نجف دریابندری پس از عمری تلاش در راه اعتلای فرهنگ، دوشنبه ۱۵ اردیبهشت در سن ۹۱ سالگی در خانه خود در تهران درگذشت.
سهراب دریابندری فرزند این نویسنده و مترجم با انتشار پیامی در صفحه مجازی خود این خبر را اعلام و ضمن تسلیت به همه دوستداران او تقاضا کرد به‌منظور جلوگیری از واگیر و بیماری به منزل او مراجعه نکنند.
از نجف دریابندری که در سال ۱۳۰۹ در آبادان متولد شده، به‌عنوان یکی از اثرگذارترین مترجمان ایران پس از محمد قاضی یاد کرده‌اند. او در سال ۱۳۳۲ با ترجمه «وداع با اسلحه» نوشته ارنست همینگوی ایرانیان را با این نویسنده صاحب سبک آمریکایی آشنا کرد و موجی از همینگوی‌گرایی را در ادبیات داستانی معاصر ایران پدید آورد. او که از طرفداران حزب توده بود، یک سال پس از انتشار این کتاب به زندان قصر افتاد.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دریابندری ابتدا به اعدام محکوم شد و پس از سه بار اعتراض، به‌ترتیب به حبس ابد، ۱۵ سال زندان و سپس به چهار سال حبس محکوم شد و پس از رهایی از زندان در سال ۱۳۳۷ فعالیت‌های فرهنگی‌اش را از سر گرفت. او سال‌ها به‌عنوان ویراستار ارشد در انتشارات فرانکلین کار می‌کرد.
منتقدان ترجمه رمان «بازمانده روز»، نوشته کازو ایشیگورو و «گور به گور» نوشته ویلیام فاکنر و همچنین «چنین کنند بزرگان» نوشته ویل کاپی را از نظر لحن‌ها و جنس زبان متفاوتی که دریابندری در ترجمه اثر به کار گرفته تحسین کرده‌اند. در زمان انتشار این اثر گفته شده بود که «چنین کنند بزرگان» نوشته خود دریابندری است و نویسنده‌ای به نام «ویل کاپی» وجود ندارد. این کتاب با رویکردی طنزآمیز درباره زندگی شخصیت‌های تاریخی چون اسکندر، آتیلا، کلئوپاترا، ناپلئون و نرون است.
نجف دریابندری زبان انگلیسی را به‌طور خودآموز فراگرفت. «یک گل سرخ برای امیلی» نوشته ویلیام فاکنر، «بیلی بادگیت» نوشته ای. ال. دکتروف، «پیامبر و دیوانه» نوشته جیران خلیل جیران از دیگر ترجمه‌های پرطرفدار او به‌شمار می‌آید.
محمد قاضی، مترجم و دوست و همکار دیرین دریابندری، روزگاری در وصف او بیتی با این مطلع سروده بود: تو که شه بندر دریای عشقی/ چرا باید نجف نام تو باشد… دریابندری نیز مصرع دوم بیت را تغییر داده و میگفت: چه فرقی می‌کند نامت چه باشد…
نجف دریابندری، ۲۲ آبان ۱۳۹۳ دچار سکته مغزی شد و به بخش «آی‌سی‌یو» بیمارستان ایران‌مهر تهران انتقال یافت و پس از مداوا در روزهای نخست آذرماه همان سال از بیمارستان مرخص شد.
دریابندری از چند سال قبل به این سو نیز دچار فراموشی شده بود و از زمان درگذشت فهیمه راستکار، همسرش احوال خوشی نداشت. فهیمه راستکار، دوبلور و بازیگر تئاتر و سینما، سوم آذر ۱۳۹۱ در سن ۸۰ سالگی درگذشت.
«کتاب مستطاب آشپزی»، حاصل تلاش مشترک این زوج است. این کتاب با زبانی شوخ و نثری یگانه، از سیر تا پیاز آشپزی ایرانی و فرنگی را همراه با ادوات پخت و پز و تاریخچه خوراک‌ها شرح می‌دهد.
منبع: رادیو سایت زمانه (مستقر در هلند) ۴ می ۲۰۲۰