حارث حسن (پژوهشگر حوزه عراق ) در گزارشی در سایت « پی آر آی» که توسط «ناس» ترجمه شد گفت: «جوانان عراقی ۴ ماه است که در خیابان ها دست به اعتراض زدند، اعتراضاتی که توسط نیروهای امنیتی سرکوب می شود و منجر به کشته شدن بیش از ۵۰۰ معترض و مجروح شدن هزاران نفر از تظاهرات کنندگان شده است در حالی که آنها فقط خواستار این هستند که ساختار سیاسی فاسد عراق از بین برود.
وی در ادامه افزود: « در ۲۴ ژانویه مقتدی صدر اعلام کرد که از پشتیبانی تظاهرات دست خواهد کشید که سبب شد تا حامیان وی از میدان «التحریر» مرکز تظاهرات خارج شوند و از آنجا که صدری ها از تظاهرات سال ۲۰۱۶ به عنوان عامل اصلی بسیج کردن مردم برای تظاهرات در خیابان ها شناخته می شدند، بسیاری از تحلیل‌گران گمان کردند که حرکت اعتراضات با خروج صدر و حامیانش متوقف خواهد شد.
حسن هم چنین گفت: «هفته گذشته گروه های شیعی هنوز بر این باور بودند که اگر صدر به معامله ای که سهم آن را از قدرت بیشتر کند برسد موج تظاهرات فعلی مورد حمایت مقتدی صدر انگیزه خود را از دست خواهد داد و در واقع مذاکراتی میان جریان صدر و گروه های مورد حمایت ایران با هدف انسجام شیعی بعد از ترور سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس صورت گرفت.
اما افزایش تظاهرات در خیابان های بغداد و سایر شهرهای جنوبی عراق و مشارکت دانشجویان عراقی در تظاهرات و شعارهای ضد صدر، گروه های شیعی و صدر را غافل‌گیر کرد و آشکار شد که این حرکت می تواند بدون حضور و حمایت صدر ادامه پیدا کند. علاوه بر این جریان صدر دچار بحران داخلی نیز شد از آنجا که برخی از حامیانش بعد از درخواست صدر برای خروج از میدان تظاهرات ترجیح دادند که در میدان تظاهرات بمانند.
وی به موضع اخیر اسعد الناصری از نزدیکان صدر اشاره کرد وگفت: «یکی از طرفداران صدر مدتی است از وی فاصله گرفته است و به تظاهرات کنندگان در میدان الحبوبی پیوسته است اما با وجود اینکه بسیاری از طرفدارانش پشتیبان او هستند اما صدر دیگر تسطلی بر تظاهرات کنندگان ندارد.
ظهور نسلی جدید
این تحلیل‌گر به ظهور نسل جدیدی از جوانان آگاه و سیاسی اشاره کرد و گفت که هیچ یک از گروه های اجتماعی و سیاسی فعلی نمی توانند کاملا این نسل جدید را کنترل کنند با وجود اینکه این گروه ها هنوز متفرق هستند و مرکزیت ندارد. وی در ادامه افزود: «تداوم این حرکت تا حد زیادی نشان دهنده دید نا اميد اقتصادی کشور است زیرا یکی بالاترین معدل های رشد جمعیت در خاورمیانه متعلق به عراق است که بیش از۵۸ درصد جمعیت آن زیر ۲۴ سال است. این نسل جدید نه تنها در آینده نیازمند شغل و مقام هستند بلکه از لحاظ اجتماعی تمایل بیشتری به تغییر شکل قدیمی حکومت داری نیز دارند.
حارث حسن هم چنین درباره علت این بحران فعلی گفت: «بحران فعلی به علت اختلالات روز افزون در سیاست نمایشی و نا عادلانه مقامات عراقی است از آنجا که درآمده های نفتی عراق را که ۹۵ درصد بودجه را تشکیل می دهد به صورت اشتباه استفاده کردند که سبب کاهش قیمت نفت در سال ۲۰۱۳ شد و از طرفی دیگر مبالغی که برای مبارزه با داعش می شد نیز باعث کاهش قدرت دولت در تامین خدمات عمومی و زیرساخت ها و شغل شد در حالی که گروه های حاکم در کشور نیز درآمد های کشور را برای پشتیبانی از رابطه بازی ها خود صرف می کردند.
وی درباره علت آغاز این تظاهرات گفت: «حرکت تظاهرات به مثابه دعوتی ضد فساد آغاز شد زیرا طبق گزارش سازمان شفافیت جهانی عراق مرتبه ۱۶۲ در فهرست فاسد ترین کشورها را از میان ۱۸۰ کشور دارد، فسادی که موجب انتشار فقر در تمام کشور شد تا جایی که نسبت فساد در ناصریه از شهرهای جنوبی عراق که تظاهرات شدید تری را نیز شاهد بوده به ۳۱ درصد رسیده است.»
حارث حسن به این اشاره می کند که گروه های حاکم کشور به جای روش سیاسی برای اصلاح قانون ساختار نظام به خشونت برای حفظ امتیازات‌شان روی می آورند که سبب شده جوانان میان بیکاری یا پیوستن به یکی از این گروه ها یکی را انتخاب کنند.
چگونه حرکت اعتراضات را تفسیر کنیم؟
اعتراضات کنونی در عراق نتیجه سلسله روابطی میان کشور و جامعه است که نشان دهنده درگیری میان گروه اقلیت حاکم بر کشور و ساکنان عادی کشور است که منافعی در این کشور ندارند. در وقتی که بسیاری از دانشجویان و فارغ التحصیلان به تظاهرات می پیوندند این نیاز بیشتر حس می شود که دولتی سر کار بیاید که منابع کشور فقط میان اقلیت حاکم و نیروهای شبه نظامی تقسیم نکند. گروه های حاکم بر کشور دو راه دارند: اینکه خواسته های ملت را نادیده بگیرند و تدابیر امنیتی را شدیدتر کنند یا اینکه از برخی منافع عقب نشینی کنند تا تغییری اساسی و ریشه ای در ساختار توزیع مناصب و نمایش سیاسی آنها رخ دهد. در هر دو صورت گروه های حاکم بر کشور با حقیقت جدیدی روبه رو هستند که بهتر است در آینده از بین نرود.
منبع سایت عراقی میدل ایست نیوز به زبان فارسی، ۱ فوریه ۲۰۲۰
تصویر برگرفته از سایت “ان ای اس نیوز” (nasnews)