«حجاب اجباری» از ابتدای انقلاب ۵۷ یکی از مناقشه برانگیزترین موضوعات در روابط حکومت اسلامی و مردم ایران بوده است. در ۱۶ اسفند سال ۱۳۵۷ و در زمانی که هنوز عمر انقلاب اسلامی کمتر از یک‌ماه بود، روح الله خمینی در جمع طلاب قم موضع خود را در مقابل حجاب به شکل علنی اعلام کرد: « «زن‌های اسلامی عروسک نیستند. زنان اسلامی باید با حجاب بیرون بیایند نه اینکه خودشان را بزک کنند. زنها هنوز در ادارات با وضع پیشین کار می‌کنند، زنها باید وضع خودشان را عوض کنند. البته کار در ادارات ممنوع نیست، اما باید زنان با حجاب اسلامی باشند. به من گزارش داده‌اند که در وزارتخانه ها زن‌های لخت هستند و این خلاف شرع است. زنها می‌توانند در کارهای اجتماعی شرکت کنند ولی با حجاب اسلامی».
یک روز پس از این اظهارنظر در سال ۵۷ که از قضا مصادف با هشت مارس بود، نخستین تظاهرات سراسری برای مقابله با امکان برقراری حجاب اجباری در ایران برگزار شد. گسترده بودن دامنه اعتراضات سبب شد تا طرح حاکمان جدید برای اجباری کردن حجاب در ایران به صورت گام به گام و در چند مرحله به اجرا دربیاید.
در نخستین گام در تابستان ۱۳۵۹ مجددا روح الله خمینی به بی‌حجابی زنان در محیط‌های عمومی و ادارات حمله کرد و پس از آن ورود زنان به ادارات دولتی بدون داشتن حجاب ممنوع شد. در گام بعد در مرداد ماه سال ۱۳۶۲ با الحاق «قانون تعزیرات اسلامی» به قانون «حدود و قصاص» با ایجاد زیربنایی قانونی برای شکل‌دهی به قانون مجازات اسلامی، موضوع حجاب به شکل رسمی «جرم‌انگاری» شد. در تبصره ماده ۱۰۲ این قانون زنانی که بدون رعایت حجاب در مکان‌های عمومی ظاهر شوند به ۷۴ ضربه حد شرعی شلاق محکوم می‌شوند.
جمهوری اسلامی از آن زمان تاکنون با اجرای طرح‌های امنیتی، پلیسی و فرهنگی و با صرف بودجه‌ای هنگفت تلاش کرده است تا زنان ایرانی را در هیئت و پوشش مطلوب خود قرار دهد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز تا پیش از تصویب کلیات سند عفاف و حجاب در شهریور امسال ۳ مصوبه در این رابطه داشته است که بر اساس آیین‌نامه اجرایی یکی از این مصوبات، طرح جنجالی «گشت‌های امنیت اخلاقی» یا همان «گشت ارشاد» به وجود آمده است.
این شورا در ۱۴ بهمن سال ۱۳۷۶ و به ریاست محمد خاتمی، ««اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف» را به تصویب رساند. رییس دولت اصلاحات در آخرین روزهایی که در مقام رییس جمهور اسلامی، ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی را برعهده داشت «راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف» را به تصویب رساند و اجرای آن را ابلاغ کرد. بر اساس این مصوبه شورای فرهنگ عمومی در زمستان سال ۱۳۸۴ مصوبه جامع‌تری درباره حجاب تصویب کرد. این مصوبه شورای فرهنگ عمومی که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید راه را برای ایجاد گشت‌های ارشاد در ایران به شکل رسمی باز کرد.
تمرکز رییس جدید قوه قضاییه بر نقش دستگاه‌ها در رعایت قانون حجاب روسای دانشگاه‌های بزرگ را به تکاپو انداخته است تا آیین‌نامه ها و شیوه نامه های مربوط به پوشش، آرایش و نحوه حضور دانشجویان در محیط دانشگاه را به روزرسانی کنند. دانشگاه تهران، نخستین دانشگاهی بود که این تغییرات جدید را در بهار امسال و حتی قبل از تصویب شیوه نامه جدید به اجرا گذاشت و با استقرار نیروهای جدید در گیت‌های ورودی دانشگاه، سختگیری‌ها در مورد پوشش زنان دانشجو را گسترده‌تر کرد. این موضوع در اردیبهشت امسال منجر به برگزاری تجمع اعتراضی دانشجویان این دانشگاه در برابر پردیس دانشکده هنرهای زیبا شد. در فراخوان این تجمع نوشته شده بود که « گردهم می‌آییم تا بگوییم اجرای طرح‌های حجاب و عفاف محکوم است». این تجمع با حمله نیروهای بسیج دانشجویی و همراهی حراست دانشگاه تهران به خشونت کشیده شد.
دانشجویان در این تجمع اعلام کردند که «حضور و استقرار نیروهای حفاظت فیزیکی زن در همراهی با ماموران پیشین، تعرض آشکار به حریم خصوصی دانشجویان، نقض مستقیم حقوق انسانی آنان و ستم عریان علیه زنان محصل است».
گزارشها حاکی است که پس از دانشگاه تهران، دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه امیرکبیر و روز گذشته دانشگاه تربیت مدرس نیز شیوه نامه جدیدی برای مقابله با بدحجابی در دانشگاه ها تدوین کرده‌اند.
هنوز مشخص نیست که در این شیوه نامه ها به ابلاغیه جدید دولت روحانی تحت عنوان «اقدامات اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب» در تاریخ ۲۰ مهرماه امسال، توجه شده است یا خیر.
عجیب‌ترین بخش این ابلاغیه در رابطه با وظایف وزارت علوم در دانشگاه‌ها است. بر اساس تبصره ۵ ماده ۵ این ابلاغیه، وزارت علوم تحقیقات و فنآوری باید «والدین» را در «نظارت و مراقبت بر رفتار فرزندان‌شان در محیط دانشگاه و خوابگاه» مشارکت دهد.
منبع: سایت ایندیپندنت، برگرفته از نوشته مجتبی دهقانی