شهرام صداقت*
همانطور که همه ی علاقمندان به میراث فرهنگی و گردشگری ایران می دانند، سازمان میراث فرهنگی (که چند ماهی ست نام وزارت خانه گرفته)، نه تنها، با بی توجهی های عمدی و غیرعمدی، میراث فرهنگی و تاریخی قبل از اسلام و یا غیرمذهبی ما را به ویرانی کشانده، بلکه گردشگری ایران را هم به وضعیت فلاکت باری درآورده است.
این سازمان که زیرنظر رییس جمهور کار می کند و رییس (و اکنون وزیر) آن عنوان معاون رییس جمهور را دارد، براساس قوانین موجود وظیفه اش حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ایرانزمین و جلب هر چه بیشتر گردشگر است، اما آن چه تاکنون انجام داده همدست شدن با دیگر ادارات و سازمان های حکومتی برای ویران کردن میراث فرهنگی غیرمذهبی ما از یک سو، و آلوده کردن گردشگری ایران با ایدئولوژی جمهوری اسلامی،(۱) از سویی دیگر است.
یکی از کارهای همیشگی سازمان این بوده، که پنهانی با همه ی اعمال و رفتار مخرب یا سودجویانه ای که سازمان های مختلف دولتی و یا وابسته به حکومت، در ارتباط با میراث فرهنگی و گردشگری، انجام می دهند، موافقت می کند اما وقتی سر و صدای مردمان بلند می شود در نقش مدافع میراث فرهنگی ظاهر شده و دعوایی زرگری راه می اندازد. دعوایی که همیشه هیچ نتیجه ی مطلوبی برای میراث فرهنگی یا گردشگری نداشته است.
تازه ترین همدستی سازمان میراث فرهنگی با سازمان های دیگر دولتی، دست اندازی بر اراضی مرغوب ملی (چه آن هایی که وقف بوده اند، و چه آن هایی که حکومت به دلایل غیر قانونی مصادره کرده) به بهانه ی «کمک به رشد گردشگری» و استفاده از آن ها برای ساختن شهرک ها و ویلاهایی خصوصی می باشد.
خلاصه ی ماجرا مرحله به مرحله از این قرار بوده است:
1 ـ در شهریور سال ۹۶ وزارت جهاد کشاورزی و شورای عالی شهرسازی و معماری پیشنهاد تبدیل «اراضی مرغوب ملی» را به هیئت وزیران می دهند. این پیشنهاد به سادگی تصویب می شود، با این توضیح که: هدف از تصویب این مصوبه «نیاز به اماکن تفریحی و اقامتی در مناطق توریستی و گردشگری کشور با اولویت سه استان شمالی» اعلام می شود و به دنبال آن از هشت استان کشور خواسته شد تا «مناطق مستعد» را برای احداث «ویلاها و دهکده های تفریحی» شناسایی کرده و اطلاع دهند.
2ـ دوستداران میراث فرهنگی به زودی کشف کردند که مسئولین در حال پیش فروش کردن این ویلاهای تفریحی به افراد هستند. و این ویلاها هیچ ربطی به گردشگری و بهبود وضعیت آن ندارد و روشن نیست که پول فروش این ویلاها به جیب چه کسانی می رود.
3ـ مونسان، رییس سازمان میراث فرهنگی در اسفند ماه سال ۹۷ در جمع خبرنگاران می گوید: «چون تمهیدات لازم دیده نشده ما با این طرح و اجرای آن مخالفت کردیم و نگران این هستیم که خدای نکرده از نام گردشگری سو استفاده شود و شهرک‌های گردشگری به شهرک‌های ویلاسازی و زمین خواری تبدیل شوند و گردشگری را بدنام کنند. از وزیر راه نیز خواستیم که ابلاغیه را برگرداند تا کارهای کارشناسی بیشتری روی آن انجام شود…. اگر قرار باشد به نام این شهرک‌ها واژه گردشگری اضافه شود، باید جزو مصادیق این وزارت خانه باشد.»
4 ـ طبق معمول ماجرای زمین های ملی و ساختن ویلاها به دست فراموشی سپرده شد تا این که چند روز قبل خبرگزاری مهر خبر ساختن ویلاهای خصوصی را به نام گردشگری اعلام کرد. و به قول یکی از علاقمندان به میراث فرهنگی در ایران: «این خبر برای روشن شدن اذهان نیست، بلکه برای این است که به از ما بهترانی که اهل ویلا خریدن هستند بگویند بشتابید ویلاها آماده شده است».
5 ـ اما در انتهای خبر منتشر شده گفته ی تازه ای آمده از ولی تیموری، معاون گردشگری که غیرمستقیم می گوید ماجرا به ما و گردشگری ربطی ندارد. و بهتر است همان عنوان «خصوصی» را داشته باشد: «شهرک گردشگری جزو مصادیق و تأسیسات گردشگری تعریف نشده است. درحالی که هم ستاد برای آن تشکیل داده اند و هم کارهای اجرایی آن انجام گرفته است. این اقدام با واکنش سازمان میراث فرهنگی رو به رو شد و توانستیم جلوی آن را بگیریم» یعنی جلوی دادن عنوان گردشگری به این ویلاها را.
تیموری این گونه ادامه می دهد: «اگر موضوعی به گردشگری مربوط می‌شود، ما به عنوان متولی باید در آن هم نقش داشته باشیم. در غیر این صورت {باید} نام آن به شهرک ویلایی تغییر کند. طبیعتاً مورد نظر ما نیست که به اسم گردشگری ویلاهای خصوصی ساخته شود. چون در معرفی مصادیق تأسیسات گردشگری، آمده است که این تأسیسات در واقع واحدهایی هستند که به قصد انتفاع عمومی ایجاد شده و به بهره برداری می رسند. وقتی قرار است استفاده خصوصی شود پس نمی‌تواند جزو مصادیق گردشگری قرار گیرد».
نتیجه:
زمین هایی را که جزو اموال عمومی ست، با نام توسعه گردشگری ضبط کردند، و بر آن ها ویلاهای خصوصی ساختند و اکنون که می خواهند آن ها را بفروشند، ارگان های دولتی خودشان را کنار کشیده اند و روشن نیست که چه کسانی مسئول دست اندازی بر اموال عمومی بوده اند و پول فروش این ویلاها (و زمین های ملی) به جیب چه کسانی می رود.
* از همراهان بنیاد میراث پاسارگاد در تهران
————————————————-
۱ـ آلوده کردن گردشگری ایران با ایدئولوژی جمهوری اسلامی
۲ـ تازه ترین خبر در ارتباط با ویلاهای خصوصی
برگرفته از بنیاد میراث پاسارگاد