شش سال پیش بود که ۲۹۸ نفر در پی سرنگونی هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی مالزی در آسمان اوکراین جان خود را از دست دادند. محاکمه چهار فرد که به سرنگونی این هواپیما متهم هستند، حال در هلند آغاز می‌شود.
۱۷ ژوئیه ۲۰۱۴ روزی است در خاطر بسیاری از هلندی‌ها به عنوان روزی نقش بسته که پای جنگ روسیه و اوکراین به کشورشان کشیده شد.
پرواز شماره ام اچ ۱۷ از شرکت هواپیمایی مالزی که از آمستردام به مقصد کوالالامپور، پایتخت مالزی در راه بود، در پی اصابت یک موشک زمین به هوای بوک (ساخت روسیه) منهدم شد و تمامی ۲۹۸ سرنشین آن کشته شدند.
اکثر قربانیان شهروند هلند بودند. از این روست که رسیدگی به این پرونده بر اساس قوانین قضایی هلند انجام می‌گیرد.
در زمانی که این هواپیمای بوئینگ ۷۷۷ هدف موشک قرار گرفت و سرنگون شد، شورشیان جدایی‌طلب هوادار روسیه در شرق اوکراین و نیروهای ارتش اوکراین سرگرم جنگ بودند.
شش سال از این فاجعه می‌گذرد، اما درد بازماندگان قربانیان آن همچنان پابرجاست و همه آنها خواهان روشن شدن جزییات این واقعه و مجازات عاملان هستند.
چه کسی مسئول شلیک موشک بوک بود و چه کسی دستور این کار را داد؟ رهبری روسیه که از شورشیان جدایی‌طلب اوکراین حمایت می‌کرد، در این ماجرا چه نقش داشت؟ اینها شماری از پرسش‌هایی است که بازماندگان ۲۹۸ قربانی امیدوارند در جریان محاکمه به آنها پاسخ داده شود.
پس از فاجعه سرنگونی پرواز ام اچ ۱۷ تیم بین‌المللی جی آی تی (JIT) با مشارکت هلند، مالزی، اوکراین، استرالیا و بلژیک تحقیق در این مورد را برعهده گرفت و به تدریج مدارک و شواهد متعددی را گردآوری کرد که اکنون در محاکمه متهمان سرنگونی بوئینگ متعلق به شرکت هواپیمایی مالزی در آمستردام ارائه می‌شود.
آنان در طی سال‌های گذشته ده‌ها هزار تماس تلفنی ضبط شده را شنود کرده، از صدها شاهد پرس‌وجو کرده و تحقیقات فنی متعددی را بررسی کرده‌اند.
بازرسان تا کنون چهار نفر را متهم کرده‌اند. سه نفر از متهمان از افسران سابق اطلاعاتی روسیه هستند که از مقام‌های دولت منطقه جدایی‌طلب دونتسک بودند. چهارمین متهم نیز از اهالی منطقه دونتسک است که فرماندهی واحدی نظامی را بر عهده داشت.
بازرسان می‌گویند که موشک بوک از پایگاهی در داخل خاک روسیه شلیک شده و پرواز ام اچ ۱۷ را سرنگون کرده است. روسیه اما این اتهام را رد می‌کند.
تیم بین‌المللی جی آی تی در اتهام‌نامه خود دو اتهام مشخص را علیه متهمان فرمول‌بندی کرده است: سرنگون کردن هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی مالزی که پیامدی مرگبار داشت و ۲۹۸ مورد قتل.
روسیه اتهامات مطرح شده را بی‌اساس و پیش‌داورانه خوانده و آنها را بی‌اساس می‌داند. کاخ کرملین تا کنون هر گونه دست داشتن در این ماجرا را رد کرده است. این موضع روسیه دو دلیل دارد: یکی آنکه روسیه می‌خواهد از پرداخت غرامت خودداری کند و دیگر آنکه روسیه عموما این نکته را رد می‌کند که در شرق اوکراین سرگرم جنگ است.
محاکمه متهمان امروز دوشنبه ۱۹ اسفند (۹ مارس) در آمستردام آغاز می‌شود، اما انتظار می‌رود که روند انجام آن سال‌ها طول بکشد.
تازه‌ترین مورد چنین رویدادی سرنگونی هواپیمای اوکراینی در ایران است. پرواز ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین روز ۱۸ دی‌ماه با شلیک موشک‌های پدافند هوایی سپاه پاسداران سرنگون شد و تمامی ۱۷۶ سرنشین و خدمه آن کشته شدند.
تحقیقات برای روشن شدن جزییات این فاجعه جریان یافته، اما با موانع متعددی روبروست. کانادا چهارشنبه گذشته ۱۴ اسفند (۴ مارس) از دولت ایران خواست امکان دسترسی به دو جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی را ایجاد کند.
فرانسوا فیلیپ شامپاین، وزیر امور خارجه کانادا، در جریان نشستی خبری با همتای اوکراینی خود در کی‌یف گفت: «ما انتظار داریم و از ایران می‌خواهیم امکان دسترسی به جعبه‌های سیاه را بدون اتلاف وقت بیشتر به ما بدهد».
ایران فاقد فن‌اوری لازم برای دستیابی به اطلاعات ضبط شده در این جعبه‌هاست اما تاکنون حاضر نشده آن را تحویل کشور دیگری بدهد.
در بهمن ماه امسال وزیران امور خارجه کانادا، اوکراین، سوئد و افغانستان و یکی از معاونان وزرات امور خارجه بریتانیا، یعنی پنج کشوری که اتباع آنها در جریان سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین توسط سپاه پاسداران جان خود را از دست دادند، با انتشار بیانیه‌ای از ایران خواستند به مسئولیت بین‌المللی خود عمل کند و هر چه زودتر جعبه‌های سیاه را برای بازیافت اطلاعات آن به کشور ثالثی تحویل دهد.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۹ مارس ۲۰۲۰