طی روزهای اخیر و با جدی شدن مسئله قرنطینه، استفاده از اینترنت نیز در سراسر جهان رو به افزایش گذاشته است. پروفسور پل راسكي، از استادان دانشگاه موناش ملبورن و بنیان گذار شرکت KASPR Datahaus، معتقد است که با توجه به افزایش کاربران آنلاین، فشار مضاعف بر اینترنت در سراسر جهان طبیعی است. بر اساس گزارش منتشر شده توسط شرکت KASPR Datahaus، که در زمینه حوزه IT، تحقیق و پژوهش می کند، در ایران نیز استفاده از اینترنت رشد چشم گیری یافته است. این موضوع باعث شده است تا زیرساخت های فعلی توانایی پشتیبانی از تقاضای به وجود آمده را نداشته باشد. به همین دلیل، کیفیت اینترنت در داخل کشور با افتی شدید روبه رو شده است و در برخی مناطق با کاهش بالای سرعت همراه بوده است.
بر اساس نمودار منتشر شده توسط این شرکت استرالیایی، زیرساخت های اینترنتی در ایران، بیشترین فشار را در میان تمامی کشورهای جهان تحمل می کند. این مشکل در برخی از دیگر کشورها هم وجود دارد، اما به این شدت نیست؛ هر چند در برخی مناطق ایتالیا و اسپانیا نیز با افت اندک کیفیت روبه رو هستیم. با این حال، شرایط در ایران، اکوادور، کلمبیا و اسرائیل، بدتر از بقیه است. به گفته پژوهشگران KASPR Datahaus، برخی کشورها به منظور حفظ شبکه اینترنتی، ناچار به حذف یا محدودیت برخی از خدمات در فضای مجازی شده اند. در این راستا حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و فن اوری اطلاعات، در مصاحبه ای که روز ۲۹ اسفند با ایسنا داشت، از مردم خواست تا مصرف اینترنتی خود را در طول روز توزیع کنند تا شبکه اینترنت دچار اختلال نشود. همچنین، برخی از شرکت های بین المللی ارائه دهنده خدمات تماشای آنلاین هم کیفیت فیلم های خود را اندکی کاهش می دهند تا امکان دسترسی همه کاربران به آنها فراهم باشد. برای مثال، سخنگوی شرکت نت فیلیکس در مصاحبه ای عنوان کرد که این شرکت به مدت ۳۰ روز سرعت تبادل اطلاعات (Bit Rate) را در کشورهای اروپایی، به میزان ۲۵ درصد کاهش می دهد.
با این حال، در برخی کشورها مانند آلمان، هلند، لهستان، استرالیا، دانمارک و روسیه، افزایش مصرف اینترنت خانگی تاثیری بر کیفیت اینترنت نداشته است.
بلافاصله پس از شیوع ویروس کرونا، بسیاری از کشورهای جهان فورا دست به قرنطینه شهرها و کشورهای خود زدند. در این کشورها از کارمندان ادارات دولتی و خصوصی خواسته شده است که تا حد امکان، کارها و خدمات خود را به صورت آنلاین ارائه دهند. برای مثال، در کشورهای اروپایی کارمندان ادارات دولتی موظف هستند در همان ساعت اداری پیشین، با ایمیل یا «پلتفرم»های اختصاصی همان شرکت یا سازمان، به مردم خدمات ارائه دهند و پاسخ گوی نیاز آنها باشند. همین روش در مدارس و دانشگاه ها نیز اجرایی شده است و کلاس ها به صورت آنلاین برگزار می شود. اگرچه این موضوع بر برخی خدمات تاثیرگذار بوده است، اما توانسته است کشورها را از خطر تعطیلی کامل رها کند و در کنار آن، اجرای قانون قرنطینه و حفظ سلامت مردم را نیز تضمین کند. طی همین مدت، استفاده از خدمات شرکت های پستی و فروشگاه های اینترنتی نیز رشدی شدید داشته است و برخلاف سایر مشاغل، باعث رونق بازار آنها شده است. برای مثال، شرکت آمازون اعلام کرد که تنها در آمریکا ۱۰۰ هزار نیروی جدید استخدام می کند. همچنین، قرار است دست مزد کارکنان این شرکت در اروپا و سایر نقاط جهان نیز افزایش یابد. البته همچنان باید توجه کنیم که اینترنت با کیفیت، بستر لازم برای حفظ این قبیل کسب و کارهاست.
در ایران، شرایط به مراتب وخیم تر است. حکومت از مدت ها پیش بسیاری از شبکه ها و تارنماهای سرگرمی و ارتباطی را فیلتر کرده است. بنابراین، مردم به منظور رد شدن از این سد ناچارند از فیلترشکن استفاده کنند. این کار به شدت سرعت را کاهش می دهد و استفاده از اینترنت را برای مردم عادی دشوار می کند. به نظر می رسد که بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر که سرمایه گذاری های خوبی در زمینه زیرساخت های شبکه اینترنت در کشور خود داشته اند، جمهوری اسلامی ایران بر روی «فیلترینگ» بیش از زیرساخت ها هزینه کرده است. حال در شرایط بحرانی فعلی، هیچ چشم انداز کوتاه مدتی برای احتمال افزایش کیفیت اینترنت داخلی، دست کم در دوران بحران کرونا، به چشم نمی خورد. نبودِ نگاهی استراتژیک به مقوله فن آوری اطلاعات و تحمیل نگاه امنیتی به آن، باعث شده است تا در شرایطی که کشور بیش از هر زمان دیگری به اینترنت باکیفیت نیاز دارد، دچار مشکل شود. درست است که در برخی دیگر از نقاط جهان هم مشکل افزایش فشار اینترنت بروز کرده است، اما مردم آن مناطق امیدوارند که پس از مدت کوتاهی، کیفیت اینترنت بهبود یابد. در آن مناطق دست کم فیلترینگ اعمال نمی شود و کاربران ناچار به اتلاف وقت و صرف هزینه مضاعف برای دریافت فیلترشکن و خدمات حداقلی نیستند.
با این شرایط، حسن روحانی مدعی است که طی دوران ریاست جمهوری او اینترنت کشور بهبود یافته است. این ادعا را می توان به تجربه مخاطبان واگذار کرد. بسیاری از کاربران در توییتر نسبت به سرعت پایین اینترنت اعتراض کرده اند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، در نشستی که روز پنج شنبه هفته پیش به صورت آنلاین بین محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات، و برخی فعالان در فضای مجازی برگزار شد، این افراد از وزیر خواستار رفع فیلترینگ در دوران بحران کرونا شدند. آنها با بیان این نکته که در شرایط بحرانی فعلی، حتی تعداد زیادی از زندانیان هم آزاد شده اند، گفتند: «اگر تلگرام و توییتر و فیسبوک را زندانیانی در نظر بگیریم، آزادی آنها در بحران کرونا گریزناپذیر است.» اما پاسخ وزیر نیز جالب است. او که در واقع باید مسئول اصلی $این امر باشد، گفت: «فیلترینگ به شبکه اینترنت داخلی فشار آورده و به نظر ما هم مشکل زا است. ما از ابتدا مخالف فیلترینگ تلگرام بوده(ایم) و در شرایط کرونا هم نظرات درباره رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی را منتقل کرده(ایم)، اما اختیاری در این زمینه نداریم.» این سخن، چه واقعیت داشته باشد و چه نه، در هر دو صورت نشان از ساختار معیوبی در نظام تصمیم‌گیری جمهوری اسلامی ایران دارد که نه تنها نتوانسته است خود را با روند پیشرفت در دنیا هم‌پا کند، بلکه از مدیریت در شرایط بحرانی نیز ناتوان است.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۳۰ مارس ۲۰۲۰