یک سال پس از کشتار معترضان در هشتم مهر ۱۴۰۱، بازاریان در دست‌کم شهرهای زاهدان و چابهار دست به اعتصاب زدند.
پایگاه‌های حقوق بشری که اخبار استان سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهند، ویدئوهایی از اعتصاب بازریان شهرهای زاهدان، چابهار و نوبندیان در روز شنبه هشتم مهر را منتشر کرده‌اند.
در این ویدئوها دیده می‌شود که بازریان در این مناطق کرکره‌های مغازه‌های خود را کاملا پائین کشیده‌اند.
پیشتر برخی از گروه‌ها و چهره‌های بلوچ خواستار اعتصاب بازاریان شهرهای بلوچ‌نشین در روز شنبه شده بودند.
کانال تلگرامی رصد بلوچستان نوشت که وضعیت اینترنت زاهدان در روز شنبه نیز با اختلال مواجه است.
در جمعه هفتم مهر، اعتراضات سالگرد «جمعه خونین» در مناطق مختلف شهر زاهدان از جمله شیرآباد، بعثت، کوثر و بازار مشترک تا ساعات‌های پایانی جمعه همچنان ادامه داشت.
در این روز، بر اساس منابع محلی، شمار معترضان زخمی به دست‌کم ۲۹ تن و تعداد بازداشت‌شدگان نیز بیش از ۴۸ تن رسید.
ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که معترضان در محله‌هایی از زاهدان با افروختن آتش بخشی از خیابان‌ها را مسدود کرده و اقدام به سردادن شعارهای اعتراضی علیه جمهوری اسلامی می‌کنند.
«مرگ بر خامنه‌ای، لعنت بر خمینی» و «مرگ بر دیکتاتور» از جمله این شعارها بود.
بر اساس برخی از ویدیوها، معترضان با شلیک گاز اشک‌آور و یورش نیروهای امنیتی مواجه می‌شوند و در مقابل با «پرتاب سنگ» با این نیروها مقابله می‌کنند.
در یکی از ویدیوها که سایت رصد بلوچستان منتشر کرد، دست‌کم یکی از معترضان در جریان تجمع اعتراضی در محله شیرآباد زاهدان هدف شلیک نیروهای حکومتی قرار گرفته و حاضران در این تجمع اقدام به انتقال پیکر مجروح او می‌کنند.
سایت حال‌وش نوشت که هشت کودک در میان زخمی‌شدگان هستند که بر اثر شلیک نیروهای حکومتی یا بر اثر ضرب و جرح این نیروها زخمی شده‌اند.
این سایت همچنین تصاویر مربوط به مجروح شدن یکی از معترضان در منطقه شیرآباد را تایید کرد و نوشت: «شامگاه جمعه نیز یک شهروند در منطقه شیرآباد از ناحیه شکم مورد اصابت گلوله قرار گرفته و مجروح شده است.»
حال‌وش همچنین تاکید کرد که نیروهای نظامی و امنیتی در مناطق مختلف شهر زاهدان «برای سرکوب مردم اقدام به تیراندازی و شلیک گاز اشک‌آور» کردند و حتی تعدادی از مردم شهر زاهدان در «خیابان‌های خیام و رازی» این شهر نیز با استنشاق گاز اشک‌آور، اصابت گلوله‌های ساچمه‌ای و حتی در مواردی اصابت گلوله‌های گاز اشک‌آور، مصدوم شده‌اند.
کمپین فعالان بلوچ نیز تایید کرد تعدادی از کسانی که با شلیک نیروهای حکومتی در جریان اعتراضات «سالگرد جمعه خونین زاهدان» زخمی‌شده‌اند «کودک» هستند.
این کمپین گزارش داد که مجروحان اعتراضات روز و شامگاه جمعه ۷ مهر ماه عمدتا در اثر شلیک نیروهای حکومتی با «سلاح‌های ساچمه‌زن» یا اصابت گلوله‌های گاز اشک‌آور شلیک شده توسط این نیروها، زخمی شده‌اند.
این کمپین اعلام کرد که شمار بازداشت‌شدگان به مراتب بیشتر از تعداد بازداشت‌شدگانی است که تاکنون احراز هویت شده‌اند.
بر اساس این گزارش، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در کوچه‌های اطراف مسجد مکی و همچنین خیابان خیام «کمین» کرده بودند و معترضانی را که از مسجد مکی و مدرسه دارالعلوم زاهدان به قصد بازگشت به منازل‌شان، خارج می‌شدند، بازداشت می‌کردند.
حال‌وش هم «با احراز هویت ۹ تن دیگر از معترضان بازداشت شده» شمار معترضانی که طی روز و شامگاه جمعه در زاهدان، خاش و میرجاوه به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، از جمله نیروهای یگان ویژه و نیروهای سپاه پاسداران، بازداشت شده‌اند، دست‌کم ۴۸ تن اعلام کرد.
بازداشت‌ها در زاهدان محدود به خیابان‌ها و محدوده اطراف مسجد مکی نبوده و شامگاه جمعه نیروهای امنیتی و جمهوری اسلامی در تعدادی از محله‌ها و همچنین خیابان‌های دیگر شهر زاهدان نیز اقدام به بازداشت شماری از معترضان و حتی شهروندان در حال عبور و مرور کردند.
بنابر گزارش سایت حال‌وش، نیروهای نظامی و انتظامی اعزام شده به شهر زاهدان همچنین شامگاه جمعه «اقدام به محاصره مناطق شیرآباد، بعثت و منطقه بازار مشترک» کردند و چندین نفر از شهروندان را نیز در این مناطق بازداشت کردند.
در برخی از ویدیوهای منتشر شده نیروهای لباس شخصی با همراهی نیروهای نظامی در حال بازداشت گروهی افراد در خیابان پیربخش واقع در منطقه شیرآباد زاهدان مشاهده می‌شوند.
در برخی مناطق خارج از شهر زاهدان نیز شامگاه جمعه مردم معترض اقدام به برپایی تجمع‌های اعتراض کردند از جمله طبق یکی از ویدیوها جمعی از مردم معترض در روستای قلعه بید، بخش کورین شهرستان زاهدان، اقدام به آتش زدن لاستیک خودرو در مقابل پاسگاه این روستا و سردادن شعارهای اعتراض کردند.
کانال رصد بلوچستان که رویدادهای استان سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهد نیز با انتشار ویدیویی از مسدود کردن بزرگراه زاهدان‌خاش توسط جوانان معترض، گزارش داد که اعتراضات سالگرد جمعه خونین زاهدان طی شامگاه در برخی «خارج شهر» نیز برپا شده است.
دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی در سه روز گذشته اقدام به اعزام گسترده نیروهای یگان ویژه و سپاه پاسداران از استان‌های خراسان جنوبی، کرمان و هرمزگان به سیستان و بلوچستان کرده بودند.
فعالان سیستان‌و بلوچستان ابعاد اعزام نیرو به این منطقه را «محاصره زاهدان» در «سالگرد جمعه خونینم توصیف کرده و گفتند که این اقدامات با هدف ارعاب مردم و نگرانی حکومت از اعتراضات گسترده در این شهر، انجام شده است.
با این حال روز جمعه ۷ مهر ماه همزمان با سالگرد «جمعه خونین زاهدان»، جمعی از مردم این شهر بعد نماز جمعه اهل سنت در مسجد مکی، اقدام به برپایی تجمعات و سردادن شعارهای اعتراضی کردند و خواهان محاکمه «آمران و عاملان جمعه خونین» شدند اما از اولین دقایق بار دیگر با شلیک نیروهای حکومتی و ضرب و جرح توسط این نیروها مواجهه شدند.
یک سال پیش، در در روز هشتم مهر ۱۴۰۱، زمانی که اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» در حال گسترش به تمام نقاط ایران بود، جمعی از مردم زاهدان که قصد برپایی تجمعی در اعتراض به «تجاوز ابراهیم کوچک‌زایی، فرمانده انتظامی چابهار به یک دختر نوجوان بلوچ» را داشتند اما نیروی انتظامی و امنیتی اقدام به شلیک مستقیم از داخل یک کلانتری به سوی مردم کردند که منجر به کشته شدن دست‌کم ۱۰۰ تن از مردم شد.
مولوی عبدالحمید اسماعیل‌زهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان، روز جمعه ۷ مهر ماه در خطبه‌های نماز جمعه سالگرد «جمعه خونین»، بار دیگر بر «مجازات» مرتکبان این «جنایت» تأکید و آن را خواسته مردم طی یک سال گذشته عنوان کرد.
او اضافه کرد که خانواده‌های نزدیک به یکصد جان‌باخته و همچنین کسانی که در جریان جمعه خونین زاهدان به شدت زخمی شدند، دست یا پای خود را از دست دادند یا فلج و قطع نخاع شده‌اند، تنها به دنبال اجرای قانون اسلام درباره عاملان کشتار هستند.
مولوی عبدالحمید اسماعیل‌زهی با تاکید بر اینکه شاکیان این پرونده با آنکه به شدت از نظر مالی در مضیقه هستند، دیه و مصالحه قبول نمی‌کنند و با دریافت پول رضایت نمی‌دهند، گفت که شرط رضایت خانواده‌ها از اجرای احکام قصاص، فقط «جلب رضایت کل مردم ایران، آزادی زندانیان سیاسی و محصوران» است و آن‌موقع ما از مردم خواهیم خواست که از «خون‌ها گذر کنند.»
برگرفته ای از سایت رادیو فردا، ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۳