پس از سقوط زین العابدین بن علی در ژانویه ۲۰۱۱ و آغازِ جنبشِ «بهار عربی» کشور تونس از جنگ داخلی در امان ماند. با این حال، خیلی زود به عرصۀ تاخت و تازِ اسلام سیاسی و گروه هایِ جهادی تبدیل شد. جهادیون تونسی تاکنون در کشورهای دیگر نیز دست به حملاتِ تروریستی زده اند. اسلام گراییِ افراطی در تونس جریانی ریشه دار است. اما چرا این جریان نتوانسته است تاکنون در تحولات سیاسی آن کشور اثرگذار باشد؟ بیشتر کارشناسانِ تونس معتقدند که حضور پُرتوانِ «حزب النهضة» در حیات سیاسی تونس آن کشور را از خطر گسترش اسلام گراییِ افراطی در امان نگه داشته است.
جمعۀ گذشته ۶ مارس سفارت آمریکا در پایتختِ تونس هدف دو حملۀ انتحاریِ همزمان قرار گرفت که به کشته شدن هر دو حمله کننده و یک افسر پلیس انجامید. در آن عملیات چهار پلیس دیگر و یک شهروند عادی زخمی شدند. آن حملات دومین موج حملاتِ انتحاری در ۸ ماه گذشته در تونس بود. در ۲۷ ژوئنِ سال گذشته نیز در دو حملۀ انتحاری در یکی از خیابان های پُر رفت و آمد شهر تونس یک مأمور پلیس کشته و ۸ نفر از مردم عادی زخمی شدند. مسئولیتِ حملاتِ سال گذشته را داعش به عهده گرفت. اما مسئولیتِ حملاتِ انتحاریِ جمعۀ گذشته را هنوز کسی یا گروهی به عهده نگرفته است. به گفتۀ سخنگویِ وزارت کشور حملات اخیر یک روز مانده به چهارمین سالگرد حملۀ گستردۀ جهادگرایان در تونس انجام گرفت.
در ۷ مارس ۲۰۱۶ جهادیونی که از لیبی وارد تونس شده بودند در یک حملۀ ناموفق کوشیدند قرارگاه هایِ نیروهای امنیتیِ شهرِ مرزی «بِن قَردان» را در جنوبِ آن کشور تسخیر کنند. به گزارش وزارت کشور تونس در آن حمله ۳۶ تروریست، ۱۱ تن از نیروهای امنیتی و ۷ نفر غیرنظامی کشته شدند. سخنگوی ارتشِ تونس اعلام کرد که شماری از حمله کنندگان پس از درگیری به سوی مرز لیبی گریختند. البته آن حمله نخستین حملۀ جهادگرایان در تونس نبود.
در ۱۱ آوریل ۲۰۰۲ در یک حملۀ انتحاری به کنیسۀ یهودیان در شهر «جِربة» در ساحل شرقی تونس ۲۱ نفر کشته و ۳۰ نفر زخمی شدند. بیشتر قربانیان شهروندانِ آلمانی بودند. مسئولیتِ آن حمله را القاعده به عهده گرفت.
پس از سقوط زین العابدین بن علی در ژانویه ۲۰۱۱ و آغازِ جنبشِ «بهار عربی» کشور تونس از جنگ داخلی در امان ماند. با این حال، خیلی زود به عرصۀ تاخت و تازِ اسلام سیاسی و گروه هایِ جهادی تبدیل شد. در آوریل ۲۰۱۱ سیف الله بن حسین معروف به «ابوعیاض» که تازه از زندان آزاد شده بود، گروه سلفیِ «انصار شریعت» وابسته به القاعده را بنیان گذاشت. آن گروه تا سال ۲۰۱۵ یکی از فعال ترین گروه هایِ افراطیِ اسلام گرا در تونس بود. در سال ۲۰۱۳ چندین هزار اسلام گرایِ سلفیِ تونسی عضو آن گروه بودند. ابوعیاض در ۲۱ فوریۀ ۲۰۱۹ در عملیاتِ ارتش فرانسه در مالی کشته شد.
در سپتامبر ۲۰۱۲ اعضای آن گروه در اعتراض به نمایش فیلم سینمایی آمریکایی به نام «بی گناهیِ مسلمانان» تظاهرات خشونت آمیزی را در برابر سفارت آمریکا در تونس به راه انداختند. در آن فیلم به محمد بن عبدالله، پیامبر اسلام، توهین شده بود. در آن تظاهرات که به درگیری میان نیروهای پلیس و تظاهرکنندگان انجامید، چهار نفر کشته و ده ها نفر زخمی شدند. البته اسلام گرایان در چند کشور عربیِ دیگر نیز برضد آن فیلم تظاهرات خشونت آمیز به راه انداختند. برای مثال، در حملۀ اسلام گرایانِ لیبی به کنسول‌گری آمریکا در بنغازی ۴ دیپلمات آمریکایی کشته شدند.
در ۱۸ مارس ۲۰۱۵ در حملۀ دو مرد مسلح به موزۀ «باردوُ» در نزدیکی شهر تونس ۲۴ نفر کشته و ۴۵ نفر زخمی شدند. ۲۱ نفر از کشته شدگان توریست بودند. مسئولیتِ آن حمله را فردای آن روز داعش به عهده گرفت.
در ۲۶ ژوئن همان سال در حملۀ دو جهادگرا با مسلسل به هتلی در شهر ساحلیِ سوسة در شمال شرقی تونس ۳۸ نفر کشته و ۳۹ نفر زخمی شدند. بیشتر قربانیان شهروندانِ اروپایی ازجمله بریتانیایی، آلمانی و بلژیکی بودند. مسئولیت آن حمله را نیز داعش به عهده گرفت.
در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۵ حملۀ انتحاری به اتوبوس حاملِ گارد رئیس جمهوری در خیابان محمد پنجم در شهر تونس ۱۲ کشته و ۱۷ زخمی به جا گذاشت. داعش مسئولیت آن حمله را به عهده گرفت. آن حمله یک هفته پس از دستگیر شدنِ ۱۷ تروریستِ جهادی روی داد. آنان قصد داشتند به چندین کلانتری و هتل حمله کنند.
در حملۀ ۷ مارس ۲۰۱۶ به قرارگاه هایِ نیروهای امنیتیِ شهرِ مرزی «بِن قَردان» در جنوبِ تونس ده ها جنگجوی داعش شرکت داشتند.
در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۸ زنی سی ساله در نزدیکی چندین خودرو پلیس در مرکز شهر تونس با منفجر کردن کمربند انتحاری اش ۲۶ نفر از جمله ۸ مأمور پلیس را زخمی کرد.
پس از حملات انتحاریِ ۲۷ ژوئن ۲۰۱۹ که به کشته شدن یک مأمور پلیس و زخمی شدن ۸ نفر از مردم عادی انجامید تونسی ها امیدوار بودند که با شکست داعش در عراق و سوریه کشورشان از شرّ جهادیونِ سلفی خَلاص شود. اما دو حملۀ انتحاریِ جمعۀ گذشته نشان داد که گروه های جهادیِ تونسی هنوز در آن کشور فعال اند.
جهادیون تونسی تاکنون در کشورهای دیگر نیز دست به حملاتِ تروریستی زده اند. در ۱۴ ژوئیۀ ۲۰۱۶ هنگام برگزاریِ «جشن روز ملی فرانسه» در نیس، رانندۀ جهادگرایِ تونسی به نام «محمد لحویج بوهلال» با کامیون ۱۶ تُنی به انبوه مردم حاضر در جشن حمله ور شد و آنان را زیر چرخ های کامیون گرفت. در آن حمله دست کم ۸۶ نفر کشته و ۱۵۰ نفر زخمی شدند. در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۷ «عمر فتوحی»، کاناداییِ تونسی اصل ۴۹ ساله، با فریادهای الله اکبر و با چاقو به مأمور پلیس آمریکا در فرودگاه بین المللی «بیشاپ» در میشیگان حمله کرد و او را با چندین ضربۀ چاقو زخمی کرد. در اول اکتبر ۲۰۱۷ یکی از جهادیون تونسی به نام احمد هَناشی در ایستگاه قطار «سن شارل» مارسی با چاقو دو زن جوان ۱۷ و ۲۰ ساله را از پای درآورد. نیروهای امنیتی او را با شلیک گلوله کشتند. داعش مسئولیتِ آن حمله را به عهده گرفت.
اسلام گراییِ افراطی در تونس جریانی ریشه دار است. اما چرا این جریان نتوانسته است تاکنون در تحولات سیاسی آن کشور اثرگذار باشد؟ بیشتر کارشناسانِ تونس معتقدند که حضور پُرتوانِ «حزب النهضة» در حیات سیاسی تونس آن کشور را از خطر گسترش اسلام گراییِ افراطی در امان نگه داشته است. حزب النهضة یک حزب اسلام گرای میانه رو است. راشد غنوشی، رهبر و بنیان گذار آن در مصاحبه‌ای با تلویزیون الجزیره در ۲۲ ژانویۀ ۲۰۱۱ اعلام کرد که مدافع دموکراسی و مخالفِ سرسختِ حکومت اسلامی است. حزب او به این اصل نظری وفادار مانده است.
منبع: سایت رادیو بین المللی فرانسه به زبان فارسی، ۱۱ مارس ۲۰۲۰