یک نماینده مجلس شورای اسلامی از افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی بنزین در سال آینده در ایران خبر داده است. افزایش قیمت بنزین سبب افزایش قیمت کالاها و خدمات شده و موجی از گرانی را ایجاد خواهد کرد.
علی‌اصغر نخعی‌راد نماینده مشهد و عضو کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی روز گذشته از افزایش بنزین «به گونه‌ای که تحت فشار اقتصادی قرار نگیرند و تاثیرات تورمی زیادی بر اقتصاد نداشته باشد» خبر داد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی اعلام کرده رقم افزایش بین ۱۵ تا ۲۰ درصد و کمتر از نرخ تورم خواهد بود و از مردم خواست به شایعات توجه نکنند و به تصمیمات قانونی مجلس اعتماد کنند.
علی‌اصغر نخعی‌راد با تأکید بر «لزوم حفظ آرامش در جامعه» گفته هر گونه تغییر در نرخ سوخت نیازمند اخذ مجوز از مجلس شورای اسلامی است و هیچ تصمیمی بدون رعایت قوانین و مقررات اتخاذ نخواهد شد.
مسعود پزشکیان در نشست مطبوعاتی روز ۲۶ شهریور گفت این اقتصاد «نیاز به مداخله و درمان» دارد و از رسانه‌ها خواست تا در این زمینه «همکاری» کنند تا «بتوانیم روش‌های درمانی را به مرحله اجرا درآوریم.»
او افزود: «نباید انتقاد کنیم که چرا داروی تلخ به مردم می‌دهیم.»
محمدرضا عارف معاون اول دولت چهاردهم نیز در جلسه معارفه وزیر نفت درباره لزوم مدیریت سوخت گفت: «تولید روزانه بنزین ما ۱۱۰ میلیون لیتر و مصرف تا ۱۴۰ میلیون لیتر است. کدام عقل سلیم می‌تواند بپذیرد بنزین را با دلار وارد کنیم و با قیمت ۱۵۰۰ تومان بفروشیم؟ البته فعلاً کاری نمی‌خواهیم بکنیم و نگویند عارف حرفی زده و دولت دنبال آزادسازی است ولی این‌ها واقعیت است.»
مسعود پزشکیان پس از آنکه به عنوان رئیس دولت چهاردهم و پیروز انتخابات ریاست جمهوری معرفی شد، در گفتگویی با وبسایت علی خامنه‌ای به ناترازی بنزین اشاره کرده و گفته بود که «در حال حاضر برای خرید بنزین، هشت میلیارد دلار پول پرداخت می‌شود. یعنی بنزین را حدود ۳۰ یا ۴۰ هزار تومان می‌خریم، بعد ۱۵۰۰ تومان می‌فروشیم. خب تا کجا می‌توانیم این کار را بکنیم؟»
در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری نیز علی عبدالعلی‌زاده رئیس ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان در یک کنفرانس خبری در خبرگزاری «ایرنا» با اشاره به ارقام ۲۵ و ۵۰ هزار تومان برای هر لیتر بنزین، گفته بود «هر قیمتی که برای بنزین کارشناسی شود، خواهید دید که آنچنان با آرامش و همکاری مردم جا می‌افتد!»
این همه افزایش قیمت بنزین را محتمل کرده و مورد توجه کارشناسان و افکار عمومی قرار داده است. به ویژه آنکه کسری بودجه سبب شده افزایش قیمت بنزین به عنوان گزینه‌ای در جهت کاهش هزینه‌های دولت و مدیریت کسری بودجه مطرح شود چون با افزایش قیمت بنزین دولت رقم کمتری برای یارانه بنزین هزینه خواهد کرد.
غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و از اعضای تیم انتخاباتی مسعود پزشکیان روز گذشته اعلام کرد که «دولت پزشکیان با کسری بودجه شدید بجا مانده از دولت قبل مواجه است و آنطور که خود دولت می‌گوید، کسری بودجه موجود کشور بین ۷۵۰ هزار تا ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.»
محمدرضا عارف معاون اول مسعود پزشکیان نیز هفته گذشته گفته بود «کسری که الان در وسط سال با آن مواجه هستیم حدود هزار هزار میلیارد تومان است.»
معاون اول رئیس دولت چهاردهم همچنین تاکید کرده بود «در سال گذشته تراز تجاری ما ۱۷ میلیارد دلار منفی بوده است.»
ایران تا اواخر دهه ۹۰ صادرکننده بنزین بود و اکنون یکی از واردکنندگان آن شده است. بر اساس آمارهای حکومتی در سال گذشته ۳ میلیارد دلار واردات بنزین انجام شده و مجلس شورای اسلامی نیز برای واردات بنزین ۸۰ هزار میلیارد تومان بودجه تصویب کرده است.
در چنین شرایطی به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، ناچار به واردات بنزین برای تأمین نیاز داخلی است و این کار از مسیر تهاتر و سوآپ انجام می‌شود.
بر اساس آمارها در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸و بعد از افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس از شهریور ۱۳۹۹ ایران به صادرکننده بنزین تبدیل شد.
آمارها همچنین نشان می‌دهد در نوروز امسال به طور متوسط روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین در کشور توزیع شده که نسبت به سال قبل ۶ درصد افزایش داشت.
مقامات حکومتی بدون اشاره به عقب‌ماندگی در تولید، افزایش مصرف از سوی مردم را عامل کمبود بنزین معرفی می‌کنند.
با اینهمه افزایش قیمت بنزین به طور مستقیم و غیرمستقیم بر افزایش قیمت همه کالاها و خدمات اثر خواهد گذاشت و به عاملی برای تحریک تورم تبدیل خواهد شد. در چنین شرایطی و با توجه به قرار داشتن بیش از ۶۰ درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر و مشکلات معیشتی انباشته شده، بسیاری از کارشناسان نسبت به افزایش قیمت بنزین در شرایط کنونی هشدار می‌دهند.
از جمله فرشاد مومنی اقتصاددان و تحلیلگر اقتصادی گفته است: «باید به آقای پزشکیان بگوییم در دنیایی که تا این میزان پیچیده است، هر کس به شما آدرس های سر راست و ساده داد، بدان نسبتی با علم ندارد. باید به ایشان گفته شود این تصور که وضعیت متغیر چند ۱۰ متغیری مانند بنزین، فقط با افزایش قیمت درست می شود، از زبان افرادی بیرون می آید که با منافع رانتی، نسبت دارند و حداقل این است که دانش و صلاحیت علمی کافی ندارند.»
این اقتصاددان اصلاح‌طلب افزوده که «رئیس جمهور را می ترسانند که چگونه می خواهید حقوق کارکنان دولت را بدهید. به جای افزایش قیمت بنزین، کسی به ایشان مشاوره نمی دهد که اگر فقط مانع یک فسادی مانند فساد چای دبش شوید، از کل درآمد انتظاری از شوک قیمت بنزین، بیشتر عایدی خواهید داشت.»
فعالان صنفی و تشکل‌های کارگری و بازنشسته نیز نسبت به افزایش قیمت بنزین هشدار می‌دهند. «شورای بازنشستگان ایران» در مطلبی که در کانال تلگرامی این تشکل منتشر شده نوشته که «فکر می‌کنید نمی‌دانیم چرا در فکر گران کردن بنزین هستید؟ چون حامی منافع حکومتید و مردم جایگاهی برای شما ندارند. فقط حرف و وعده… .»
این تشکل مستقل بازنشستگان افزود: «بسیاری از مردمی که رای ندادند، به‌درستی می‌دانستند که هیچ تغییری رخ نخواهد داد و در بر پاشنه سابق می‌چرخد؛ چرا که ساختار فاسد و سودمحور است.»
«اتحادیه آزاد کارگران ایران» نیز هفته گذشته در مطلبی انتقادی نوشت «جناب رییس جمهور صادق، دغدغه مند و منطقی! در ابتدا حقوق کارگران کشور را به اندازه حقوق کارگرانِ، نه کشورهای ایسلند و لوکزامبورگ که حقوق سالانه کارگران در آنجا به ترتیب حدود ۸۱,۴۰۰ دلار و حدود ۸۵,۵۰۰ دلار است، بلکه به اندازه کارگرانِ کشورهای عربی و یا حداقل مطابق با قانون کار حکومتی و مطابق با تورم افزایش دهید آنوقت بر سر ارزان بودن قیمت بنزین داد سخن سر دهید!»
در ادامه آمده که «اما شما هرگز چنین کاری نمی کنید. با هزینه های “دلاری” حقوق های ”ریالی” و آن هم حقوق های چندین برابر زیر خط فقر را به کارگران و دیگر حقوق بگیران جامعه تحمیل می کنید. تازه به این هم اکتفا نکرده و با وقاحت تمام می خواهید دست به جراحی اقتصادی بزنید.»
به نظر می‌رسد دولت ریشه‌های اصلی ناترازی در بخش‌های مختلف انرژی از بنزین تا برق و گاز را نادیده گرفته و با راهکارهایی کوتاه‌مدت و مُسکن‌وار به دنبال پاک کردن صورت مسئله است.
عدم سرمایه‌گذاری و عقب‌ماندگی توسعه صنایع نفتی از سوی کارشناسان به عنوان عامل مهم کاهش تولید و ناترازی بنزین مطرح می‌شود. در همین رابطه سعید میرترابی، کارشناس اقتصاد انرژی در گفتگو با وبسایت «اقتصاد ۲۴» گفته نبود برنامه بلند مدت برای توسعه پتروپالایشگاه‌ه یکی از ایرادات مدیریت صنعت نفت در طی سال‌های اخیر بوده است.
این کارشناس انرژی توضیح داده «ایران به عنوان یک کشور صنعتی شناخته می‌شود و فارغ از این موضوع، جمعیت بالای کشور و تمرکز نیروی انسانی در شهر‌های بزرگ، نیاز به انرژی در کشور را چندین برابر کرده است. سال‌هاست که با بحران تامین انرژی همچون برق در فصل تابستان، گاز در زمستان و بنزین برای مصارف شهری و مردم مواجه هستیم.»
او افزوده که «در بحث توسعه پتروپالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی کشور برنامه‌ریزی جامع، راهبردی و بلند مدت نداشته و از این رو نتوانستیم گسترش و پیشرفت مناسبی را در این بخش شاهد باشیم. نه‌تنها توسعه بلکه ایجاد زیرساخت‌هایی که به نیاز داخلی پاسخ دهد.»
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴