فرانسه که اخیراً با ترکیه مشکلات و اختلافات فراوان پیدا کرده، از اتحادیۀ اروپا خواست که به طور صریح و بدون ملاحظه رابطۀ خود را با ترکیه روشن کند. طی ماه‌های اخیر، حضور فزایندۀ ترکیه در لیبی نگرانی‌های زیادی در میان کشورهای اروپایی ایجاد کرده است. به تازگی ناوگان فرانسه و ترکیه در دریای مدیترانه نیز برخورد کوچکی داشته‌اند.
روز چهارشنبه ٢۴ ژوئن/۴ تیر، ژان ایو لودریان وزیر امور خارجۀ فرانسه در مجلس سنا گفت: “از نگاه فرانسه الزامی است که اتحادیۀ اروپا هرچه زودتر گفتگوهایی اساسی، بدون تابو و فارغ از ساده‌‌انگاری، در بارۀ چشم‌انداز روابط با آنکارا بگشاید”. او همچنین خواست که اتحادیۀ اروپا با توجه به امکاناتی که در اختیار دارد از منافع خود دفاع کند.
ترکیه از سال‌ها پیش خواستار پیوستن به اتحادیۀ اروپا بوده است. اما این فرض که زمانی بسیار رایج بود، به موازات تندروی‌های رجب طیب اردوغان و جهت‌گیری‌های ترکیه به عنوان “کشور اسلامی”، از رونق افتاد. حتی امانوئل ماکرون در آغاز ریاست جمهوری‌اش با وجود روابط خوب با ترکیه، فرض پیوستن این کشور به اتحادیه را مردود دانست و پیشنهاد “روابط ویژه و تنگاتنگ” میان ترکیه و اتحادیه اروپا را مطرح کرد.
اما طی دو سال اخیر شرایط بسیار تغییر کرده است. همین دو روز قبل – دوشنبه – امانوئل ماکرون هشدار داد که ترکیه “بازی خطرناکی” را در لیبی شروع کرده… ماکرون فعالیت‌های نظامی ترکیه در لیبی و در مدیترانه را نشانه‌ای از “مرگ مغزی ناتو” دانست و ابراز تأسف کرد که وقوع یک “حادثۀ نظامی” میان فرانسه و ترکیه، ناتو را چنین بی‌تفاوت گذاشته است (فرانسه و ترکیه هر دو عضو سازمان ناتو هستند). منظور از حادثۀ نظامی، “رفتار تهاجمی” ناوگان ترکیه در مدیترانه است که حدود ده روز قبل گزارش شد.
در آنکارا، مصطفی شنتوپ رئیس پارلمان ترکیه، انتقادهای ماکرون را “ادعاهای بی‌منطق نشأت گرفته از دلتنگی استعماری و عدم درک معادلات جدید جهان” دانست و گفت که این انتقادهای بی‌موقع “روابط ریشه‌دار میان ترکیه و فرانسه را خدشه‌دار می‌کند”.
دعوای اصلی بر سر لیبی است
به نظر می‌رسد که برخورد کوچک اخیر در دریای مدیترانه، اختلافات بزرگتر آنکارا و پاریس در مورد لیبی را پشت سر داشته باشد. فرانسه از کمک‌های تسلیحاتی ترکیه به دولت وفاق ملی لیبی سخت ناخوشنود است. در مقابل، ترکیه نیز فرانسه را به پشتیبانی از ژنرال حفتر متهم می‌کند. اخیراً نیروهای متعلق به دولت وفاق ملی لیبی موفق شدند که نیروهای ژنرال حفتر را عقب برانند. این موفقیت نظامی، اساساً به لطف کمک‌های ترکیه ممکن شد.
به گفتۀ مصطفی شنتوپ “اگر ماکرون واقعاً برای صلح در لیبی اهمیت قائل است، باید از ایجاد بحران در این کشور اجتناب کند و بفهمد که حمایت از حفتر نتیجه‌ای نخواهد داد”.
اما به گفتۀ ژان ایو لودریان “نقش ترکیه در لیبی باید روشن شود”. به عقیدۀ او وضعیت لیبی کم‌کم به اوضاع سوریه شباهت پیدا می‌کند. لودریان همچنین ابراز تأسف کرد که “سنگین شدن وزنۀ ترکیه در لیبی، در نهایت به محکم شدن جایگاه روسیه در این کشور، در کنار ژنرال حفتر، بینجامد”. وزیر خارجۀ فرانسه از قرارداد گاز میان دولت وفاق ملی و ترکیه نیز انتقاد کرد، زیرا این قرارداد منافع “یونان و قبرس را در مقام متحد فرانسه و عضو اتحادیه اروپا به خطر می‌اندازد”.
یکی دیگر از انتقادهای فرانسه به ترکیه “سوءاستفادۀ این کشور از پناهجویان” است. ژان ایو لودریان در مجلس سنا گفت: “ما مسئلۀ حضور پناهجویان در خاک ترکیه را درک می‌کنیم ولی نمی‌توانیم بپذیریم که آنکارا از حضور آنان به عنوان ابزار فشار علیه ما استفاده کند”. رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه تاکنون بارها تهدید کرده که مرز را خواهد گشود و به پناهجویان اجازه خواهد داد که به خاک اتحادیه اروپا وارد شوند.
منبع: سایت رادیو بین المللی فرانسه به زبان فارسی، ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰