مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی بودجه وزارت آموزش و پرورش در هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۲ را بررسی و بر اساس آن اعلام کرد که ۹۰ درصد بودجه سال جاری این وزارتخانه صرف حقوق و دستمزدها شده است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تنها ۶۷.۵ درصد از اعتبارات هزینه‌ای آموزش و پرورش -که در قانون بودجه این سال تصویب شده بود- تا آبان ماه سال جاری محقق شده است.
از این میان ۹۰ درصد این بودجه نیز صرف حقوق و دستمزدها شده است. از سوی دیگر، اعتبارات سرمایه‌ای که باید صرف توسعه فضاهای آموزشی می‌شد نیز تنها به میزان ۲۵ درصد محقق شده است. در نتیجه عمده بودجه ۱۴۰۲ در هشت ماهه نخست سال برای دستمزد کارکنان خرج شده و بودجه چندانی برای توسعه آموزشی باقی نمانده است.
مرکز پژوهش‌ها در این گزارش که به بررسی میزان تحقق بودجه وزارت آموزش و پرورش در هشت ماه نخست سال جاری پرداخته، نوشته است که از ۱۹۴ هزار و ۲۴۱ میلیارد تومانی که بنا بود به وزارت آموزش و پرورش اختصاص یابد، ۱۳۱ هزار و ۸۲ میلیارد تومان به این وزارتخانه پرداخت شده است.
آن‌طور که مرکز پژوهش‌ها اعلام کرده است حدود ۹۰.۱ درصد از بودجه تحقق‌یافته آموزش و پرورش (برابر با ۱۱۸ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان) صرف حقوق و دستمزد کارکنان و بازنشستگان آن شده است. خرج بیش از حد بودجه برای حقوق و دستمزد در حالی است که بودجه نوسازی و توسعه مدارس در وضعیت بحرانی قرار دارد، به‌طوری که تنها ۲۵ درصد از میزان مصوب‌شده آن تا آبان امسال محقق شده است.
در حالی که ۹۰ درصد از بودجه سال خرج دستمزد و حقوق شده، اما وزارت آموزش و پرورش کماکان حقوق و حق‌التدریسی بسیاری از معلمان را پرداخت نکرده است. علاوه بر نحوه پرداخت حقوق، میزان حقوق بازنشستگان و کارکنان آموزش و پرورش نیز در چند سال اخیر همواره محل اعتراض فرهنگیان و بازنشستگان بوده است. آن‌ها معتقدند رئیس سازمان برنامه و بودجه و رئیس سازمان امور اداری و استخدامی کشور دست‌کم باید در مورد ساماندهی کارکنان دولت اعم از شرکتی‌ها و قراردادی‌ها و استخدام آن‌ها اقدام کند و به بی‌عدالتی در نظام پرداخت کارکنان خاتمه دهد.
به گفته فعالان فرهنگی، استخدام نیروی خدمات، پیش‌دبستانی‌ها، قراردادی‌ها و نهضتی‌ها در آموزش و پرورش به واسطه اینکه در نظام تعلیم و تربیت خدمت می‌کنند باید در اولویت قرار بگیرد. بسیاری از معلمان کماکان به‌صورت غیر رسمی و حق‌التدریسی در مدارس مشغول به تدریس‌اند و آموزش و پرورش با وجود کمبود معلم در سال جاری اقدامی برای جذب این افراد نکرده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارش خود نتیجه‌گیری کرده است که تقریبا همه بودجه‌ای که به آموزش و پرورش تخصیص داده شده برای پرداخت حقوق کارکنان و بازنشستگان این وزارتخانه صرف شده و برای پروژه‌هایی که وضعیت آموزشی را متحول خواهند کرد، مبلغی باقی نمانده است. در نتیجه می‌توان گفت که علاوه بر اینکه کسری بودجه یکی از مشکلات عدیده این وزارتخانه و دولت است، نیاز شدیدی به افزایش بودجه این وزارتخانه مهم دیده می‌شود.
اما آموزش و پرورش همه این بودجه را صرف معلمان نکرده است. آموزش و پرورش در سال جاری تفاهم‌نامه‌ای با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی امضا کرد که بر اساس آن، بنا شد سه هزار و ۲۰۰ سربازــ‌‌معلم به شرط اولویت «بسیجیان فعال و دارای کارت تکمیلی بسیج» در مدارس دخترانه و پسرانه ایران مشغول به کار شوند.
وزیر آموزش‌وپرورش نیز دی‌ماه سال جاری از استخدام ۱۹ هزار روحانی و طلبه دیگر با عنوان «معلم پرورشی» خبر داد. این اتفاق در راستای طرحی رخ داد که آموزش و پرورش قصد داشت در هر مدرسه یک روحانی را به صورت ثابت مستقر کند.
در حالی که بسیاری از مدارس در سال جاری با مشکل کمبود معلم روبرو بودند، وزیر آموزش و پرورش با راه‌اندازی طرح محراب اعلام کرد که این وزارتخانه بر تداوم حضور روحانیون در مدارس تاکید دارد. او همچنین اعلام کرد که هم‌اکنون هفت هزار و ۲۸۰ نمازخانه در مدارس و مراکز آموزشی در حال ساخت است.
با این حساب به نظر می‌رسد نه تنها بخش زیادی از سهم حقوق و دستمزدهای این وزارتخانه به طلاب، روحانیون و بسیجی‌ها اختصاص می‌یابد، بلکه بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های عمرانی و توسعه آموزش نیز صرف ساخت نمازخانه برای مدارس شده است. این در حالی است که به گفته نمایندگان مجلس، ۱۰۰ هزار کلاس درس بدون معلم در ایران وجود دارد.
معین‌الدین سعیدی، نماینده چابهار در مجلس، پیش از این اعلام کرده بود که سیستان و بلوچستان با کمبود دست‌کم ۱۵ هزار معلم روبرو است و از سوی دیگر، خبرگزاری ایلنا نیز ۲۳ مهر در گزارشی اعلام کرد که کمبود معلم در برخی مدارس ارومیه موجب تعطیلی کلاس‌های درس این استان شده است.
سیدسلمان ذاکر، نماینده ارومیه در مجلس هم از کمبود معلم در ۵۰۶ مدرسه شهرستان ارومیه خبر داد و محمد وحیدی، عضو کمیسیون آموزش مجلس، نیز هشتم آبان ماه اعلام کرد که ۱۰۰ هزار کلاس درس در ایران بدون معلم است.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۱۹ ژانویه ۲۰۲۴