در حالی که دولت دونالد ترامپ تلاشی همه جانبه را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران آغاز کرده است و اعلام می کند که برای رسیدن به این هدف از تمامی ابزارهای خود در سازمان ملل متحد استفاده خواهد کرد، کنگره آمریکا هم با اکثریت قاطعانه ای از نمایندگان هر دو حزب دموکرات و جمهوری خواه برای حمایت از تلاش های دولت در این باره به پا خاسته است.
خبرگزاری رویترز به نقل از منابع نزدیک به کنگره گزارش می دهد که حدود ۹۰ درصد اعضای مجلس نمایندگان آمریکا با اکثریت دموکرات، نامه‌ای را امضا کرده‌اند و از دولت ترامپ می‌خواهند برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران اقدام‌های دیپلماتیک خود در سازمان ملل را افزایش دهد.
بر اساس این گزارش دست‌کم ۳۸۲ نماینده از مجموع کل ۴۲۹ اعضای مجلس نمایندگان آمریکا و از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه در نامه‌ای به مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا از او خواسته اند تا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با متحدان و شرکای آمریکا همکاری کند. آنان همچنین خواستار اعمال محدودیت‌های سفر از سوی سازمان ملل برای ایرانی‌هایی شده اند که در ارتباط با طرح‌های تسلیحاتی قرار دارند.
در نامه اعضای مجلس نمایندگان آمریکا آمده است: «تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران در ماه اکتبر منقضی می‌شود و ما نگران هستیم که لغو این تحریم، منجر به خرید و فروش بیشتر سلاح به ایران و از این کشور به دیگران شود.»
در این نامه خطاب به مایک پمپئو آمده است: « ما از شما می‌خواهیم ضمن همکاری و هم فکری با متحدان و شرکای آمریکا و از طریق قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل، این تحریم[تسلیحاتی] را تمدید کنید تا از خرید و فروش اسلحه توسط ایران جلوگیری شود.»
تحریم تسلیحاتی ایران اکتبر سال میلادی جاری، یعنی در حدود پنج ماه دیگر منقضی می‌شود، اما آمریکا با تهیه پیش‌نویس قطعنامه ای در شورای امنیت سازمان ملل خواستار عدم انقضای این تحریم شده است.
برخی رسانه‌ها، از جمله نیویورک تایمز، گزارش کرده‌اند در صورت مخالفت روسیه و چین با این پیش‌نویس، احتمالا آمریکا به این استدلال حقوقی روی خواهد آورد که هنوز «جزو یکی از مشارکت‌کنندگان برجام» است و از این رو می‌تواند «مکانیسم ماشه» را فعال کند و تمامی تحریم های شورای امنیت را علیه ایران برگرداند.
برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران در نشست خبری روز پنج‌شنبه ۱۱ اردیبهشت/٣٠ آوریل در وزارت خارجه آمریکا گفت: «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که تحریم تسلیحاتی ایران برچیده شود. ما تلاش های دیپلماتیمک خود را در این مورد آغاز کرده‌ایم. امیدوارهستیم بتوانیم از طریق شورای امنیت سازمان ملل متحد این کار را انجام دهیم، اگر این تلاش‌ها به نتیجه نرسد، ما آماده هستیم از هر گزینه دیپلماتیکی که در اختیار داریم، استفاده کنیم.»
وی در پاسخ به این پرسش که چرا واشنگتن با وجود خروج از برجام چنین انتظاری دارد، گفت: «دو نوع حضور داریم، یکی در توافق اتمی موسوم به برجام، و دیگری در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که پس از آن به تصویب رسید. اگر شما به بند ۱۰ قطعنامه ۲۲۳۱ که به حل و فصل اختلافات در مورد اجرای برجام می‌پردازد، نگاه کنید، میبینید حضور ما در آن تعریف شده است و در هیچ جای آن گفته نمی‌شود که باید ما عضوی از برجام باشیم … با نگاه به بندهای ۱۰ و ۱۱ این قطعنامه به سادگی میبینید که ما این حق را داریم.»
مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا هم که دیشب با شبکه خبری فاکس‌نیوز گفتگو می‌کرد، ضمن رد احتمال بازگشت کشورش به برجام تصریح کرد: «بحث بازگشت به برجام مطرح نیست و ما هرگز قصد انجام چنین کاری را نداریم. آن توافق یک فاجعه بود. هدف ما بازگشت به برجام نیست و این کاری نیست که ما به‌دنبال انجامش باشیم. ما قصد داریم از ابزارهای خود در سازمان ملل متحد استفاده کنیم؛ از ابزارهایی که در دسترس ماست و از قطعنامه‌هایی که به‌تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده‌اند تا تضمین کنند که فروش سلاح به ایران اتفاق نخواهد افتاد.»
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز ضمن تأکید بر این موضوع که حق آمریکاست که پیشنهاد خود درباره تحریم تسلیحاتی ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کند، گفت:« آمریکا دو سال پیش به مشارکتش در برجام پایان داد و دیگر عضو مشارکت‌کننده در این توافق نیست.» آمریکا یا هر عضو شورای امنیت سازمان ملل حق دارد «درباره تحریم‌های تسلیحاتی ایران که ابتدا در سال ۲۰۰۷ تصویب شد و بعد در قطعنامه‌های بعدی گسترش یافت، پیشنهاد خود را ارائه کند.»
آقای بورل همچنین گفت که مطابق برجام، قرار است تحریم‌های تسلیحاتی ایران اکتبر امسال برداشته شود، اما «مطمئنا هر عضو شورای امنیت می‌تواند راهکار دیگری را به این شورا پیشنهاد کند؛ ببینیم شورای امنیت چه تصمیمی می‌گیرد».
در همین حال، سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه امروز در واکنش به سخنان روز گذشته مایک پامپئو در گفتگو با خبرگزاری “نووستی” اعلام کرد که «تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران که در ماه اکتبر سال ٢٠٢٠ مدت اعتبار آن به پایان می رسید، نمی تواند ادامه پیدا کند.»
معاون وزیر خارجه روسیه توضیح داد: «در رابطه با تمدید رژیم خاص فعلی برای تهیه تسلیحات و تجهیزات نظامی به جمهوری اسلامی ایران و همچنین ارسال تسلیحات از ایران، باید بگویم که این مسئله در زمان تصویب قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت حل و فصل شده است. اجرای این رژیم ویژه ، پس از یک دوره پنج ساله، یعنی در اکتبر سال ٢٠٢٠ منقضی می شود و هیچ انحرافی از این تصمیم شورای امنیت نمی تواند وجود داشته باشد.»
ریابکوف یادآور شد که ایالات متحده قبل از هر نوع صحبتی درباره اینکه از کدامیک از مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت می تواند برای دست‌یابی به اهداف سیاسی خود استفاده کند، باید ابتدا به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) درباره برنامه هسته‌ای ایران بازگردد.
وی تأکید کرد: «بطور کلی باید توجه داشت که تمامی مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ باید به طور تمام و کمال اجرا شود و همه کشورها باید بدون هیچ گونه استثنائی از مفاد و روح حاکم بر آن پیروی کنند. متأسفانه آمریکا، به طور انتخابی با اجرای این قطعنامه برخورد می کند که قطعاً چنین برخوردی مورد قبول نیست، ولی در هر صورت ارسال علائم ارسالی از سوی واشنگتن باعث نگرانی ما می‌شود. ایالات متحده نه تنها مانع از اجرای مفاد این قطعنامه توسط سایر کشورها می‌شود، بلکه آنها را به تحریم و انواع اقدامات محدود کننده دیگر تهدید می کند.»
دولت آمریکا در ماه مه سال ٢٠١٨ از توافق هسته‌ای و برجام خارج شده، اما مقام‌های این کشور در تلاش هستند با اتکا به استدلال های حقوقی، اثبات کنند که هنوز طبق تعاریف مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، هنوز هم طرف برجام است و می‌تواند با استفاده از مفاد این توافق، ایران را به نقض برجام متهم کرده و تحریم‌های سازمان ملل علیه این کشور را احیا کند.
برخی از دیپلمات‌های سازمان ملل به رویترز گفته‌اند با وجودی‌که درباره درست بودن این استدلال حقوقی ایالات متحده اختلاف نظر وجود دارد، ولی در نهایت این اعضای شورای امنیت هستند که باید درباره پذیرش یا عدم‌پذیرش شکایت آمریکا از ایران بابت «عدم‌پایبندی اساسی» به مفاد توافق هسته‌ای تصمیم بگیرند و این مسئله‌ای است که احتمالاً شکایت آمریکا را به چالش خواهد کشید.
منبع: سایت رادیو بین المللی فرانسه به زبان فارسی، ۱ می ۲۰۲۰