از روز گذشته خبرهایی مبنی بر ابتلای چند زندانی به ویروس کرونا منتشر شده است. دراین‌باره با خانواده یک زندانی و کارمند یکی از زندان‌ها گفتگو کرده‌ایم.
«اول صبح بدون هیچ هماهنگی آمدند و گفتند وسایل‌تان را جمع کنید می‌خواهیم شما را منتقل کنیم. وقتی پرسیدیم چرا باید منتقل شویم، کجا منتقل می‌شویم و چرا قبلا نگفته‌اید، هیچ جوابی ندادند. گویا در زندان کرونا آمده و ملاقات و مرخصی‌ها را هم کلا لغو کرده‌اند. ما ۸ درویش در یک بند ویژه امنیتی بودیم و الان به یک سلول ۶ متری در بند کارگری منتقل شدیم که قبلا تک‌سلولی بوده و الان شده جای ۸ نفر. الان می‌گویند بند ما را که پشت بهداری بود برای قرنطینه زندانیان مشکوک به کرونا اختصاص داده‌اند.»
این روایت «سعید سلطانپور»، درویش زندانی در زندان مرکزی کرج است. آقای سلطانپور یکی از هشت درویش گنابادی است که از زندان فشافویه به زندان مرکزی کرج منتقل شد و امروز بدون اطلاع قبلی همراه با ۷ درویش زندانی دیگر به سلولی در بند کارگری زندان منتقل شده است که به گفته آقای سلطانپور از کوپه قطار کوچکتر است.
یکی از کارمندان پیشین زندان مرکزی کرج هم به نقل از کارمندان این زندان، تخلیه بند امنیتی زندان را تائید می‌کند و می‌گوید آنجا را با توجه به هم‌جواری با بهداری زندان و دسترسی آسان و بی‌واسطه بهداری به آن، به‌عنوان بند قرنطینه برای زندانیان مشکوک به کرونا در نظر گرفته‌اند: «من دقیق اطلاع ندارم که مورد مشکوک یا مبتلابه کرونا در زندان کرج دیده شده است یا نه اما با توجه به ارتباط و تماس نزدیک زندانی با سربازان و افسرنگهبان‌های زندان که با بیرون از زندان تماس دائم دارند این خطر وجود دارد که ویروس کرونا به زندان رسیده باشد.»
به گفته این کارمند پیشین زندان کرج، ممنوع کردن ملاقات و لغو مرخصی‌ها لزوما به معنی شیوع کرونا نیست و می‌تواند اقدامی صرفا پیشگیرانه باشد اگرچه خیلی دیر اتخاذ شده است: «مشکل بزرگ این است که محیط زندان بسیار آلوده است و انتقال در آن به خاطر تراکم زندانی و رعایت نکردن اصول بهداشتی خیلی سریع‌تر اتفاق می‌افتد و چون زندانی‌ها به لحاظ جسمی هم بسیار آسیب‌پذیر هستند امکان بالاتر بودن نرخ مرگ‌ومیر کرونا در زندان بسیار بیشتر از محیط بیرون است و اگر زندانی در ملاقات یا مرخصی این ویروس را بگیرد در چند روز یک زندان را کامل درگیر می‌کند.»
سعید سلطانپور، درویش زندانی در زندان مرکزی کرج هم می‌گوید بند کارگری زندان که ۸ درویش زندانی را به آنجا منتقل کرده‌اند بسیار بند آلودهای است و جان همه آنها در خطر است. به گفته آقای سلطانپور چون زندانیان بند کارگری برای انجام خدمات به همه بندهای زندان رفت‌وآمد منظم دارند خودشان ناخواسته عامل انتقال انواع ویروس‌ها و بیماری‌ها زندان هستند. آقای سلطانپور در فایل صوتی که از او منتشر شده است می‌گوید مسوولان زندان به زندانیان دست‌کش و ماسک داده‌اند. در شرایطی که پزشکان شستن چندباره و منظم دست‌ها در طول روز را به‌عنوان یکی از اقدامات پیشگیرانه توصیه کرده‌اند، به گفته آقای سلطانپور در بند کارگری برای ۷۵ زندانی محبوس در این بند، تنها دو سرویس بهداشتی وجود دارد.
اما نگرانی از شیوع ویروس کرونا در زندان‌های کشور تنها به زندان مرکزی کرج ختم نمی‌شود. «شهرزاد ایزدی»، همسر «انوشه آشوری»، زندانی دوتابعیتی ایرانی/بریتانیایی هم روز دوشنبه ۵ اسفند، به نقل از همسرش خبر داد که یکی از زندانیان محبوس در بند ۴ زندان اوین به کرونا مبتلا شده است. با توجه به محیط زندان و شیوه نگهداری زندانیان در کنار هم اگر تشخیص کرونا برای این زندانی که خانم آشوری اسمی از او نبرده است، درست باشد، این نگرانی وجود دارد که همه هم‌بندی‌های این زندانی در زندان اوین هم به کرونا مبتلا شده باشند.
بااین‌وجود به نظر می‌رسد سازمان زندان‌ها جز اقدام دیرهنگام برای ممنوع کردن ملاقات و اختصاص بند ویژه زندانیان مشکوک به کرونا دست‌کم در یک زندان، هیچ اقدام دیگری برای مقابله با خطر شیوع کرونا در زندان انجام نداده‌اند آنچنان‌که تا روز دوشنبه ۵ اسفند حتی بخش‌نامه و دستورالعمل خاصی برای مقابله با گسترش ویروس کرونا در زندان‌های ایران تهیه و ابلاغ نشده است.
اما در برخی از استان‌ها مسوولان محلی، دست‌کم در حد جلسه گذاشتن و خبررسانی، اقداماتی را برای کسب آمادگی برای مقابله با شیوع ویروس کرونا در زندان‌ها آغاز کرده‌اند. در کرمان مسوولان اداره کل زندان‌های این استان و مسوولان درمانی استان ویدیوکنفرانسی برای روسای زندان‌های استان برگزار کردند تا به آنان در مورد آمادگی برای مقابله با این بیماری توصیه‌هایی بکنند.
مدیرکل زندان‌های استان اصفهان هم می‌گوید آنها علاوه بر محدود کردن ملاقات، اقداماتی همچون، تعلیق اجرای احکام زندان، دادن مرخصی به زندانیان مسن‌تر، تامین و توزیع وسایل بهداشتی و ضدعفونی در زندان توزیع ماسک تنها برای زندانیان خاص را در دستور کار قرار داده‌اند. مشخص نیست تعلیق اجرای احکام و دادن مرخصی به زندانیان مسن شامل زندانیان سیاسی و عقیدتی هم می‌شود یا خیر.
زندان تهران بزرگ موسوم به زندان فشافویه، زندان دیگری است که خبرهایی از احتمال مرگ یک زندانی در آن به علت ابتلا به کرونا منتشر شده است. بنا بر خبری که به دست ایران‌وایر رسیده است یک زندانی ۵۴ ساله این زندان به نام «مصطفی اشک‌بوس» به علت ابتلا به کرونا در زندان درگذشته است. آقای اشک‌بوس که دوران زندان خود را در یکی از بندهای تیپ یک این زندان می‌گذرانده است و چند روز اخیر را به علت بیماری در بهداری مرکزی زندان فشافویه بستری بوده است، شامگاه یک‌شنبه درگذشته است. هم‌بندان این زندانی معتقدند علائم او پیش از بستری شدن در بهداری زندان نشان می‌داد که او به کرونا مبتلا شده است.
در شرایطی که هیچ اطلاعی از گزارش پزشکی این زندانی در دست نیست دشوار بتوان از علت مرگ او اطمینان یافت. همین منبع خبری به ایران‌وایر گفته است که پس از مرگ این زندانی، تیپ یک زندان فشافویه از سوی زندان قرنطینه شده است و حتی افسرنگهبان‌های این تیپ هم اجازه خروج از آنجا را نیافته‌اند. اگر این خبر دست باشد، با توجه به وضعیت زندان فشافویه و عدم ارتباط مستقیم سالن‌های یک تیپ، احتمالا یکی از سالن‌های این تیپ که محل نگهداری این زندانی بوده قرنطینه شده است. بندی که چند صد زندانی در آن نگهداری می‌شوند و اگر ویروس کرونا به آن راه یافته باشد، با توجه به فقدان مراقبت‌های پزشکی ضروری، همه آنها با خطر مرگ مواجه هستند.
برادر یکی از زندانیان سیاسی اسیر در زندان فشافویه می‌گوید عدم اطلاع‌رسانی شفاف و درست از اینکه واقعا چه اتفاقی دارد می‌افتد، آنها را نسبت به سرنوشت عزیزان زندانی‌شان بسیار وحشت‌زده کرده است: «وقتی در چین با آن‌همه سخت‌گیری و قرنطینه، کرونا به زندان‌هایش رسید، در ایران که نمونه بی‌مثال بی‌قاعدگی و هرج‌ومرج و مسوولیت‌ناپذیری است، نگرانی از بابت آلودگی گسترده زندان‌ها به کرونا جدی است. جان عزیزان ما در خطر است.»
اما تجربه چین را دشوار بتوان با تجربه ایران مقایسه کرد. جمعه دوم اسفند برخی رسانه‌ها خبر دادند در دو زندان چین مواردی از ابتلا به ویروس کرونا دیده شده است. بنا بر همین خبرها مقامات چینی با انجام تست کرونا، تعداد مبتلایان در این دو زندان را مشخص و آنها را قرنطینه کرده و تعدادی از مسوولان زندان و مقامات بالادستی را هم از کار برکنار کرده‌اند. در شرایط مشابه مقامات ایرانی که حتی آماده نیستند یا امکانش را ندارند که تست کرونا را برای همه افراد مشکوک به کرونا انجام دهند، چگونه می‌توانند در صورت دیدن آلودگی در یک زندان، روی همه زندانیان برای قرنطینه بیماران تست تشخیصی انجام دهند؟ با گسترش ویروس کرونا، جان زندانیان اسیر در زندان‌های ایران در خطر است.
منبع: سایت ایران وایر، ۲۵ فوریه ۲۰۲۰