با نزدیک شدن به بازگشایی مدارس، باز هم مثل هر سال گزارش‌ها از ناتوانی خانوارها برای خرید نوشت‌افزار حکایت دارد. قیمت برخی اقلام نوشت‌افزار نسبت به سال گذشته بیش از صد درصد افزایش یافته است.
بازار نوشت‌افزار مانند اکثر بازارهای فعال در ایران با رکود تورمی روبروست و همین موضوع سبب زیان فعالان بازار شده است. هر ساله از اواخر امرداد بازار نوشت‌افزار رونق پیدا می‌کرد و خانواده‌ها برای خرید وسایل مورد نیاز فرزندان دانش‌آموز خود اقدام می‌کردند.
در سال‌های گذشته اما میزان تقاضا برای نوشت‌افزار با کاهش چشمگیری روبرو شده و بسیاری از خانواده‌ها توان خرید آنها را ندارند و تنها به خرید اقلام خیلی ضروری اقدام میکنند.
در دومین هفته شهریورماه نیز گزارش‌ها از بی‌رونقی بازار نوشت‌افزار حکایت دارد. فروشندگان می‌گویند به دلیل تنوع زیادی که در این اقلام وجود دارد ناچارند سرمایه زیادی را برای تأمین انواع آنها به کار بگیرند تا در فضای رقابتی بتوانند نظر مشتری‌ها را جلب کنند. با اینهمه فروش ناچیز به دلیل کاهش قدرت خرید خانوارها سبب عدم سوددهی فروشندگان محصولات مورد نیاز دانش‌آموزان شده است.
محسن گلستانی رئیس اتحادیه صنف نوشت‌افزار تهران درباره وضعیت امسال بازار گفته «اکثر کالاهای لوازم التحریر مازاد عرضه دارند. کالاهای اساسی در صنف نوشت افزار شامل مواردی مانند دفتر مشق و خودکار و مداد و پاک کن و تراش هستند.»
او افزایش قیمت کالاها در این بازار را «ناشی از افزایش قیمت ارز و بهای تمام شده در بخش تولید در یکسال اخیر» دانسته و گفته «صنف ما هزینه‌های زیادی دارد. عمده تولیدی‌های این صنف در تابستان است که قطعی برق هزینه تولید را در این فصل بالا می‌برد.»
این فعال صنفی همچنین از تعطیلی شماری از واحدهای صنفی به دلیل بحران مالی خبر داده و گفته «در شهر تهران حدود ۱۸۰۰ واحد صنفی مربوط به فروش لوازم التحریر داریم. متأسفانه به دلیل اوضاع بد اقتصادی و افت تقاضا در صنف لوازم التحریر، در سال ۱۴۰۲، حدود صد واحد در شهر تهران تعطیل شده‌اند.»
او گفته شواهد نشان می‌دهد روند تعطیلی واحدهای صنفی در سال جدید هم ادامه خواهد داشت و افزوده که «به دلیل افت قدرت خرید، چند سالیست که پیک فروش لوازم التحریرمان از ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر کاهشی بوده است. اگر قبلاً یک جعبه مداد برای دانش‌آموز خریداری می‌شد، الان به صورت دانه‌ای خرید میکنند. پیک تقاضا لوازم التحریر کاهش پیدا کرده و میزان تقاضا از شهریور تا مهر، به طول سال انتقال پیدا کرده است.»
دولت در تلاش است با قیمت‌گذاری دستوری بازار نوشت‌افزار را مدیریت کند با اینهمه اقلام مورد پسند دانش‌آموزان که دارای کیفیت بهتر و جذابیت در طراحی هستند، در فهرست قیمت‌گذاری دستوری دولت دیده نمی‌شود.
جعفر علی‌جعفری رئیس اتحادیه لوازم‌التحریر استان سمنان گفته «برای قیمت ۳۸ قلم از نوشت‌افزارها یک مصوبه تعیین شده و به فروشگاه‌های لوازم‌التحریر ابلاغ شده، بنابراین تمامی فروشندگان موظف هستند بر طبق این مصوبه لوازم‌التحریر خود را به فروش برسانند.»
خبرگزاری «ایسنا» در گزارشی میدانی اعلام کرده قیمت کوله‌پشتی دانش‌آموزی از ۳۰۰ هزار تومان شروع می‌شود تا ۱/۵ میلیون است. این در حالیست که گزارش‌های دیگری قیمت کوله‌پشتی‌های برخی برندها را تا ۶ میلیون تومان هم اعلام میکنند.
قیمت یک بسته مدادرنگی شش تایی ایرانی از ۱۳۰ هزار تومان شروع و قیمت برندهای خارجی میلیونی می‌شود. قیمت هر عدد خودکار از ۱۵ هزار تومان و قیمت هر عدد مدادفشاری از ۳۰ هزار تومان شروع می‌شود.
دفتر یکی از اقلام پرمصرف دانش‌آموزان است و هر عدد دفتر ساده تولید ایران حداقل ۵۰ هزار تومان است و دفاتر مرغوب خارجی بیش از صد هزار تومان قیمت دارند.
خبرگزاری «ایسنا» نوشته مجموع قیمت حداقل اقلام نوشت‌افزار مورد نیاز یک دانش‌آموز دبیرستانی بیشتر از ۲ میلیون تومان آب می‌خورد اما هزینه نوشت‌افزار مورد نیاز دانش‌آموزان دبستانی که تعداد دفاتر بیشتر و اقلامی مانند گونیا و نقاله و مدادرنگی را نیز شامل می‌شوند خیلی بیشتر خواهد شد.
هزینه شروع آغاز سال تحصیلی برای خانوارها فقط شامل نوشت‌افزار نیست و مواردی چون لباس فرم مدرسه و کفش را نیز شامل می‌شود.
بر اساس قیمت‌های موجود در بازار یک خانواده دارای سه فرزند حتی اگر ارزانترین اقلام ایرانی را خریداری کنند باز هم باید دست‌کم رقمی معادل یک ماه حقوق یک کارگر را برای خرید اقلام مورد نیاز فرزندان دانش‌آموز هزینه کنند.
از سوی دیگر در حالی که بر اساس قوانین جمهوری اسلامی و اصل ۳۰ قانون اساسی مدارس دولتی رایگان هستند، اما سال‌هاست این مدارس اقدام به دریافت شهریه میکنند.
روزنامه «آرمان ملی» گزارش داده دریافت شهریه از اولیا در مدارس دولتی به عنوان «کمک به مدرسه» اما به صورت اجباری است. این گزارش افزوده کمک‌های مردمی در مدارس دولتی با مصوبه انجمن اولیا و مربیان به‌شکل اجباری دریافت می‌شود و پرونده تحصیلی و کارنامه دانش‌آموزان وسیله‌ای برای گروکشی و دریافت پول اجباری می‌شود.
«آرمان ملی» با اشاره به دیگر هزینه‌های دانش‌آموزان از جمله نوشت‌افزار و سرویس رفت و آمد و… نوشته «تهیه لباس فرم برای دانش‌آموزان هزینه‌ای از حداقل ۷۰۰ هزار تا حداکثر سه میلیون تومان به همراه دارد و البته اگر لباس فرم کت و شلوار باشد، قیمت بالاتری خواهد داشت.»
«آرمان ملی» همچنین نوشته فرض کنید یک کارگر با تمامی اضافه کار و مزایا با دریافتی ۱۵ میلیون با این هزینه گران و این خرده‌فرمایش‌مدارس چگونه باید کنار بیاید؟
یکی از والدین که فرزندش در دوره ابتدایی یکی از مدارس غیردولتی مطرح در شهر تهران تحصیل می‌کند به خبرنگار «تسنیم» گفت: «برای تهیه لباس فرم مدرسه که مانتو، شلوار و مقنعه است هزینه‌ای بالغ بر دو میلیون و ۱۰۰ هزار تومان دریافت میکنند، مگر هزینه لباس فرم برای یک کودک دبستانی چقدر است که این رقم بالا را تعیین کرده‌اند. اگر بخواهم به یک مزون هزینه دوخت مانتو بدهم آن هم برای فرد بزرگسال، هزینه کمتری دارد.»
با این حال برخی مدارس غیردولتی هم بدون تعیین لباس فرم خاص برای مدرسه، اعلام کرده‌اند که بلوز سفید و شلوار سرمه‌ای برای حضور دانش‌آموزان در مدرسه تهیه کنند.
البته در مدارس دولتی هم تهیه لباس فرم برای دانش‌آموزان کم‌هزینه نیست، خرید لباس فرم برای دانش‌آموز پایه دوم دبستان با جنس پارچه کم‌کیفیت، ۸۰۰ هزار تومان برای خانواده‌ها هزینه دارد.
برخی مدارس نیز یک «پکیج» لباس شامل لباس فرم و لباس ورزش را تهیه کرده که هزینه‌هایی بیش از یک میلیون تومان دارد و تهیه آن برای دانش‌آموزان اجباری است!
از سوی دیگر تغییر سالانه مدل و رنگ لباس فرم در برخی مدارس منجر به آن شده که خانواده‌ها نتوانند از لباس فرم سال گذشته استفاده کنند و چاره‌ای ندارند تا هر سال هزینه‌ای را برای خرید لباس فرم پرداخت کنند.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۳۱ اگوست ۲۰۲۴