یک فضاپیمای متعلق به ناسا که برای کاوش در سطح زیرین مریخ فرستاده شده است، نخستین یافته‌های مهم خود را به زمین مخابره کرد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این سیاره قطعاً دارای فعالیت‌های لرزهای بوده و مستعد زلزله است. این لرزه‌ها ابعاد تازه و مهمی را از پیدایش مریخ و بقیه منظومه شمسی روشن می‌کند.
یافته‌های فضاپیمای «اینسایت» نشان می‌دهد که میدان مغناطیسی مریخ ده برابر بزرگتر از میزان برآوردشده است. «اینسایت» پس از طی ۳۰۰ میلیون مایل طی هفت ماه، در نوامبر ۲۰۱۸ بر سطح مریخ فرود آمد. این فضاپیما از آن زمان به بررسی دنیای زیر پوست مریخ و اکتشاف لایه‌های زیرین این سیاره سرخ مشغول بوده است.
دکتر بروس بارنرت، پژوهشگر ارشد و مدیر مطالعات مریخ می‌گوید: «ما سرانجام برای نخستین بار ثابت کردیم که سیاره مریخ نیز دارای فعالیت‌های لرزهای است.» لرزه‌های موسوم به «مریخ‌لرزه» در آوریل ۲۰۱۹ توسط حسگرهای نصب شده در فضاپیمای اینسایت ثبت شد.
اما دو مورد از این مریخ‌لرزه‌ها به قدری بزرگ بودند که دانشمندان توانستند کانون آنها را پیدا کنند. کانون این مریخ‌لرزه‌ها منطقه «گوداله سربروس» بود که دارای فعالیت‌های ژئولوژیکی بوده و در حدود ۱۰۰۰ مایلی شرق «هامونه الیسیوم» قرار دارد.
پژوهش‌گران می‌گویند این شواهد قویاً اثبات می‌کند که فعالیت لرزهای در مریخ نه تنها حاصل سرد شدن و انقباض سیاره است، بلکه ناشی از برخورد یا دور شدن صفحه‌های تکتونیک است. محققان می‌گویند انرژی لرزه‌های آزاد شده در مریخ چیزی بین انرژی لرزه‌های زمین و ماه است.
دکتر دومنیکو جیاردینی، از دانشگاه صنعتی ای.تی.اچ زوریخ در سویس و مدیر یکی از مطالعات، افزود: «مریخ‌لرزه‌ها دارای مشخصه‌هایی هستند که پیشتر در دوران آپولو در ماه مشاهده شده بود: سیگنال‌های طولانی (۱۰ تا ۲۰ دقیقه‌ای) به علت خاصیت پراکندگی پوسته مریخ.»
دانشمندان امیدوارند تجزیه و تحلیل امواج لرزهای مریخ اطلاعاتی درباره شکل و ساختار درون این سیاره و تغییرات آن به دست بدهد.
وِدران لکیک، دانشیار و مؤلف زمین‌شناسی دانشگاه مریلند می‌گوید: «این رخدادهای با فرکانس پایین واقعاً هیجان‌انگیز بودند چون می‌دانیم چطور آنها را تجزیه و تحلیل کنیم و اطلاعات مربوط به ساختار زیرسطحی را استخراج کنیم.»
او افزود: «ما می‌توانیم با توجه به چگونگی انتشار امواج مختلف در پوسته، لایه‌های ژئولوژیک درون سیاره را شناسایی، و فاصله و موقعیت کانون لرزه‌ها را مشخص کنیم.»
افزون بر این، پژوهش‌گران دریافته‌اند که هوای مریخ مشابه هوای زمین است با این تفاوت عمده که فشار اتمسفر و نوسانات دمایی در مریخ بیشتر است.
دکتر دان بنفیلد، از مرکز اخترفیزیک و علوم ستاره‌شناسی دانشگاه کورنل آمریکا و مدیر یکی از مطالعات، به خبرگزاری پی.اِی گفت: «اتمسفر مریخ آنقدر نازک است که می‌تواند به مراتب سریع‌تر از زمین سرد و گرم شود. هنگام شب، دما تا ۹۵- درجه سانتی‌گراد کاهش می‌یابد، اما در روز، دمای آن به نزدیک صفر درجه می‌رسد.»
یک ماه پس از فرود فضاپیمای اینسایت بر مریخ، نشانه‌های از تنوره‌های دیو در این سیاره مشاهده شد. تنوره دیو گردبادی برخاسته از خاک مریخ است که باد آن را به آسمان بلند می‌کند و با سرعت حدود ۱۰۰ کیلومتر در ساعت به دور خود می‌چرخد.
این تیم همچنین پدیدهای موسوم به «امواج گرانشی» را شناسایی کرده است. امواج گرانشی به نقل از دکتر بنفیلد: «نوسان در شناوری توده‌های هواست که در زمین نیز به طور مرتب مشاهده می‌شود.»
دکتر بنفیلد به خبرگزاری پی.ای گفت: «هنوز در تلاشیم با مطالعه این امواج به اطلاعاتی در مورد مریخ دست بیابیم. این موضوع در سال‌های پیش رو احتمالاً توجه زیادی به خود جلب خواهد کرد.»
یافته‌های اولیه ده ماه نخست اکتشافات فضاپیمای اینسایت در مریخ، در سلسله مقالاتی در نشریات پژوهشی «طبیعت» به چاپ رسیده است.
این مأموریت ناسا، که هزینه آن حدود ۸۲۰ میلیون دلار است، قرار است یک سال دیگر نیز ادامه پیدا کند.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپدنت به زبان فارسی، ۲۵ فوریه ۲۰۲۰