با وجود احضار دو کنشگر حقوق معلولان و بازداشت یک تن دیگر، آنها همچنان از تعطیل شدن مراکز توان‌بخشی، خصوصی‌سازی این مراکز، کمبود مسکن و کار و عدم استخدام معلولان در ادارات دولتی می‌نویسند. نگاهی به خبرهای حقوق معلولان در هفته گذشته.
فشارهای امنیتی به برخی از کنشگران حقوق معلولان افزایش یافته است. با ضبط وسایل الکترونیکی کنشگرانی که برای بازجویی احضار شده بودند، برخی از اکانت‌های «کمپین معلولان» که به خبررسانی می‌پرداختند از دسترسی این کنشگران خارج شدند و یا با سرعت کمتری در هفته گذشته بهروز شدند. با این حال تجمع هفتگی معلولان قرار است مجدداً روز یکشنبه ۷ آبان برگزار شود.
کمپین معلولان روز اول آبان اعلام کرد که وضعیت سامانه حمل‌ونقل جانبازان و معلولان تهران بحرانی است و از مجموع ۸۲ دستگاه ون ویژه معلولان. حدود ۵۰ درصد آن یعنی ۴۵ دستگاه در خط خدمات‌رسانی نیستند.
جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران به رسانه میراث آریا گفت که ۲۰ دستگاه از این ون‌ها به دلیل کمبود راننده از خط خدمات‌رسانی خارج شده‌اند. باقی ون‌ها هم به دلیل مشکلات فنی فعال نیستند.
مرکز نابینایان خزانه تعطیل و به بخش خصوصی واگذار شد
روز ۲۷ مهر کمپین معلولان اعلام کرد که بهزیستی مرکز نابینایان خزانه در جنوب تهران را برای همیشه تعطیل کرده است. بسیاری از مراکز خدمات‌رسانی به معلولان در ایران از اوقاف هستند و این مرکز هم وقفی بود. املاک وقفی را در ایران نمی‌شود واگذار کرد یا فروخت. اما در این مورد بهزیستی راهی برای واگذاری مرکز به بخش خصوصی یافته است.
کمپین معلولان در این رابطه نوشت: تنها سه روز پس از روز جهانی نابینایان، بهزیستی مرکز وقفی نابینایان خزانه را برای همیشه تعطیل کرد و نیروهای این مرکز را به مراکز دیگر فرستاد… بهزیستی ۲۵ مهرماه در این مرکز مراسم فرمالیته گرامیداشت نابینایان را برگزار و سپس آنجا را تعطیل کرد.
سال گذشته خانواده‌های بسیاری در اعتراض به تعطیلی مرکز خزانه، مقابل بهزیستی تجمع اعتراضی برگزار کردند.
افزایش فشارهای امنیتی به کنشگران حقوق معلولان
یکشنبه ۷ آبان ساعت ۹ صبح، معلولان مجدد مقابل سازمان برنامه و بودجه در تهران و در شهرهای دیگر مقابل نهادهایی همچون بهزیستی تجمع خواهند کرد. برنامه‌ریزی در مورد تجمع معلولان در حالی صورت گرفت که فشارهای امنیتی به جامعه معلولان ایران افزایش پیدا کرده است.
نیروهای وزارت اطلاعات، ناصر سرگران، وکیل دادگستری نابینا و فعال حقوق معلولان را روز چهارشنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۲ در شهر سقز بازداشت و به زندانی در سنندج منتقل کردند. سرگردان، چهار روز بعد آزاد شد. تاکنون مشخص نیست که او را چرا بازداشت کردند و اتهام‌های احتمالی چیست.
ناصر سرگران در انفجار مین‌های باقی‌مانده از جنگ ایران و عراق نابینای مطلق شد. او دکترای حقوق بین‌الملل از دانشگاه تهران دارد و مدرس دانشگاه و عضو هیئت مدیره مؤسسه رفاه نابینایان سقز است. تز دکترای او نیز در مورد حق دسترسی قربانیان مین به خدمات توان‌بخشی است.
روز ۲۹ مهر، کمپین معلولان اعلام کرد که به دلیل ضبط وسایل الکترونیکی بهروز مروتی مدیر کمپین معلولان، دسترسی آنها به اکانت اینستاگرام کمپین خارج شده است. اکانت تلگرام مروتی هم حذف شده است. بازیابی این اکانت‌ها نیاز به سیم‌کارت دارد که همچنان در توقیف وزارت اطلاعات است.
هفته پیش از این، مأموران وزارت اطلاعات روز چهارشنبه ۱۹ مهر به خانه بهروز مروتی مدیر کمپین معلولان رفتند و گوشی موبایل، هارد اکسترنال و تبلتش را ضبط کردند. او پنجشنبه ۲۰ مهر به وزارت اطلاعات احضار شد و بعد از چند ساعت پرسش و پاسخ آزاد شد. پیش از مروتی، لیلا میرخوشحال ادمین کمپین معلولان در استان قزوین هم روز ۱۸ مهر به‌صورت تلفنی به اداره اطلاعات احضار شد. به دلیل عدم مناسب‌سازی ساختمان اداره اطلاعات، مأموران ناچار او را به اداره کل بهزیستی بردند.
مروتی در کانال کمپین نوشت که بازجویی‌های وزارت اطلاعات از او و میرخوشحال، مربوط به «تحقیق» در خصوص مدرسه‌ای بوده که به آموزش در مورد مسائل معلولیت می‌پردازد و در خارج از ایران است.
ماه اکتبر، در ایالات متحده آمریکا و کانادا، ماه آگاهی‌رسانی در مورد وضعیت کار و مسکن معلولان است که این مناسبت این‌بار در برنامه‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی هم بازنمایی شد. شبکه افق ۳۰ مهر ۱۴۰۲ علی‌همت محمودنژاد، سخنگوی شبکه ملی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان جسمی و حرکتی را به برنامه «فرامتن» دعوت کرد. محمودنژاد در این برنامه گفت بیش از ۱۱۰ هزار معلول در ایران خانه ندارند. در این میان نزدیک به ۱۴ هزار خانواده که از اعضای آنها دو یا سه نفر معلول‌اند، مسکن ندارند.
این فعال معلولان گفت که وضعیت افزایش اجاره‌بها و تورم موجب شده که بسیاری از معلولان جسمی و حرکتی ناچار شوند در واحدهای بدون آسانسور یا امکانات لازم برای حرکت معلولان زندگی کنند و گاهی «طبقات را چهار دست‌وپا بالا بروند».
در رابطه با وسایل کمک‌حرکتی، او انتقاد کرد که پرداختی‌های دولت در این زمینه کفاف هزینه‌های معلولان را نمی‌دهد. دولت برای خرید عصا دو سال یکبار ۹۹۹ هزار تومان می‌دهد و برای خرید ویلچر چهار میلیون تومان. خرید این وسایل از توان یک معلول با مستمری که تازه یک ماه است از ۶۵۰ هزار تومان در ماه به ۷۶۴ هزار تومان افزایش یافته، عملاً خارج است.
آموزش و پرورش به بهانه عدم سلامت جسمی، معلول استخدام نمی‌کند
محمودنژاد، سخنگوی شبکه ملی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان جسمی و حرکتی گفت که وضعیت استخدام معلولان در کشور بحرانی است و حتی نهادها و وزارتخانه‌های دولتی هم حاضر نیستند معلولان را استخدام کنند:
مثلاً آموزش و پرورش به‌هیچ‌عنوان شغل آموزگاری را برای معلول نمی‌پذیرد، می‌گویند دانش‌آموز وقتی معلم دارای معلولیت را سر کلاس می‌بیند، اذیت می‌شود و ما پروتکل‌هایی برای انتخاب معلم داریم.
او توضیح داد که آموزش پرورش استخدام معلمان معلول را محدود به «مدارس استثنایی» کرده است و با انتقاد گفت: «اگر آموزش و پرورش در شغل آموزگاری استخدام نمی‌کند در سمت کارمندی در بخش ستادی می‌تواند افراد دارای معلولیت را استخدام کند.»
کمپین معلولان در هفته اول مهر ۱۴۰۲ نوشت که وزارت آموزش و پرورش «از استخدام افراد دارای معلولیت سر باز می‌زند» و برای این کار دلایل قانونی می‌تراشد. این وزارتخانه یک سری شاخص «عوامل مؤثر تصدی شغل معلمی» تعریف کرده که در حوزه اجتماعی و ارتباطی «برخورداری و داشتن سلامت جسمانی و قد مناسب» را از معیارهای استخدامی دانسته است. و با این، معلولان را دارای سلامت جسمانی حساب نمی‌کند.
سازمان‌های معلولان در ایران از جمله کمپین معلولان معتقدند که این خلاف قوانین سازمان امور اداری و استخدامی کشور است که نهاد ناظر به این استخدام‌هاست. آنها می‌گویند این نهاد ناظر باید پی‌جوی لغو چنین مصوبه تبعیض‌آمیزی علیه معلولان شود. معلولان می‌گویند معادل قرار دادن سلامت جسمانی با معلولیت نداشتن، تبعیض علیه نیروی کاری است که با معلولیت زندگی می‌کند.
قانون سهم سه درصد استخدامی برای افراد دارای معلولیت از زمان تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان از سال ۱۳۸۳ وجود دارد اما اجرا نمی‌شود. تنها وعده‌های اجرای این قانون شنیده می‌شود. مثلاً ۲۵ مهر ۱۴۰۲، میثم مظفر، رئیس کمیته بودجه شورای اسلامی شهر تهران از شهرداری این شهر خواست که تکلیف قانون استخدام سه درصدی معلولان را در این نهاد مشخص کند. مظفر در سخنرانی‌اش خطاب به شهرداری گفت:
عدالت به‌مثابه ایجاد فرصتی برابر است تا شهروندانی که دارای نواقص حرکتی هستند، فرصت رشد داشته باشند.
معلولان ضمانت اجرایی استخدام ۳ درصدی را از همه نهادهای دولتی می‌خواهند.
سرکوب دستمزدی مددیاران و کارگران آسایشگاه‌های معلولان
نابرابری‌های اقتصادی مربوط به مستمری‌ها تنها مربوط به معلولان نیست. کارگران و مددیارانی که در آسایشگاه‌های معلولان کشور کار می‌کنند هم با مشکلات اقتصادی ناشی از سرکوب دستمزدی زندگی می‌کنند.
تجمع ۱۰ آبان مددیاران مجتمع شهید فیاض بخش مشهد.
روزنامه اطلاعات نوشت که ۱۰ آبان ۱۴۰۲ مددیاران مجتمع شهید فیاض بخش مشهد در اعتراض به پرداخت ناعادلانه دستمزد و نبود امنیت شغلی تجمع برگزار کردند. بیش از ۵۰۰ معلول در این آسایشگاه زندگی می‌کنند که بزرگترین مرکز نگهداری از معلولان جسمی-حرکتی در ایران است. آسایشگاه به‌صورت هیئت امنایی و خیریه‌ای اداره می‌شود و با این حال، کارگران آن امنیت شغلی و دستمزدی لازم را ندارند. ساخت این آسایشگاه در دهه ۱۳۳۰ در شهر مشهد بر زمینی از اوقاف آستان قدس رضوی آغاز شد. این آسایشگاه در سال ۱۳۵۰ و در هشت هکتار زمین افتتاح شد و از آن زمان به‌شکل خیریه‌ای اداره می‌شود.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۲۴ اکتبر ۲۰۲۳