه است که اتحادیه و دستگاه‌های مختلف، درگیر تعیین قیمت‌های جدید نان هستند.»
او همچنین افزوده که «برنامه افزایش قیمت نان مربوط به خراسان رضوی نیست و به مرور در تمام کشور اجرایی خواهد شد.»
احمدرضا کشتگر گفته است که نرخ‌نامه جدید نانوایی‌های آزادپز نیز توسط کارگروه تنظیم بازار استان ابلاغ خواهد شد و در برابر نارضایتی مردم از افزایش قیمت نان گفته است «قبلا اعلام شده بود که قیمت آرد تغییر نمی‌کند اما کسی نگفته قیمت نان تغییر نخواهد کرد. بخش اندکی از هزینه‌های تولید نان مربوط به آرد است که قیمت آن ثابت مانده است اما قیمت آرد حدود ۲ تا ۳ درصد در قیمت نان تاثیر دارد. با توجه به افزایش هزینه‌های دستمزد، اجاره و تولید نان، افزایش ۴۰ درصدی قیمت‌ها هرچند که از زیان نانوایی‌ها کم می‌کند اما هنوز هم تولید نان را به صرفه نخواهد کرد. با ادامه این روند، اگر حتی آرد رایگان هم به نانوایی ها می‌دادند اما باز هم تولید نان به صرفه نبود.»
رضا رمضانی معاون برنامه‌ریزی و توسعه فرمانداری مشهد هم در گفتگو با روزنامه «خراسان» افزایش قیمت نان در این شهر را تأیید کرده و گفته که «افزایش قیمت خیلی وقت است که در دستور کار قرار دارد و از امروز در نان‌هایی که در شهرستان مشهد پخت می‌شود، بطور میانگین بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش قیمت داریم.»
معاون برنامه‌ریزی و توسعه فرمانداری مشهد علت گرانی نان را مشکلات صنف نانوایان برای تأمین هزینه‌ها اعلام کرده و گفته که در حال حاضر صنف نانوایان با مشکلاتی از جمله اجاره‌بهای بالا، دستمزدهای سنگین کارگران، افزایش مالیات و بهای آب، برق، گاز و تلفن روبرو هستند.
این مقام مسئول تاکید کرده که استان خراسان مقداری دیرتر اقدام به افزایش قیمت نان کرده و بعضی استان‌ها زودتر این افزایش را اجرایی کردند.
رضا رمضانی همچنین راه حل مشکل نان را اجرای مرحله سوم آزادسازی یارانه آرد دانسته و تأکید کرده یارانه سر سفره مردم خواهد نشست و مردم نان را بیش از قیمتی که قبلا داشت، دریافت نخواهند کرد.
هرچند افزایش قیمت نان ماه‌هاست به صورت پراکنده در شهرهای مختلف رخ داده است اما در هفته‌های گذشته زمزمه سپرده شدن اختیار تعیین قیمت نان به استان‌ها مطرح شده بود. در همین رابطه محمد جلال سخنگوی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان ۱۳ تیرماه پس از انتشار خبرهایی مبنی بر آغاز سهمیه‌بندی نان در کشور در یک برنامه تلویزیونی گفته بود که تنظیم بازار نان در قالب اختیاراتی به استان‌ها داده شده است.
سخنگوی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان نیز افزایش هزینه‌های صنف نانوایان را تأیید کرده و گفته بود که یکی از راه‌های جبران زیان‌دهی نانوایان پرداخت کمک هزینه است که به ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
محمد جلال همچنین از تعیین نرخ نان به صورت نان و منطقه‌ای خبر داده و گفته بود که در نرخ گذاری و اصلاح نرخ کلیه اختیاراتی که وجود داشته به استان‌ها واگذار شده است.
محمد علی مهری معاون امور اقتصادی استان تهران نیز در همین برنامه تلویزیونی افزایش بهای نان در آینده نزدیک را تأیید کرده و گفته بود که ما برای نانوایی‌ها سه سناریو از جمله سناریو افزایش نرخ نان را در نظر داریم که هفته آینده این [موارد] را «با حضور دوستان اتحادیه مصوب می‌کنیم.»
افزایش قیمت نان در مشهد و سپردن تصمیم افزایش قیمت این کالا به استان‌ها یکی از نشانه‌های شکست طرح قیمتگذاری دستوری از سوی دولت است که بخش تولید و اصناف مختلف را سال‌هاست با مشکلات زیادی روبرو کرده است. نانوایان از مدتها پیش از زیان گسترده به دلیل قیمتگذاری دستوری شکایت داشته و معتقد بودند هزینه‌های آنها بیش از درآمد ناشی از فروش نان با قیمت تحمیلی از سوی دولت است. این مشکلات از سال گذشته و با از زمان هوشمندسازی یارانه نان افزایش یافته بود.
علی ذبیحی رئیس اتحادیه نانوایان کاشان دو روز پیش در گفتگو با خبرگزاری «ایلنا» با بیان اینکه اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان موجب کمبود نیرو کار در صنف نانوایان شده، گفته بود که «کم شدن سهمیه آرد واحد‌های نانوایی، بسیاری از آنها را مجبور به تعدیل [اخراج] نیرو به منظور کاهش هزینه‌ها کرده است.»
علی ذبیحی توضیح داده بود که «کارگران پس از ترک کار و تشکیل پرونده در خصوص حقوق و مزایا نسبت به دریافت مطالبات قدیمی خود اقدام کرده و پس از آن روانه شرکت‌های تولیدی در کاشان می‌شوند؛ این زنگ خطری برای آینده و نبود کارگر برای فعالیت در این صنف است.»
به گفته ااین فعال صنفی «افزایش سرسام آور اجاره‌بها در شهر کاشان و حومه یکی دیگر از مشکلاتی است که بیشتر نانوایان با آن درگیر هستند و مشاهده شده مالک ضمن تهدید، برای نانوا ضرب الاجل تخلیه تعیین می‌کند؛ این امر برای نانوا و با توجه به هزینه‌های سنگین و چند صد میلیون تومانی جابه جایی مقرون به صرفه نبوده و در نهایت این نانوای بخت برگشته و بی نواست که مجبور به تمکین می‌شود.»
به گفته ذبیحی رول‌های کاغذ مختص دستگاه پوز نانوایی هم از جمله معضلاتی است که گریبانگیر این روزهای خبازان کاشانی شده و آنها را مجبور کرده تا رول‌های کاغذی را به صورت آزاد تهیه کنند و این در شرایطی است که می‌بایست بانک طرف حساب با نانوایان، آن را تامین کرده و در اختیارشان قرار بدهد.
از سال گذشته دولت طرح هوشمندسازی یارانه نان را در کشور و با ادعای «مبارزه با قاچاق آرد» اجرا کرد. بر اساس این طرح نانوایان به جای اینکه آرد ارزان و یارانه‌ای دریافت کنند، یارانه را از دولت و به ازای فروش هر قرص نان دریافت می‌کردند و قیمت نان برای مصرف‌کننده در پی افزایش قیمت آرد نیز افزایش پیدا نمی‌کرد.
محمد قربانی معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی درباره شیوه اجرای طرح توضیح داده بود که خرید نان از کارت بانکی انجام می‌شود که به کد ملی متصل است. هیچ کارت دیگری صادر نمی‌شود. مقداری از هزینه نان از حساب خریدار کسر می‌شود مابقی نیز از حساب سایه پرداخت و به حساب نانوایی‌ها واریز می‌شود.
معاون وزیر کشاورزی با ادعای اینکه «با این طرح یارانه‌ها مستقیم و هدفمند به دست مردم می‌رسد و آرد چند نرخی در بازار و نشت یارانه نخواهیم داشت» گفته که «همچنین این طرح در جلوگیری از قاچاق و ضایعات نان اثر بسیار زیادی داشته و خروج آرد برای مصارف غیرانسانی به حداقل می‌رسد، همچنین کیفیت نان و رضایت مشتری نیز ارتقا می‌یابد.»
برخلاف این ادعا دولت نه تنها قیمت آرد را افزایش داد و دیگر هزینه‌های نانوایان نیز متأثر از تورم عمومی اقتصاد بیشتر شد، که حتی به موقع با نانوایان بابت فروش نان یارانه‌ای تسویه حساب نکرد و همین موضوع سبب تعطیلی سریالی نانوایی‌هایی شد که اجرای این طرح درآمدهای ناچیز و پیشین آنها را نیز به حداقل رسانده بود.
هرچند افزایش قیمت نان با توجه به تورم و افزایش قیمت‌ها موضوعی منطقی به نظر می‌رسد اما در آنسو نیز نان قوت غالب مردم ایران به ویژه با توجه به افزایش قیمت برنج است. در چنین شرایطی سفره مردم خالی‌تر از گذشته خواهد شد و حتی تأمین نان خالی نیز به بحرانی برای اقشار کم‌درآمد و تنگدست تبدیل می‌شود.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۲۷ جولای ۲۰۲۳