امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، سه شنبه یازدهم فوریه در جمع پانصد نفر از شرکت کنندگان در کنفرانس ملی دربارۀ معلولیت همۀ فرانسویان را به کمک و همبستگی برای بهبود شرایط زندگی ۱٢ میلیون شهروند معلول این کشور فراخواند. او در این فراخوان ملی تأکید کرد که معلولیت تنها شامل ۱۲ میلیون فرانسوی نمی شود بلکه هر فرانسوی به نحوی از انحاء در مسیر زندگی خود با این پدیده به ناگزیر روبرو می شود.
در جریان آخرین کارزار انتخابات ریاست جمهوری فرانسه امانوئل ماکرون حمایت از معلولان را یکی از اولویت ها مهم خود اعلام کرده بود. سه سال پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری و به مناسبت پنجمین کنفرانس ملی دربارۀ معلولیت، امانوئل ماکرون در سخنرانی ای یک ساعته گفت که در حمایت از معلولان تدابیر دولت بر سه محور آموزش، بهبود کمک های اجتماعی و عملکرد نهادهای یاری دهنده متمرکز خواهند بود.
او گفت که در زمینۀ آموزش هدف وی این است که هیچ کودکی در فرانسه به دلیل معلولیت از حق آموزش و تحصیل محروم نشود. در سال تحصیلی جاری ۸ هزار کودک معلول فرانسوی به دلیل نبود امکانات ضروری عملاً از تحصیل بازماندند. ماکرون گفت که این رقم باید به صفر برسد و دولت او مصمم است که از این پس در زمینۀ تربیت معلمان واحد آموزش معلولان را نیز بگنجاند.
ماکرون سپس تصریح کرد که تا سال ۲۰۲۲ دست کم ۱۱۵۰۰ شغل جدید برای کمک به دانش آموزان معلول در مدارس کشور ایجاد خواهد شد و مشاغل جدید از مقام و منزلت حقوقی و اجتماعی مستحکم‌ی برخوردار خواهند بود.
هم اکنون به دلیل فقدان امکانات کافی ۱۵۰۰ کودک معلول و ۶۵۰۰ معلول بالغ فرانسوی به کشور بلژیک کوچ کرده اند. امانوئل ماکرون ادامۀ چنین وضعیتی را مایۀ شرمساری کشوری همانند فرانسه دانست و افزود که هدف او این است که تا سال ۲۰۲۱ هیچ معلول فرانسوی ناچار نباشد به دلیل معلولیت به خارج از کشور مهاجرت کند.
ماکرون اضافه کرد که در این فاصله او یک مرکز تلفنی برای پاسخگویی به مشکلات و سرخوردگی های خانواده های معلولان دایر خواهد کرد و از سال میلادی آینده مدت زمان رسیدگی به درخواست های معلولان بالغ حداکثر به سه ماه کاهش خواهد یافت و برای این منظور دولت طی دو سال ۲۵ میلیون یورو جهت تسریع در رسیدگی به پرونده های متقاضیان در اختیار نهادهای مربوطه قرار خواهد داد.
رئیس جمهوری فرانسه همچنین وعده داد که هرگز کمک های اختصاصی به معلولان تحت هیچ شکل و شرایطی به سود درآمد همگانی شهروندان کاسته نشود. وی افزود که دولت قصد دارد از سال ۲۰۲۱ کمک های غذایی را نیز بر کمک های جاری درمانی و فنی به معلولان اضافه کند و برای رسیدگی به فرزندان والدین معلول نیز افرادی را به کار بگیرد.
انجمن های دفاع از حقوق معلولان تدابیر پیشنهادی رئیس جمهوری فرانسه را روی هم رفته مثبت ارزیابی کرده و می گویند اکنون باید دید که آیا دولت منابع مالی متناسب با این تدابیر را تأمین خواهد کرد یا نه. همین انجمن ها تصریح می کنند که همتراز با تدابیر و حمایت های دولتی، تغییر انگاره های اجتماعی در خصوص معلولیت و به ویژه در حوزۀ آموزش و همچنین بهبود شرایط زندگی معلولان از اهمیت بالایی برخوردار است.
به گمان غالب انجمن های والدین کودکان معلول، نظام آموزشی فرانسه متاسفانه بر این اصل مبتنی است که دانش آموز خوب لزوماً در سن مناسب و در مقطع آموزشی مناسب به سر می برد و متوسط نمرات او باید در حد متوسط رو به بالا باشد. به همین خاطر کودک معلول به سختی می تواند جایگاهی برای خود در نظام آموزشی کنونی بیابد.
انجمن های حمایت از معلولان بر ضرورت تغییر ارزش ها و هنجارهای نظام آموزشی تأکید می ورزند به طوری که به گفتۀ آنها فرد معلول نه به عنوان نیازمند یا یک استثناء بلکه بمنزلۀ جلوه‌ای از زندگی معمول همۀ انسان ها تلقی گردد. به گفتۀ آنها، انسان معلول همانند همنوعان خود رؤیاها، آرزوها، طرح ها و امیّال خود را دارد، حتا اگر آنها را به گونه ای متفاوت یا منحصربفرد بیان کند و به دلیل این تفاوت مورد توجه قرار نگیرد.
در این حال، تغییر ارزش ها لزوماً با و در نظام آموزش عمومی آغاز می شود. به گمان انجمن های دفاع از کودکان معلول، نظام آموزشی باید از همان آغاز جایگاهی شایسته و برابر برای معلولان در نظر بگیرد. کودک تندرست که از تجربۀ همزیستی با کودک معلول بی بهره است به سختی می تواند در سن عقل و در دورۀ بلوغ تفاوت در همزیستی را دریابد و خود نیز نهایتاً به فردی شکننده و نوعاً معلول بدل خواهد شد.
همین تغییر باید در عین حال در دیگر بخش های جامعه به ویژه در حوزۀ کار صورت بپذیرد که عموماً فرد معلول را فرد ناتوان یا محروم از صلاحیت های لازم حرفه ای و تولیدی می انگارد. هم اکنون نرخ بیکاری در بین معلولان فرانسه دو برابر نرخ بیکاری در بین غیرمعلولان کشور است.
دیگر اهرم مهم تغییر در دریافت ها رسانه ها و مدارس آموزش حرفه‌های مربوط به خبرنگاری هستند که درهایشان عموماً به روی معلولان بسته اند. با این حال، از مجرای رسانه است که انسان معلول می تواند صدا و انتظارات خود را به گوش جامعه برساند؛ صدایی که لازمۀ هر نوع تغییر و تدبیر برای بهبود شرایط زندگی معلولان (و غیرمعلولان) است.
لوران ژوفرن، سرمقاله نویس روزنامۀ لیبراسیون در مطلبی در همین نشریه تحت عنوان “برابری” یادآوری می کند که پیرو تصورات سنتی، انسان معلول برآمده از یک وضعیت طبیعی غیرقابل تغییر، نوعی سرنوشت محتوم اقلیتی ناچیز به شمار می رود که در حاشیه و در وضعیتی فرودست به سر می برد و در بهترین حالت می تواند تا حدودی از توجه و ترحم پدرانۀ همنوع خود بهره مند شود. لوران ژوفرن می گوید که این تلقی در حال تغییر است و آنچه موجب این تغییر شده سازوکاری است که وی از آن تحت عنوان “پویش برابری” یاد می کند. ژوفرن معتقد است که پویش برابری در اصل پویش ترّقی خواهانه ایست که متفکرانی نظیر الکسی دو توکویل یا کارل مارکس آن را پی ریخته اند و می توان با اتکا و استناد به آن همواره بخش های محذوف و شکنندۀ جامعه را از حاشیه به متن راند. به همین خاطر لوران ژوفرن تدابیر امانوئل ماکرون را مرحلۀ مهمی برای رسیدن به جامعه ای عادلانه تر می داند.
نوشته ناصر اعتمادی منتشر شده در سایت رادیو بین المللی فرانسه، ۱۳ فوریه ۲۰۲۰