منصور دفتریان، رئیس انجمن مهندسی گاز ایران، روز شنبه ۱۹ آذرماه در گفت‌وگو با خبرگزاری انتخاب هشدار داد که با ادامه سیاست‌های فعلی، در آینده‌ای نزدیک توانایی ایران در استخراج گاز طبیعی به اندازه یک‌دهم گاز مورد نیاز در داخل کشور هم نخواهد بود و کشورهای همسایه مخازن مشترک گازی با ایران را خالی خواهند کرد.
این درحالی است که مالک شریعتی، عضو کمسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، روز ۲۱ آبان امسال و با استناد به نامه‌ای از یک مدیر وزارت نفت ایران، افشا کرده بود که وزارت نفت نمی‌داند روزانه ۴ هزار تن گاز مایع استخراج شده در کشور کجا می‌رود و از سرنوشت آن بی‌اطلاع است.
رئیس انجمن مهندسی گاز ایران، اکنون گفته است: «ناترازی گاز در ایران خیلی جدی و خطرناک است. در ۲۰ سال گذشته به‌طور مداوم هر سال مقداری افزایش تولید داشتیم و با توسعه پارس جنوبی به طور متوسط ۵ درصد به تولید ما اضافه می‌شد، اما میزان مصرف هم به‌طور متوسط ۵ الی ۷ درصد اضافه شده است و همواره در زمستان با مشکل تامین گاز مواجه بودیم. اما از این به بعد ما نه‌تنها افزایش تولید نداریم، بلکه کاهش تولید هم داریم و کاهش تولید نیز قابل توجه است. ناترازی با این روند به سرعت و به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. یعنی به جایی می‌رسیم که یک‌دهم گاز مورد نیاز کشور را هم نمی‌توانیم تامین کنیم.»
منصور دفتریان افزود: «از آن طرف پول هم نداریم؛ یعنی صندوق توسعه ملی ما تقریبا خالی است و درآمد نفت کفاف اداره کشور را نمی‌دهد. ما در ۵ ماه اول سال ۱۹ میلیارد دلار صادرات و ۲۴ میلیارد دلار واردات غیرنفتی داشتیم. در ۶ ماه اول سال درآمد نفتی ما یک‌پنجم عراق بود. نتیجه اینکه همه‌چیز نگران‌کننده است. ما مخزان مشترک با کشورهای همسایه داریم که با سرعت آن را تخلیه می‌کنند، اما ما پول نداریم و فقط نگاه می‌کنیم. اگر پول نداریم که مخزن مشترک را توسعه دهیم، پول برای تامین گاز هم نداریم. گاز جنوبی نیز درگیر افت است و تولید ما با سرعت کاهش پیدا می‌کند. در هر صورت وضعیت غیرعادی است. ما با این واقعیت مواجه هستیم که تولید در پارس جنوبی کاهش پیدا کرده است.»
ناترازی گاز در ایران امری تکراری است که هرساله ابعاد خطرناک‌تری از خود را نشان می‌دهد و قطعی گاز شهری در فصل زمستان و همچنین تعطیلی کارخانه‌های دولتی و خصوصی که مصرف‌کننده گازند، طی سال‌های اخیر یکی از نمود‌های آن بوده است. دولت رئیسی نیز مانند دولت‌های قبلی در نظام جمهوری اسلامی، به‌دلیل نداشتن برنامه‌ریزی مناسب و همچنین تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه ایران، عملکردی ضعیف و غیرشفاف در این حوزه داشته و با این وصف، به نظر می‌رسد در زمستان امسال نیز به‌دلیل ناترازی گازی، ماه‌های سختی در انتظار شهروندان و صاحبان صنایع در ایران باشد.
رئیس انجمن مهندسی گاز ایران در بخش پایانی سخنان هشدارآمیز خود تاکید کرد که احتمالا مسئولان سازمان برنامه و بودجه و دولت ابراهیم رئیسی هم نمی‌دانند که «چه فاجعه‌ای در انتظار ایران است».
او گفت: «ما از انجمن مهندسی گاز، نامه‌ای به آقای مخبر نوشتیم که امنیت تامین انرژی ما شدیدا به خطر افتاده است و در کشور ما امکان تولید برق از باد و خورشید را به خوبی داریم که باید از آن استفاده کنیم. از سوی دیگر، انرژی در کشور باید متولی داشته باشد. وقتی بالاترین هزینه کشور و درآمد کشور از انرژی است و ۱۰۰ میلیارد دلار انرژی مصرف می‌کنیم، بزرگ‌ترین قطب اقتصاد کشور نمی‌تواند بدون متولی باشد که بگوید چرا ۱۵ برابر سرانه ژاپنی‌ها مصرف می‌کنیم؟ همه نقاط کشور یک متولی دارد، اما انرژی کشور متولی ندارد. چرا شرکت توانیر در شبکه انتقال اینقدر پرتی انرژی دارد؟ ترکیه ۱۲ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کند ولی ما امسال فقط ۱۳ درصد به مصرف اضافه کردیم. اصلا این اعداد قابل توجیه نیست؛ ابتدایی‌ترین آدم هم جلو بیاید وحشت می‌کند که چطور ما این همه پول را دور می‌ریزیم.»
اما در همین هنگام و در حالی که ریسک سرمایه‌گذاری خارجی و خصوصی در صنعت نفت و گاز ایران هر روز بیشتر می‌شود، عراق با تنوع‌بخشی به قراردادهای نفتی سرمایه‌گذاران خارجی را جذب می‌کند و از میدان‌های مشترک با ایران بیشترین بهره را می‌برد. از طرفی، داده‌های میدانی و پژوهشی نشان می‌دهد که اقدام‌های اخیر عراق به جذب سرمایه‌گذاران خارجی صنعت نفت و گاز ایران محدود نیست و پیمانکاران و سرمایه‌گذاران داخلی را هم شامل می‌شود. این کشور با پرداخت دستمزدهای بالا متخصصان و نیروهای کار ایرانی را نیز به سوی خود فرا می‌خواند.
از سوی دیگر و هم‌زمان با انتشار اخبار گم شدن دوسوم گاز مایع تولیدی در ایران، افزایش ناگهانی قیمت سیلندر (کپسول) گاز مایع نیز در آستانه فصل سرما، باعث ایجاد صف‌های طولانی و کمبود و سهمیه‌بندی آن برای مردم استان‌های مختلف ایران شده است. بر اساس گزارش‌های منتشر‌شده، اکنون در شرایطی که قیمت مصوب هر سیلندر گاز مایع ۲۷ هزار و ۹۰۰ تومان است، بهای آن به ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان رسیده و شهروندان در شهرهای مختلف با انتشار تصاویری اعلام کرده‌اند حتی با قیمت جدید هم تهیه گاز مایع ممکن نیست، سیلندر به میزان کافی توزیع نمی‌شود و باید ساعت‌ها در صف برای خرید ایستاد.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۱۰ دسامبر ۲۰۲۳