سرنوشت نامعلوم جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی

نزدیک به یک ماه پس از سرنگونی پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین، نه تنها سرنوشت بازخوانی جعبه سیاه مشخص نیست، عاملان این فاجعه هنوز معرفی نشده و ابهام‌های موجود حل نشده باقی مانده است.

شب گذشته ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در گفتگو با تلویزیون ۱+۱ این کشور گفت که کی‌يف از مبلغ پیشنهادی ایران برای غرامت به خانواده جان‌باختگان راضی نیست.» به گفته او طرف ایرانی ۸۰ هزار دلار غرامت پیشنهاد داده که بسیار کم است و کی‌یف برای دریافت غرامت بیشتر ایران را تحت فشار قرار خواهد داد.

این در حالی است که میزان پرداخت غرامت به خانواده قربانیان ایرانی این پرواز هنوز روشن نیست. غلامعلی جهانگیری، معاون بیمه مرکزی گفته بود که حدود ۲۴ میلیون دلار خسارت برای مسافر، خدمه و بار این هواپیما پیش‌بینی شده که با احتساب ۷۰ میلیون دلار خسارت هواپیما، مبلغ کل قابل پرداخت دستکم ۱۰۰ میلیون دلار است. جهانگیری با اشاره به اینکه بیمه‌نامه اوکراینی در اختیار نیست، تاکید کرده بود که نمی‌تواند میزات خسارت مسافران و خدمه را به طور دقیق اعلام کرد. از سوی دیگر نشریه گلوبال‌نیوز کانادا به این نکته اشاره کرده است که بر اساس کنوانسیون مونترال، سقف غرامت برای مسافران تا ۲۳۰ هزار دلار برآورد می‌شود.

علاوه بر مساله پرداخت غرامت به خانواده قربانیان، جعبه سیاه این هواپیما نیز به رغم عدم دسترسی تهران به تجهیزات لازم برای پیاده کردن اطلاعات، همچنان در ایران حفظ شده است. زلنسکی می‌گوید اوکراین همچنان از ایران می‌خواهد جعبه سیاه را تحویل دهد. دولت کانادا نیز بارها این درخواست را مطرح کرده و از تهران می‌خواهد جعبه سیاه را به فرانسه ارسال کند که از معدود کشورهایی است که از توان فنی لازم برای بازخوانی اطلاعات آن برخوردار است.

بویینگ ۷۳۷ هواپیمایی اوکراین با ۱۷۶ مسافر و خدمه از کشورهای اوکراین، ایران،کانادا، بریتانیا، سوئد و افغانستان، بامداد چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه با اصابت دو موشک مجاورتی از پدافند هوایی سپاه در نزدیکی فرودگاه امام خمینی در تهران سرنگون شد. تا سه روز بعد مقامات تهران گزارش‌های آمریکا، کانادا و استرالیا در مورد برخورد دو موشک به این هواپیما را تکذیب کرده و آن را جنگ روانی خواندند و در نهایت تحت فشار بین‌المللی و رسانه‌ای ناگزیر به افشای بخشی از حقیقت شدند.

در بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح آمده که خطای انسانی عامل شلیک موشک از این پدافند بوده است. اما روشن نیست که چرا در زمان حمله‌های موشکی سپاه به پایگاه نظامی عین‌الاسد در عراق (برای گرفتن انتقام کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در حمله پهپادی نیروهای آمریکایی)، منطقه پرواز ممنوع اعلام نشده بود و چرا این پدافند هوایی ساعتی قبل از آغاز حمله‌ها به نزدیکی فرودگاه امام خمینی منتقل شده بود.

افزون بر این، خودداری از ارسال جعبه سیاه به فرانسه، این پرسش را ایجاد می‌کند که در شرایطی که مقامات تهران به در اختیار نداشتن تجهیزات و تجربه لازم برای استخراج اطلاعات جعبه سیاه اذعان دارند، دلیل اصرار بر حفظ آن در ایران چیست؟

منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۳ فوریه ۲۰۲۰