خبرگزاری رویترز نوشت یک‌چهارم سکوهای نفتی ایران به دلیل تحریم‌ها، عملاً بدون استفاده شده‌اند. شیوع کرونا، کاهش تقاضا و افت قیمت نفت و گران بودن قطعات یدکی، اقتصاد نفتی ایران را تحت سخت‌ترین فشارها قرار داده است.
بلااستفاده شدن سکوها و دکل‌های نفتی و تجهیزات استخراج نفت ایران، به نوشته خبرگزاری رویترز، نشانه خوبی برای تهران و سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیست، چراکه ظرفیت تولید نفت در چارچوب برنامه‌ریزی‌های این سازمان، با اختلال مواجه می‌شود.
خبرگزاری رویترز سه شنبه ۲۰ اسفند (۱۰ مارس) با انتشار گزارشی که بر اساس بررسی‌های اسنادی و گفتگو با کارشناسان و فعالان صنعت نفت تهیه شده، تصریح کرد که حتی در صورت کاهش تنش‌ها میان واشینگتن و تهران، جمهوری اسلامی ایران به سختی می‌تواند میزان تولیدات نفت خود را به زمان قبل از تحریم‌های آمریکا بازگرداند.
سکوهای نفتی در تعلیق:
تولید نفت ایران از اوایل سال ۲۰۱۸ و بعد از شدت گرفتن تحریم‌های آمریکا به کمتر از دو میلیون بشکه در روز یعنی نصف تولید قبلی خود رسید. همزمان کشورهای کمتری برای خرید نفت از ایران علاقه نشان دادند.
ادامه این وضعیت یعنی کاهش همزمان تولید و صادرات نه تنها باعث رکود اقتصادی در کشور و از دست رفتن مهم‌ترین تکیه‌گاه اقتصادی دولت برای اداره کشور شد، بلکه فعالیت بسیاری از سکوهای نفتی را به سمت تعلیق و تعطیلی برد و تعداد زیادی از کارکنان و کارگران در صنعت نفت ایران بیکار شدند؛ موضوعی که خبرگزاری رویترز از آن با عنوان “اخراج گسترده” در صنعت نفت ایران نام برده است.
بروز شیوع ویروس کرونا در بیش از ۱۱۰ کشور هم تاکنون منجر به کاهش شدید قیمت نفت شده و در این میان ایران به عنوان یکی از کانون‌های شیوع این ویروس، در کنار دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری کووید ۱۹، حالا روزهای بسیار سخت اقتصادی را سپری می‌کند.
تجهیزات نفتی بلااستفاده:
تعدادی از سکوهای نفتی ایران به دلیل تعمیر نشدن امکانات و تجهیزات فنی از دور تولید خارج شده‌اند. ایران همچنین به دلیل وجود تحریم‌ها، قادر به خرید و واردات قطعات یدکی لازم نیست و اگر فروشنده‌ای هم پیدا شود باید این قطعات را گران‌تر خرید کند.
رویترز به نقل از محسن میهن‌دوست، مدیر انجمن مهندسان نفت ایران، نوشت که ایران در حوزه تجهیزات سخت افزاری خود کاملاً به قطعات وارداتی وابسته است.
میهن‌دوست اضافه کرده است که در طول یک دهه فعالیت در حوزه حفاری‌های نفت و گاز در ایران، همواره دیده که بیشترین قطعات یدکی صنعت نفت ایران از آمریکا یا اروپا وارد شده‌اند.
قطعات یدکی گران؛ حتی دست دوم چینی:
میهن‌دوست با تاکید بر اینکه “ما هنوز به کشورهای دیگر وابسته هستیم”، اضافه کرده که در نتیجه تحریم‌های آمریکا، هزینه تامین قطعات یدکی تا پنج برابر افزایش یافته است که این باعث می‌شود تعمیرات در سکوهای نفتی عملاً ممکن نباشد.
رویترز در گزارش خود با استناد به سخنان دو فرد مطلع فعال در صنعت نفت نوشت که ایران طی ۱۰ سال گذشته، ده‌ها دستگاه نو و دست دوم چيني خريداری کرده که قطعات اصلی آنها ساخت آمریکا بوده است.
رضا بنی‌مهد، تاجر پروژه‌های انرژی در تهران، به رویترز گفته است که ایران طی سال‌هایی که تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد، نیازهای فنی سکوهای نفتی خود را از چین تامین کرده است ولی این تجهیزات و قطعات “کیفیت قابل دوام تجهیزات آمریکا و اروپا را نداشتند”.
کاهش تعداد دکل‌ها و افزایش اخراج‌ها:
بررسی‌های رویترز به استناد اطلاعات دو فرد فعال در صنعت نفت و داده‌های مالی سه ماهه شرکت‌های حفاری نشان داده که دست‌کم ۴۰ دکل از حدود ۱۶۰ دکل نفتی ایران بلااستفاده یا در دست تعمیر هستند.
یک منبع مطلع به رویترز گفت که شرکت ملی حفاری ایران (NIDC) به عنوان شرکت خدماتی زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران (NIOC)، دارای ۷۳ دکل نفتی دریایی است، اما ۱۷ دکل آن اصلاً درآمدی ندارند و شش دکل نیز تا “حدودی فعال” هستند. این شرکت بزرگترین پیمانکار حفاری نفت در ایران است.
در همین حال، یک مقام نفتی به خبرگزاری دولتی ایرنا گفت که در سال ۲۰۱۹، “حدود ۸۵ درصد سکوهای ناوگان ایران نیاز به تعمیر و نگهداری دارند”. از نگاه خبرگزاری رویترز با استناد به این اطلاعات می‌توان دریافت که تعداد دکل‌های بلااستفاده ایران “احتمالاً رو به افزایش است”.
ادامه این روند به نوشته خبرگزاری رویترز باعث شده تا شرکت‌های حفاری در ایران به اخراج‌های گسترده اقدام کنند. گزارش سه ماهه “شرکت حفاری شمال” (NDC)، نشان می‌دهد تعداد کارمندان این شرکت از ۳۰۰۹ نفر در سال ۲۰۱۷ به ۲۸۰۰ نفر در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته است.
بعد از توافق هسته‌ای ایران با آمریکا و کشورهای اروپایی در سال ۲۰۱۶، باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا، به تحریم‌های نفتی و مالی علیه ایران پایان داد. به دنبال آن تعداد دکل‌های حفاری نفت در ایران از ۱۳۰ دستگاه به ۱۵۷ دستگاه افزایش یافت. اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریكا، تحریم‌های جدیدی از سال ۲۰۱۸ علیه ایران وضع شد. کاخ سفید امیدوار است این تحریم‌ها ایران را مجبور کند که محدودیت‌های بیشتری را در مورد فعالیت‌های هسته‌ای خود بپذیرد.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۱۰ مارس ۲۰۲۰