مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه لایحه بودجه ۱۴۰۳ را رد کرد. منابع رسمی گوناگون دلیل اصلی رد این لایحه را کسری بودجه اعلام کردند. اخبار ضد و نقیضی از میزان کسری بودجه اعلام شده است. برخی منابع از کسری بودجه هزار همت (همت = هزار میلیارد تومان) سخن می‌گویند و برخی دیگر این رقم را تا ۴۰۰ هزار همت نیز اعلام کرده‌اند. اما نقطه اشتراک همه آن‌ها این است که کسری بودجه در لایحه بودجه ۱۴۰۳ کاملا مشهود است. با وجود این، دولت زیر بار این ارقام نمی‌رود و می‌گوید هیچ کسری بودجه‌ای در کار نیست.
بر اساس آخرین گزارشی که تا کنون مرکز پژوهش‌های مجلس از لایحه بودجه ۱۴۰۳ منتشر کرده است، میزان کسری بودجه در سه بخش بررسی شده است که شامل «کسری تراز عملیاتی»، «کسری بودجه عمومی»، و «کسری اقلام فرابودجه‌ای» می‌شود. طبق این آمار، به‌طور کلی میزان «کسری تراز عملیاتی» در لایحه بودجه ۱۴۰۳ مبلغ ۳۰۵ همت (هزار میلیارد تومان) ذکر شده است. همچنین، «کسری بودجه عمومی» در این لایحه ۲۷۲.۵ همت و «کسری اقلام فرابودجه‌ای» ۵۵۷ همت برآورد شده است.
در نتیجه، بر اساس این گزارش، در مجموع «هزار و ۱۳۴ همت» کسری بودجه در برای سال ۱۴۰۳ پیش‌بینی شده است.
حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه مجلس، در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۳، دولت کسری بودجه ۴۰۰ همتی خواهد داشت. حاجی بابایی در برنامه تلویزیونی «گفت‌وگوی ویژه خبری» با داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، مناظره کرد و با اشاره به کسری بودجه ۴۰۰ همتی اعلام کرد که مجلس به همین دلیل این لایحه را رد کرده است.
در این مناظره، حاجی بابایی اختلاف‌نظر ۴۰۰ همتی با داوود منظور داشت. نماینده دولت می‌گفت هیچ کسری بودجه‌ای وجود ندارد و این اختلاف ۴۰۰ همتی عجیب به نظر می‌آید.
رئیس کمیسیون تلفیق در مورد این کسری بودجه گفت: «در لایحه بودجه برای سال ۱۴۰۳، در حالی ۷۵۸ همت هزینه پیش‌بینی شده [است] که تنها ۶۰۰ همت درآمد در نظر گرفته شده بود. یعنی حداقل ۱۵۸ همت بودجه سال آینده کسری دارد. این را دولت چگونه می‌خواهد تراز کند؟»
او در ادامه بار دیگر با اشاره به اینکه در خوش‌بینانه‌ترین حالت بودجه سال آینده حدود ۴۰۰ همت کسری دارد، گفت: «آقای منظور طوری ناترازی انرژی را تفسیر می‌کند انگار مجلس می‌گوید انرژی گران شود. خیر. مجلس طرفدار مردم است و می‌خواهد ارزان کند. برای مثال، در تبصره ۱۴ بودجه سال جاری، ۶۵۰ همت اعتبار در نظر گرفته شده و الان تا برج ۸ حدود ۱۲۵ همت کسری دارد و پیش‌بینی مجلس تا پایان سال بیش از ۲۰۰ همت کسری است و سال گذشته نیز بر همین منوال بود.»
از سوی دیگر، جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون برنامه و بودجه، نیز تایید کرد که کسری بودجه اصلی‌ترین دلیل رد کردن لایحه است. این نماینده مجلس در گفت‌وگو با ایلنا کسری بودجه را بیشتر از ۳۰۰ همت عنوان کرد و گفت: «مهم‌ترین و اولین عامل رای ندادن مجلس به کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ بحث کسری بودجه است. در بودجه ۱۴۰۳، یک کسری بالای ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی دیده شد که این کسری هم قابل جبران نبود.»
کوچکی‌نژاد افزود که تطابق نداشتن لایحه بودجه با برنامه هفتم، افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش‌افزوده، و افزایش درآمدهای مالیاتی از دیگر ایرادهایی بود که نمایندگان مجلس بر لایحه ۱۴۰۳ وارد کرده بودند. نمایندگان مجلس در مصاحبه‌هایشان مدعی حمایت از حقوق شهروندان شدند و ادعا کردند که مخالف افزایش فشار دولت بر شهروندان‌اند. این در حالی است که چندی پیش، مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد داد که دولت برای تامین کسری بودجه‌اش، ارز ۲۸۵۰۰ تومانی را به نرخ ۳۵ هزار تومان برساند. اگر چنین شود، ارز کالاهای اساسی با قیمتی بیشتر به واردکنندگان داده می‌شود و می‌تواند افزایش عمومی قیمت‌ها را در پی داشته باشد.
این‌ها تنها انتقادهایی نیست که به لایحه بودجه سال آینده شده است. یک استاد دانشگاه علامه طباطبایی بحثی تکراری در مورد بودجه در جمهوری اسلامی را پیش کشیده است. حجت‌الله میرزایی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، به این موضوع پرداخته است که دولت بار کسری بودجه را بر دوش مردم انداخته و هیچ‌وقت از بودجه نهادهای حکومتی نمی‌کاهد.
میرزایی در این‌باره گفت: «دولت به‌هیچ‌وجه حاضر نیست از هزینه‌های غیرضرور خود- از جمله هزینه‌هایی که دخالت در اقتصاد ایجاد کرده یا هزینه‌های بسیاری از موسسات غیرضروری، که نه‌تنها کمکی به حقوق شهروندی نمی‌کنند، بلکه حتی کارکرد اصلی آن‌ها تضییع حقوق شهروندی است، یا سازمان‌هایی که کارکردی جز بوق‌های ایدئولوژیک ندارند، مانند صدا و سیما- بکاهد.»
این اقتصاددان در گفت‌وگو با جماران گفت: «چرا در رابطه با آن‌ها هیچ صرفه‌جویی نمیشود؟ اما انواع و اقسام بار مالی و ریخت‌وپاش‌ها را به جامعه تحمیل می‌کنند. این کسری بودجه چرا ایجاد شده و چرا دولت بخش زیادی از هزینه‌های غیرضروری خود را کاهش نمی‌دهد؟ اما انواع و اقسامی از ریاضت‌ها و دشواری‌ها را، مانند کاهش دائمی قدرت خرید صاحبان حقوق و دستمزد ثابت، به مردم تحمیل می‌کند؟»
طبق قانون، دولت باید ظرف چند روز برای اصلاح ایرادهای لایحه اقدام کند. مجلس نیز دو روز فرصت دارد که لایحه اصلاح‌شده را دوباره بررسی کند. اما مشخص نیست این میزان کسری بودجه، که در چند ماه بررسی لایحه بودجه به چشم دولت نیامده است، اکنون چگونه قرار است در ظرف چند روز رفع شود.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۳۰ دسامبر ۲۰۲۳